Vikublaðið - 16.12.1994, Blaðsíða 5

VIKUBLADID 16. DESEMBER 1994
i
5
Frú Vigdís Finnbogadóttir forseti íslands tekur ó móti nýútkominni ævisögu Halldóru Briem úr hendi höfundarins, Steinunnar
Jóhannesdóttur. Ljósm.: Carsten.
gat verið duttlungafullur í meira
lagi. Allt í einu var maður kannski
ineð slímugan kekk uppi í sér og lá
við að æla öllu saman.
Aðeins einu sinni man hún eftir að
þau fengju nýjan fisk að vetri til.
Hvítan fisk! Hún sem hélt að allur
fiskur væri gulur eins og saltfiskur-
inn. Fiskurinn var fluttur til þeirra
með langri hestalest sem var búin að
vera tvo daga á leiðinni neðan frá
Eyrarbakka. Þessi nýi fiskur var ljúf-
meti sem skildi eftir löngun á tung-
unni lengi á efrir.
En það var svo sem elcki hlaupið
að því að stunda flókna matargerð í
gamla hlóðaeldhúsinu á Mosfelli
þótt íjölbreyttara hráeíni hefði verið
í boði. Maturinn var soðinn í stórum
jámpottum við opinn eklinn eða
steiktur í feiti. I eldhúsrjáfrinu
héngu læri og síður til reykingar og
eina birtan að utan sem naut við
streymdi inn um lítinn skjá í þakinu.
I skjáinn var strengdur líknarbelgur.
Rúgbrauð var bakað við hverahita.
Degið var látið í blikkbauka og graf-
ið í jörðu að kveldi og að morgni
vom baukarnir teknir upp með ilm-
andi, svörtu, gómsætu brauði.
En þó að maturinn væri fábreyttur
liðu þau ekki skort. Stríðinu var lok-
ið og aftur farinn að berast vaming-
ur tíl landsins. Á bænum vom tvær
stórar matargeymslur. Búrið, dimmt
og svalt með þjappað moldargólf,
þar sem súrtunnurnar stóðu fullar af
skyri og slátri. Og lofrið þar sem þau
geymdu mjölið og sykurinn í stóram
sekkjum. Lofrið var líka leiksvæði
þeirra barnanna. Þar áttu þau rólu
og ótal felustaði í skotunum. Uti var
svo hjallurinn fullur af harðfisld. Það
var þeirra sælgæti að fá að taka niður
ýsu- eða þorskspyrðu, berja hana
með steini og borða harðfiskinn með
smjöri.
Efrir árið lét pabbi breyta eldhús-
inu í nútímalegra horf og það kom
eldhúsbekkur óg eldavel úr jámi sem
var kynnt með mó. Annarra þæginda
minnist hún ekki. En þarna var samt
eldað ofan í allt heimilisfólkið, fjöl-
skyldumar tvær og vinnufólkið, auk
þess sem var bakað handa kirkjugest-
um.
Það var gaman þegar messað var.
Þá kom svo margt fólk ríðandi úr
sveitinni. Það rauk af hestunum.
Hundamir geltu. Fólk burstaði af
sér ferðarykið, spjallaði og sagði
fréttir. Bændumir snússuðu sig og
spýttu mórauðu. Og á efrir messu
var öllum boðið upp á kaffi og með-
læti.
Kirkjan stóð í kirkjugarðinum
sunnan við bæinn. Hún var lftril mið-
að við Grandarkirkju og lágt til lofts,
aðeins þrír gluggar á hvorri hlið og
sex bekkjaraðir hvora megin. En það
var notalegt að hafa hana svona ná-
lægt sér. Og í kirkjunni var orgelið
sem amma lék á. Hún var farin að
kenna þeim að spila. Þar sátu þær
hjá ömmu sinni, hún og Dídí og
Lalla og reyndu að aga stutta putt-
ana í viðureign við skala og smálög
og sálma undir blárri hvelfingunni í
kómum. Orgelið stóð til hliðar
framan við altarið. Hinum megin
var prédikunarstóllinn þar sem guð-
spjallamennimir fjórir vora málaðir
með Salvator Mundi á milli sín.
Amma sagði þeim að Salvator
Mundi væri latína og þýddi ffelsari
heimsins. Yfir altarinu var undrafög-
ur altaristafla þar sem ffelsari heims-
ins lá nýfeddur og allsnaldnn í kjöltu
Maríu guðsmóður sem var svo kom-
ung að sjá, og engill Drottins með
mikið vænghaf kraup lotningarfullur
fyrir ffaman þau. I skugganum á bak
við mæðginin stóð Jósep, góðlegur
og grár í vöngum, hlédrægur og eins
og ögn utanveltu.
Þeim leið svo afskaplega vel í
þessari lidu ldrkju hjá Maríu og Jós-
ep, Jesúbaminu og englinum og það
gat verið hvíld í því að fara þangað
úr þrengslunum inni í bænum og
hlusta á öminu leika lögin sín. Og
einn daginn tekur hún þær með sér í
alveg sérstökum tilgangi. Þær eiga
að leggjast á bæn og biðja fyrir
mömmu. Marnma á að fara í svo
hættulega aðgerð úti í Danmörku.
Það á að höggva upp á henni brjóst-
ið og taka úr henni rifbein. Hún
skrifaði og bað þær að hugsa til sín á
hættustund. Og lidu systumar
krjúpa í kirkjunni með spenntar
greipar og biðja ffelsara heimsins að
vernda og blessa mömmu og þyrma
h'fi hennar og láta hana koma affur
til þeirra. Og amma stynur og stynur
og stynur. - Bamið nútt, bamið
mitt, stynur amma. En augun era
þurr. Amma getur ekki grátið. Tár-
kirdamir era stíflaðir. Hún bara
stynur.
Það er aðfangadagur jóla. Hún
stendur með Stebba niðri í göngun-
um. Göngin era dimm og ískuldinn
frá gólfinu smýgur í gegnum þunna
skósólana. Þau halda sig í námunda
við stigann upp í baðstofuna. I
höndunuin halda þau sitt á hvora
stjömuljósinu og dást að þessu
furðuverki sem þau sveifla í myrkr-
inu. Það er eins og himinninn hafi
hellt stjömum sínum niður til þeirra.
Og eina örskotsstund gista þau heill-
andi, framandi veröld. Svo slokknar
á blysunum og þau era aftur stödd í
myrkrinu á moldargólfinu eins og í
tómarúmi milli tveggja heima. Þau
ranka við sér við óminn af efrirvænt-
ingarfullum röddum fólksins á bað-
stofulofrinu og hlaupa upp stigann.
Pils kvenfólksins sveiflast til í loka-
undirbúningnum fyrir hátíðina.
Bömin grípa í hendur hvers annars
og hlæja og dansa syngjandi:
,Jólasveinar einn og átta / ofan
koma af fjöllunum.“
O hvað hér er gaman!
Síðan berst klukknahljómurinn
inn ffá lágum tumi kirkjunnar.
Klukkan er sex og hátíðin mikla
gengin í garð.
„Heims um ból / helg era jól.“
Mamma er ekld heldur heima
þessi jólin. Þær fá bréf ffá henni ffá
Sölleröd Sanatoriuin. Þau era fallega
skreytt með þuiTkuðum blómum frá
sumrinu sem leið. Hver sitt bréf.
„Elskulega bam, ljósið í h'fi mínu“.
Og svo fá þær allar eina gjöf sam-
an. Dúkku með alvöra hár,
spékoppa í handleggjunum, löng
silkiaugnhár, klædda skímarkjól og í
blúndunærfötum. Þær hafa aldrei
séð neitt sein jafhast á við þessa
dúkku.
Þvílíkur dýrgripur! Þær þora varla
að snerta hana. Svona dúkku má
ekki leika sér með. Kindahomin og
leggimir þeirra era leikföng sem
þola hnjask. En ekki svona dúkka!
Hana má ekki snerta nema á sunnu-
dögum. En það er dásamlegt að eiga
hana. Horfa á hana.
Allir dást að dúkkunni þeirra. Líka
pabbi, þótt hann sé enn þögulli en
vanalega þetta jólakvöld. Pabbi segir
aldrei margt. Hann hugsar og hann
les. Hann hefur líka fengið bréf ffá
mömmu. Svipur hans er alvarlegur.
Kannski þungur og sorgmæddur en
þær taka ekki svo mjög efrir því.
Amma er svo glöð. Og amma er svo
fi'n í svörtu peysfötunum sínum með
flauel og blúndu framan á síðum
ermunum. Og hún er með prjónaða
skotthúfuna sína með silfurhólknum.
Og það brakar í stífuðum undirpils-
unum og blúndunum sem strjúkast
við mjúkt hörund hennar.
Amma er svo mjúk. Það er bros í
augnakróknum og heyrist að hún er
að raula fyrir munni sér. Hún var úti
í kirkju fyrr um daginn að semja lítið
lag á orgelið.
Amma trúir svo heitt á miskunn-
saman og góðan guð. Guðrún dóttir
hennar hefur sagt henni ffá því að
hún hafi fengið vitrun. Allt í einu
fékk hún vitran sem sannfærði hana
um að aðgerðin á systur hennar í
Danmörku myndi heppnast og hún
myndi koma heil heilsu aftur heim.
Guðrún móðursystír þeirra er af-
skaplega trúuð kona.
Amma er vongóð og efrir jólin
heldur lífið áffam sinn vanagang. Og
enn sem fyrr era dagbækumar
hennar hin besta kvöldskemmtun.
- Amma, lestu aftur hvað þið
borðuðuð á jólunum í Ameríku.
Og amma les upp matseðil að-
fangadagsins þegar hún var hjá Lára
systur sinni í Winnipeg: ,Jólagraut-
ur, hangikjöt, kartöplur, rauðkál, te
brauð. Og um kvöldið: Steikt
hænsnakjöt og dýrakjöt. Brauðmauk,
kartöplur, syltuð ber. Sveskjumauk
með rjómaffoðu, epli, appelsínur,
hnetur, rúsínur." Þær era alveg að
springa, þær verða svo saddar bara af
að heyra um öll þessi ósköp. Hvað
þá að hafa látrið allt þetta oní sig. Og
á gamlárskvöld var: „Hrísgrautur,
steikt gjæs, kartöplur, kramber, epli,
hnetur, rúsínur te, brauð.“
I hugans fylgsnum er hana farið
að dreyma um að komast til ævin-
týralanda eins og Ameríku og Dan-
merkur þegar hún verður stór.
Húsbréf
Innlausnarverð
húsbréfa í 4. flokki 1992
Innlausnardagur 15. desember 1994.
4. flokkur 1992:
Nafnverð:
5.000.000 kr.
1.000.000 kr.
100.000 kr.
10.000 kr.
Innlausnarverð:
5.869.500 kr.
1.173.900 kr.
117.390 kr.
11.739 kr.
Innlausnarstaður: Veðdeild Landsbanka íslands
Suðurlandsbraut 24.
ATH. Útdregin óinnleyst húsbréf bera hvorki vexti
né verðbætur frá innlausnardegi.
cSo húsnæðisstofnun ríkisins
f 1 HÚSBRÉFADEILD • SUÐURLANDSBRAUT 24 • 108 REYKJAVÍK • SÍMI 69 69 00
Nýjar reglur um
greiðslumat
Aukið öryggi fyrir öllu •
íbúðarkaup kalla á vel ígrundaða ákvörðun og mikilvægt
er að vanda þartil allra verka. Með tilkomu greiðslumats
hafa einstaklingar átt auðveldara með að átta sig á
væntanlegri greiðslubyrði. Nú hefur Húsnæðisstofnun
endurnýjað reglur sínar um greiðslumat og miða þær að
því að gera íbúðarkaup öruggari en áður.
Helstu breytingar eru þessar:
■ Miðað er við að greiðslubyrði allra lána fyrstu 3 árin eftir
íbúðarkaup, byggingu eða endurbætur, verði ekki hærri en
18% af heildarlaunum.
■ Meira tillit er tekið til sveiflukenndra launa en áður.
Áhersla er lögð á heildarlaun umsækjanda samkvæmt
skattskýrslu í stað mánaðarlauna síðustu þrjá mánuði.
■ Lánafyrirgreiðsla, s.s. skammtímalán banka til kaupanda,
verður að vera formlega staðfest sem ákvörðun.
■ Sala lausafjármuna, t.d. bíls, og aðstoð skyldmenna
verður að hafa farið fram áður en Húsnæðisstofnun
samþykkir kaup á veðskuldabréfi.
Leitið til viðskiptabanka ykkar eða annarra fjármálastofnana eftir
frekari upplýsingum varðandi hinar nýju reglur um greiðslumat.
[2&] HÚSNÆÐISSTOFNUN RÍKISINS
HÚSBRÉFADEILD • SUÐURLANDSBRAUT 24 • 108 REYKJAVÍK • SÍMI 69 69 00
OFIO KE. 8-16 VIRKA DAGA