Frjáls þjóð - 28.05.1955, Blaðsíða 2

2
FRJÁLS ÞJÓÐ
Laugardagirm 28. maí 1955
^JWVWVWWWWAWAAAVAVWSi^WWi
VeggtjöM og silfursmði
Sýning ein stendur yfir um
þessar mundir í hringsal Þjóð-
minjasafnsins, og standa að
henni tvær konur. Barbara
Árnason sýnir þarna allmörg
veggteppi, sem hún hefur gert,
en Ásdis Sveinsdóttir Thor-
oddscn smiðisgripi úr silfri.
Það mun flestum detta í hug,
er þeir heyra minnzt á vcgg-
teppi, að þarna sé um ísaum að
ræða, sem frúin liafi setið yf-
* ir af mikilli þolinmæði og tal-
ið livert nálspor af hinni ýtr-
ustu kostgæfni. Eða menn láta
sér koma í lnig myndvefnað.
En þarna er livorugt, lieldur
hefur frú Barbara liaft þann
hátt á að klippa myndir
(„silúettur") úr ýmislega lit-
um dúk og sauma þær siðan á
ofið klæði. En til að afmarka
þær betur og gæða þær meiri
svip, hefur hún saumað snúr-
ur eða borða á jaðra mynd-
anna.
Engum, sein séð hefur teikn-
ingar eða svartlistarmyndir
Barböru Árnason, mun koma
listfengi hennar og smekkvisi
á óvart. Veggteppi liennar á
sýningunni sanna það enn,
hversu óbrigðulan smekk hún
hefur til að bera, litasamsetn-
ingar fallegar og þægilegar
fyrir augað, ekkert nýstárlegar
reyndar, en hreinn og tær
blær yfir hverri mynd. Þær
minna mann helzt af öllu á
keramik-skreytingu.
Heldur mun það fátitt liér á
landi, að konur stundi silfur-
smiði, en gott er til þess að
vita, að ekki skuli allar konur
láta hagleik sinn ónýttan. Frú
Ásdís Sveinsdóttir sýnir
nokkra silfurgripi, sem hún
hefur smiðað, armbönd,
liringa, liálsfestar, eyrnalokka,
o. f 1., allt hina haglegustu
gripi að sjá. Ekki fer frúin
troðnar slóðir í iðn sinni, og er
gott til þess að vita, svo að
sýningarkössum hennar svip-
ar ckki til verzlunarglugga
gullsmiðanna hér i bæ. Þarna
er ekkert víravirki og gljá-
slípaðir steinar, heldur nýstár-
leg form og gripirnir skreytt-
ir íslenzkum steinum, sem
margir eru einkar fallegir. Já,
frúin skreytir jafnvel með rán-
fuglsklóm (eða eru það hunds-
klær?). En helzt mundi mann
langa til að sjá meiri fjöl-
breytni i formum, þessir fáu
gripir, sem til sýnis eru, bera
fulhnikinn keim hver af öðr-
um. Ekki þannig að skilja, að
neitt sé athugavert við það, en
það hefði verið gaman að sjá
fleira nýstárlegt, fjölbreyti-
legri nýsmiði, vegna þess að
maður sannfærist strax um
getuna til þess.
H. H.
. ■WV-.VWW-.-W-.'W'WVwvws/wvww
Framkvæmið stefnumálin
Frh. af 1. síðu.
ráðstefnur úti í heimi í um-
boðú ríkisstjórnarinnar.
KostnaSur
vio sendiraðin.
Hinn þáttur þessa máls er
fjöldi sendiráðanna og kostn-
aðurinn við þau. í fjárlögum
þessa árs er hann áætlaður á
þessa leið:
Þús. kr.
í Osló 345
- Stokkhólmi . 428
- Khöfn .... 366
- V.-Þýzkal. . 252
- Lundúnum . 595
- París 977
- Moskvu 1158
- Washington 700
isskrifstofa í New
Blæöspin — fjórða íslenzka lauftréð
'IT'spihóll heitir bær í Eyja-
firði, Asparvík bær á
Ströndum. Eðlilegt er að á-
lykta, að Asparvík á Strönd-
um dragi nafn af rekaviði. En
hvernig er til komið Espihóls-
nafnið í Eyjafirði? Er það
vitnisburður þess, að þar hafi
aspir vaxið, er bænum var nafn
gefið? Að því hniga nú aukin
rök, því að blæöspin, populus
tremula, hefur fundizt á fjór-
um stöðum á landinu, þar sem
sýnilegt þykir, að hún hafi
hjarað frá landnámstíð. Það er
því alls ekki ólíklegt, að blæ-
ösp hafi verið hér alivíða, með-
an skógar voru víðlendir.
★
TF^að er nú hálf öld síðan blæ-
öspinni var fyrst veitt
athygli. Árið 1911 sýndi Páll
Jónsson, bóndi í Garði í
Fnjóskadal, Stefáni Kristjáns-
syni, skógarverði á Vöglum,
einkennilegan runnagróður á
gróðurlitum melfláka við lítið
gil, skammt neðan við bæinn.
jVoru þá sjö ár liðin frá því, að
Páll uppgötvaði þennan gróður.
Páverandi skógræktarstjóri,
Kofoed-Hansen, fór samsum-
ars með Stefáni að skoða þetta
fyrirbæri, og kvað hann upp
fcann úrskurð, að hér væri blæ-
SJa og satnnincjar
Viðtaistími kl. 5—7.
Fasteignasala
Sölvbólsgötu 14.
Sími 6916.
ösp fundin, og þótti það þá
þegar nokkrum tíðindum sæta.
★
Oíðan líður fram til ársins
^ 1948. Ingólfur Davíðsson
grasafræðingur er við gróður-
athuganir austur í Fáskrúðs-
firðL Hann kemur þar að bæn-
um Gestsstöðum, og í samræð-
um við bóndann þar, Eirík Stef
ánsson, berst í tal kjarrgróður
þar í Gestsstaðahlíðinni. Segir
bóndi þá frá því, að þar í kjarr-
inu vaxi kynlegir kvistir, er
séu öðruvísi en birkikjarrið.
Þegar á staðinn kom, sá Ing-
ólfur þegar, að þetta var blæ-
ösp.
Blæöspin óx þarna víðs vegar
um kjarrið á allstóru svæði, og
þegar gömul kona á Gestsstöð-
um sá asparkvistina, rifjaðist
það upp fyrir henni, að hún
hafði séð slíka teinunga víðs
vegar um hlíðina.
Síðan hefur blæöspin enn
fundizt á tveimur stöðum. í
fyrravetur sendi kennari á
Austfjörðum Ingólfi þurrkaða
asparkvisti, er vaxa á dálitlu
svæði í kjarri í landi jarðar-
innar Jórvík í Breiðdal, og síð-
astliðið sumar fann sonur
Sveins á Egilsstöðum á Völlum
asparlund á ógreiðfærum stað í
Egilsstaðaskógi.
Það er fróðra manna álit, að
ösp kunni enn að leynast víðar,
þótt menn hafi ekki orðið
hennar varir eða gefið henni
þann gaum, að þeir hirtu um
að grennslast eftir því, hvaða
gróður þetta sé.
★
"jF^essar aspir eru yfirleitt lítils
vaxtar. Asparmelurinn að
Garðí í Fnjóskadal var girtúr
og friðaður sumarið 1912, en
samt sem áður hefur öspin þar
litlum vexti náð, enda er vaxt-
arstaður hennar ekki líklegur
til þess að veita henni góð skil-
yrði, Hins vegar hefur hún
breiðzt talsvert út um melinn.
I Gestsstaðahlíð og Jórvík vex
öspin í lágu og kyrkingslegu
beitarkjarri, sem er nálægt
einum metra að hæð, og er þar
keimlík að þroska og birkið,
Lundurinn í Egilsstaðaskógi
sker sig hins vegar úr. Aspar-
hríslurnar vaxa þar nokkrar
saman í hvirfingu, og eru 4—5
metrar að hæð, enda eru vaxt-
arskilyrði þar öll betri og skjól
af allháum birkiskógi.
★
‘IT'nn vita menn ekki, hvort
■*^ blæöspin ber þroskað fræ
hér á landi eða hvort hún við-
heldur sér með rótarsprotum.
í því sambandi er helzt litið
vonaraugum til asparinnar í
Egilsstaðaskógi. En hún bar
ekki fræ í sumar. Á hinn bóg-
inn eru asparhríslurnar þar á
vaxtarskeiði, og þess vegna er
ekki loku skotið fyrir, að þær
geti borið fræ að ári eða að
nokkrum árum liðnum.
Þessar asparfundir allir valda
því, að öspinni verður á næstu
árum gefinn vaxandi gaumur.
Hún hefur í þúsund ár farið
huldu höfði í landinu, ef svo
má að orði komast um rótfastan
trjágróður. Sauðartönnin hefur
öld fram af öld stýtt hana við
rót, en þó hefur hún þrjózkazt
við að deyja, jafnvel þótt allur
annar gróður væri sorfinn burt
og eftir væri ber melurinn, eins
og i Gai’ði í Fnjóskadal. En nú
er hún ekki lengur neinn vafa-
gemlingur í íslenzku gróðurríki,
heldUr viðurkenndur borgari
— fjórða lauftréð, sem vaxið
hefur á íslandi frá öndverðu.
York 67 þúsund.
Virðist sem sendiráðin ættu
að geta annað að mestu þátt-
töku í nauðsynlegum ráðstefn-
um á erlendum vettvangi. En
staðreyndirnar sýna, að þau
spara lítið í því efni.
Of mörg og dýr
sendiráð.
Um sendiráðin ber að sama
brtmni og um sendinefndirnar.
Þjóðin hefur ekki ráð á slíku
óhófi. Sendiráðin eru dýrari en
fleiri en þörf er á, því að við
þeirra hlutverki gætu víða tek-
ið ólaunaðir aðali’æðismerm,
sem fúsir myndu til slíkra
starfa sökum þess heiðurs og
þeirrar aðstöðu, er slíku fylgir.
En um þessar mundir er sér-
stakt tækifæri til þess að fækka
sendiráðunum og draga úr hóf-
lausum útgjöldum til þeirra.
Gamalt stefnumál
Framsóknar.
í þessu sambandi er vert að
minna á, að það er gamalt
stefnumál Framsóknarflokks-
ins, sem nú fer einmitt meffi
utanríkismálin, að fækka sendi-
ráðum, svo sem frekast verður
við komið. Um þessi mál var
mjög skrifað í Tímanum fyrir
nokkrimi árum og leidd að lþví
full rök, að ekki þyrfti nema
eitt sendiráð á Norðurlöndurn,
Nú er eiimiitt þar óskipað eitt
sendiherraembættf'ð, en í hin-
um báðum menn, sem komnir
eru á efri ár. Framsóknar-
flokknum býðst því tækifæri til
þess að koma frain göinlu
síefnumáli, leggja begar niður
eitt af þresnur sendiráðunum á
Norðurlöndunum og marka þá
stefnu til frambúðar, að þar
skuli aðeins eitt sendiráð vera,
Geri liann það ekki, bregzt
hann því, sem hann hefur áður
góðu hófi gegnir og miklu boðað í þessu efni.
Blaðið ahhar
FRJÁiS ÞJÓÐ hefur nú fengið 200 nýja áskrif-
endur síÓan áskrifendasöfnunin hófst. Síðast í gær
hríngdi sjómáður í jporpi á Vesturlandi til blaSsins og
hað fyrír sex nýja áskrífendur. Nær samtímis hríngdi
prentarí í Reykjavík og tilkynnti tvo áskrifendur. —
Mikill fjárhagsstyrkur er fyrír hlaðið að 200 nýjum
kaupendum, en mestu máli skiptir, að rödd þess nær
nú til 200 nýrra heimila.
En ekki má láta hér staðar numið. Blaðið verður
að komast ti! enn fíeiri. Það gerist auðveldiega, ef
margir leggjast á eitt. Stuðlum öll að því.
Áskrifendasöfnun
SÞremn verðlaun reitt
Við undrírrit.... óskum hér með eftir að gerast áskrif-
endur að FRJÁLSRI ÞJÓÐ.
1.
2.
(Nafn)
(Heimilisfang)
(Nafn)
(Heimilisfang)
Safnandi:
Til FRJÁLSRAR ÞJÓÐAR
Skólavörðustíg 17, Reykjavík.
UNGIR ÞJÓÐVARNARMENNI
Látum það vera verkefni okkar að safna áskrifend-
um að FRJÁLSItf ÞJÓÐ. — Leitum fyrir okkur
meðal kunningja okkar strax í dag.