Frjáls þjóð - 06.08.1955, Blaðsíða 1

'Á götunum hlymur vi8 ^
hergöngulag„
— á höí'ninni stríðsskip |
frá kónginum liggur,
'Á íslandi er níuhdi dgúst f
í dag . ««g
0g útlendi grcijinn á |
valdkúgun hyggur9
Jóhannes úr Kötlum)9
4 . árg. Laugardaginn 6. ágúst 1955. 30. tblj

--Jafnrtvfjtð’* i bejf/gð lantisins:
komast
Frásögn FRJÁLSRAR ÞJQOAR staöfest:
pó!itískra hirðgæóíitga
Magmís Ásgeirs-
son
Atvinnuskortur þjáir kauptúnin, og
unga fólkið flýr afræktar sveitir
En vegí lofað um eydrfan dal
Fyrir þremur vikum ljóstraði
iFRJÁLS ÞJOÐ því upp, að
I ráðstafað hefði verið á ein-
| kennilegan hátt verktöku við
j virkjun . Grimsár eystra. Þrjú
' tilboð hefðu borizt, og hlutað-
jeigandi'ráðherrar hefðu ákveð-
: ið að taka hæsta og óhagstæð-
jasta tilboðinu, þverf gegn vilja j
j raforkumálast jórnarinnar. —
c,.v i-.v - , c t .,v , , , , , jSíðan hafa orðið um þetta all-
oioasthomn aratug hafa tanó 1 eyði her a landijraikil blaðaskrif. og mörg.biöð
morg byggðarlög. þar á meðal tvö allfjölmenn þorp, j hafa fordæmt þessar aðfarir. Á
þriðjudaghm var það loks opin-
berlega viðurkennt af stjórnar-
völdunum, að þessi leið hefði
verið farin.
se«8
hafa«
i allr-j
mis-W
þvsst
Magriús Ásgeirsson skáld
andaðist aðfaranótt. síðastliðins
Jaugardags, 53 ára að aidn. /\§alvík og Mestevn, þar sem eitt sinn var nnkið at-
Hann var listfengasti ljóðaþýð- i r w »» , e , > i •> 1 v -v
halnalit. Menn hata reynt að hugga sig vió það, að
þessi byggðarlög, þar seni nú er landauðn orðin, hefðu
verið á útkjáikum svo afskekktum, að þai; hafi engin
von verið, að fólk vitdi lengur búa. En hins vegar er
alls ekki séð fyrir endann á því, hvar landauðnin nem-
ur staðar.
andi íslendinga og hefur auðg-
að íslenzkar bókmenntir að
fjölmörgum afbragðsþýðingum
ágætra kvæða og ljóðaflokka.
Magnús var Borgfírðingur að
uppruna, sonur Ásgeirs bónda
Sigurðssonar á Rejykjum i
Lundarrevkjadal og Ingunnar
Ðaníelsdóttur, konu hans.
Þogti Þjéóviijans
um
Svo hefur við brugðið, að '
Þjóðviljinn hefur allt til
þessa ekki sagt stakt orð um
þá kröfu tveggja helztu blaða
Finnlands, að Kússar hverfi
forott úr herstöðvunum á
Förkkalaskaga meðallt seíu-
fið sitt. Eru þó margar vikur
liðnar síðan hin finnsku blöð
hófu þessa baráttu.
Þetta mál er prófsteinn á
íteilindi Þjóðviljans, en hann
segir ekki einu sinni frá
þessu sem frétt, af því að
það eru Rússar, sem hreiðrað
foafa um sig í „Keflavík
Flnnlands“. Það er friðheil-
agí sefufið! Þess vegna skip-
ar ÞjóðvUjirm sér við hlið
hermangsblaðanna hér og
þegir sem fastast.
Um skeið horfði svo sem yir.is '
eiyðibýli byg'gðust að nýju. En
nú hefur aftur snúizt á anr.an
veg, Það er á allra vitorði, að
hér og þar um landið eru
byggðarlög, þar sem allt stefnir
óðfluga að auðn, að vísu aí-
skekkt, sem kallað er. En. víffia
um landið eru bæði sveitir og
þorp, er alls ekki verða til út-
kjálka talin, þar sem ekki er
annað sýnna en sama óheilla-
þróun sé í aðsigi.
Fólksstraumur
úr þorpunum.
Úr mörgum þörpum á laf.d-
inu er sífelldur straumur fólks,
einkum í bæina við Faýaflóá.
Eftir breytinguna á landhel.gis-
línunni liggur við. að mörg'
byggðarlög á Vestfjörðum séu
verr sett en áður.
Landhelgislínan breyttist þar
lítið, en á miðum fiskibáta
cr stóraukjnn ágangur tog-
ara, sem hörfað hafa af öðr-
um miðum, er friðuð voru.
Vestan af fjörðum berast
stöðugt nýjar og nýjar á-
skoranir um það. að lanid-
helgislínán þar verði: færð uf.
svo að mið bátanna njtóti
verndar — ella sé grundvell-
inum að miklu leyti kippt
undan tilveru fólks í mörg-
um fískiþorpum þar.
í þorpunum við utanverðan
Húnaflóa er atvinnuskortur og
vantrú á þolanlega afkomu þar
í náinni íramtíð. Allir vita,
hvernig horfir á Siglufirði..
Svipaða sögu mætti segja víðar
að. Jafnvel munu finnast þess
dæmi, að þingmaður, sem hvað
eftir annað hefur lofað „jaíh-
vægi i byggð landsins“, vérður í
reynd að horfa upp á það, að
hans eigið byggðarlag er komið
á íallandi fót, svo að hann litur
senn-fram á þann dag, að hann
verði eins og einstæð þöll á
bergi í eyddum firði. þar sem
fyrrum vpru mikil uþisvif i -til
lands og sjávar.
Gamla fólkið hiarir eftir.
Sumar sveitir í þeim héruð-
um. er orðið hafa afskiptust um
verklegar framkvæmdir, sam-
göngubæt.ur og annað. sem er
lykillinn að bættum lifsskilyrð-
um,
eru mergsognar að
fólki, svo að á fjölda bæja
eru aðeius eftir görnul og
þrevtt hjón, sem tregðast við
að hverfa frá búum sínum
og átthögum, þótt þeim veit-
ist með hverju árinu erfiðara
að framfleyta bústofni sín-
um.
Lægsta tilboðið var frá aust-
firzku félagi, Snæfelli, sem j
bauðst til þess að taka að sér i
virkjunina f\'rir tæpleg'a hálfa
níundu : milljón króna. Næst-
lægsta tilboðið var frá Almenna
byggingarfélaginu í Reykjavik,
rúmlega 10 milljónir og 600
I þúsund krónur, og méð því
j mælti raforkumálastjórnin.
i Loks var þriðja tilboöið frá
: Verklegum framkvæmdum,
ungu | fyrirtæki stofnuðu af Fram-
sóknarmönnum og sonum ým-
issa Framsóknarforingja, nær
10'milljónir og 900 þúsund. Þar
að auki voru útlenaingar aðilar
að þéssu tilboöi, og farið var
franv á skattfríðindi og .gjald-
eyrisyJ'irfærslu upp i hagnað
Framsóknarflokksins,
með þessi mál fara,
kannske með samþykki
ar ríkisstjórnarinnar,
notað aðstöðu sína til
að afhenda verkið pólitíski
um gæðingum, enda þótfj
þeir krefjist hæstrar grciðsluj
og bjóði verst kjör. Til þessj
að koma þessu fram er geng«»
ið íram hiá aivstfirzku fyrir«»
tseki, sen» gerði tilboð, er vaBf
meira en tvehnur niilljómuni
krónunt lægra en hin, ogg
sötnuleiðis því fyrirtæki, sem}
raforkumálastjórnin mæltíl
með, enda þótt tilhoð þessl
væri hátt á þriðja hundraðl
þúsund krónum lægra en til-q
hoð hinna útvöldu Frantq
sóknarmanna, sem auk þesi^
ætía útlendmgunr gróða«i
hlut. i
Ekki er lengur mannafli til
þess að sinna til hlítar nauð-
synleguni störfum, svo sem
grenjavinnslví, og kostnaður við
gagngerðar húsabætur og stór-
fellda ræktun, sem gæti laðað
ungu kynslóðina til dvalar
heima, er svo mikill, að lítil bú
geta ekki staðið undir honurn.
Sums staðar vofir svo óttinn
við það, að sauðfjárpestir gjósi
Framh. á 7. síðu.
Kaninn nytjar
airéttinn
Dr. Kristinn Guðmunds.sort
heldur ótrauður áfram að sendas
„verndarana" út um byggðip
lanasins, og þó að hann hafi að’
sögn handa þeim fastan afrétt,
sem hann beitir þeim á, í f.yrraí
heimkynni sínu á Norðuiiandi,
fá aðrjr landshlutar einnig sinrt
útlendinganna. Ei'tir að tilboðin skammt. Síðastli'ðinn laugardag
höfðu verið opnuð, var þessu var Hveragerði t. d. heiðrað með
lyrirtæki þó leyft að breyta stórum bíl, fullum af hermönn-i
tilboði sinu á þann hátt, að fall- um, sem höfðu sér ti) fulltingig
ið var frá skattfríðindunum og tvær íslenzkar stúlkur, er virt-q
yfirfærslunni, þar eð ekki mun ust veita þeim leiðsögu.
hafa þótt vogandi að ganga að Þessir herrar gerðu sig mjög
þessum kostum. En það mun heimakomna og það jafnvel,
einsdæmi, þegar um útboð er svo, að fólk fékk ekki að ganga
að ræða, að einn aðili fái þau óáreitt um göturnar. Ibúar lítils
sérréttindi að breyta tilboðisveitaþorps eins og HverageroiS
sínu eftir á. eru sjálfságt ekki á marga íisk-
Það, sem hér he£ur.gerzt,ana i augum þessara náunga.
er því það, að ráðherrar Hvergerðingur.
ingur veitir menmngar
straumum inn i
Einn af föstum dagskrárlið-
urn bandaríska setuliðsútvarps-
ins í Keflavík er óhrjálegar
glæpasögur, en áður en lesn-
ingin hefst, er leikinn lagstúf-
ur, sem á að vekja óhugnanlega
stemmningu með hljómfalli
sínu og undirbúa þannig hug-
arástand hlustandans á réttan
hátt.
Eins og vænta má, hefur út-
varpsráð islenzka íúkisins opin
augu fýrir menningaráhrifum
írá Kefiavíkurflugvelli, enda á
þao þá góða að, er fúslega vilja
gerást boðberar hinna nýju
menningarstrauma. Einn þess-
ara otrauðu miðiara nýrrar
menningar er ungur Heim-
dellingur, Gunnar Schram, sem
nýlega hefur hafið . lestur
glæpasögu i ríkisútvarpið,
Gunnar Sehram hefur sótt
þá nýjung í menningarlundi
hermannaútvarpsins á
Keflavíkuxflugvelli að ht>ða
lestur glæpasögunnar með
viðeigandi lagi, og til þess að
vera alvcg viss um, að ekk-
ert fari á milli mála og hár-
svo stöcldu skal þó ekki fulli
yrt, að hann hafi beinlínig
leitað ráða hjá sérfræðingq
um hermannaútvarpsins og
fengið hljómplöluna afhentaf
hjá þeim. i
En það leynir sér ekki, fg
hvaða útvarp pilturinn hefup
hlustað til þess að finna rétta
fyrirmynd og hvað honun#
þykir liklegast til menningar«t
l.egs ávinnings fy.rir ríkisút-a
rétt, há-vestræn áhrif njóti jvarpið íslerizka. Ekfci er ólík«t
sín. hefur hann valið til þess | lega til geíið, að þessi efnilegi
sama lagiffi og notað var sem | Heimdellingur muni njóta fyr-t
inngangur að glæpalestrin- , irgreiðslu útvarpsráðs til þesS
tim í Keflavikurútvarpmu I að sækja fleiri' nýjungar &
fyrir nokkrum vikunt. Affi ! Kefiavikurútvarpið. j