Frjáls þjóð - 07.07.1956, Blaðsíða 4

frjAls þjóð
Laugardagir.n .7. júlí 1956.
FRJÁLSÞJOÐ
Útgefandi: Þjóðvamarflokkur tslands. 1
Ritstjóri: Jón Helgason, sími 6169.
Framkvœmdarstjóri: Sigurjón Þorbergsson, sími 6765.
'Afgreiðsla: Lækjargötu 8, Rvík. Sími 8-29-85. — Pósthólf 561.
Áskriftargjald kr. 6,00 á mánuði. — Verð i lausasölu kr. 2,00.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Kosningaréttur peninganna
Talsvert hefur verið rætt um
það síðustu tíu dagana, hvílika
mergð bifreiða stjórnmála-
flokkarnir höfðu í sinni þjón-
ustu á kosningadaginn, og þó
sér í lagi Sjálfstæðisflokkurinn.
Þessi hluti tilkostnaðarins
vegna kosninganna af hálfu
stjórnmálaflokkanna er þó ekki
nema brot alls þess fjár, er
notað var. Mikill fjöldi manna
var hafður á launum mánuðum
saman við áróðursstörf og at-
kvæðaveiðar, og margar bif-
xeiðir voru linnulaust notaðar
við akstur í heilan mánuð við
smölun utankjörfundarat-
kvæðanna einna saman.
Menn, sem mjög vel eru
I kunnugir kosningastörfum,
j gizka á, að kosningarnar í
j vor hafi kostað Sjálfstæðis-
I flokkinn 5—7 milljónir kr.
j Það er hálft andvirði nýs j
| togara eða jafnvirði allt að
j tíu nýbýla með viðhlítandi
j húvélakosti. Þó engir flokk-
' ar aðrir liafi kostað jafn-
j miklu til, er tilkostnaður
j hinna einnig gífurlegur.
Því hefur og verið áður hald-
ið fram, ómótmælt að því er
virðist, að Sjálfstæðisflokkur-
inn hafi í fyrri kosningum
beinlínis haft í frammi við-
leitni til þess að kaupa upp
kjörfylgi í heilum kjördæmum,
og sögur eru til um frambjóð-
endur, sem gert hafa eins kon-
ar áheit á kjósendur sina: Þeir
áttu að fá fríðindin, ef hann
næði kosningu, en ella ekki.
Þótt gert sé ráð fyrir því,
i að sumt af slíkum sögum
j kunni að vera að einhverju
leyti ýkt, þá Iiggur það ljóst
fyrir, að í kosningar á Is-
landi er borið fé á mjög stór-
l kostlegan hátt. Það er vænt-
anlega gert í fullvissu þess,
j að fyrir slíkan fjáraustur
nái hlutaðeigandi flokkur
j mun meira atkvæðamagni
en annars. En þá er líka svo
komið, að peningarnir eru
j búnir að fá atkvæðisrétt með;
nokkrum! hætti, en það er
eitt undirstöðuatriði lýðræð-
j isins, að hinn fátæki standi
j jafnt og sá, sem á auð fjár,
ey., til kosninga er gengið.
Lýðræði okkar er því að
j þessu leyti augljóslega og
j sannanlega skrípamynd.
j Peningarnir eru með í spil-
iriui og þeim driísvo 'ótæpí-
lega beitt, að .ekki verður
arinað kallað en bein sví-
virða.
í Bretlandi, þar sem þing-
xæðið er einna þroskaðast í
heiminum, . hefur verið við
þessu séð með þeim hætti, að
stjórnmálaflokkunum er aðeins
leyfilegt að verja hóflegri fjár-
hæð í þessu skyni. Með því er
haft strangt eftirlit, að út af
þessu gé ekki brugðið. Peninga-
austurinn við kosningar á ís-
Jandi keyrði nú svo um þver-
bak, að óviðunandi er með öllu,
að slíkt viðgangist lengur.
íslendingar verða að fara
að dærríi Breta og reisa
skorður við peningamokstri
flokkanna í kosningum.
f r r«'öri v&rSld
Missa Rússar tökin á
ITm þessar mundir virðist tvennt vera að gerast sanitímis: Komm-
únisíaflokkar margra landa eru teknir að bera brigður á óskeik-
ula forystu rússneskra sovétleiðtoga, og ólgan í leppríkjunum í
Austur-Evrópu er að komast á það stig, að hún brýzt út í verk-
föllum, uppþotum og kröfum uni ba?tt stjórnarfar og skárri lífs-
kjör.
Véíbyssur í
verkamannaríki
Þvi hefur verið mjög á lofti
haldið, að það sé verkalýður-
inn, sem drottni í kommúnista-
rikjunum í Austur-Evrópu. Þar
hafi hann tekið völdin og fari
með stjórn.
Fyrir örfáum vikum var þó
frá þvi skýrt, að fram til þess
tima hefði það verið bannað í
Rússlandi, að verkafólk mætti
skipta um vinnustað, án þess
að fyrst væri fengið leyfi
stjórnarvalda til svo borgara-
legs tiltækis.
Jafnvel Þjóðviljinn viður-
kenndi þetta með því að segja
frá þvi, er þetta bann var loks
afnumið nú í vor.
í síðustu viku fékkst ný sönn-
un fyrir þvi, hve verkalýðurinn
má leyfa sér mikið í Austur-
Evrópu. Verkamenn í mörgum
verksmiðjum í Poznan í Pól-
landi lögðu einn daginn niður
vinnu, efndu til útifunda og
fóru í kröfugöngu um borgina
og heimtuðu bætt kjör og betra
stjórnarfar.
Og hvað gerðu svo stjórn-
arvöldin í þessu ríki verka-
lýðsins? Þau sendu lögreglu
og her með bryndreka á
vettvang, og þau létu skjóta
af vélbyssum á verkamenn-
ina. Slíkt minnir frekar á at->*
burði frá einvaldsdögum
Rússakeisara en verka-
mannaríki. Keisararnir eru
fallnir, en þar sem komm-
únistar sitja að völdum, er
sömu aðferðum beitt við
verkamennina, ef þeir leyfa
sér að láta óánægju sína í
ljós.
Afsökún pólsku stjórnar-
iririar er nefnilega svo keim-
lík því, sem til er fundið,
þegar óeirðir og uppreisnir
verða í kúguðum nýlendum.
Þá segja nýlenduherrarnir,
að þetta sé árangurinn af
undirróðri kommúnista.
Sannleikurinn mun þó sá í
slíkum tilfellum, bæði aúst-
an járntjalds óg annars stað-
ar, að það er þjáð fólk og
þjakað, er rís upp gegn kúg-
urum sínum, jafnvel þótt
það eigi vélbyssum að mæta.
Það hlýtur og að vekja at-
hygli, hvernig pólsk stjórnar-
völd skýra það, að verkamenn-
irnir skyldu rísa upp og krefj-
ast réttarbóta. Þau segja, að
vestrænir flugumenn og pólsk-
ir útlagar hafí róið undir.
Væntanlega hefði þó slíkur
undirróður þvi aðeins borið ár-
Atburðirnir i Póllandi tala
skýru máli um ólguna i löndun-
um austan járntjalds. Erlendir
gestir, sem voru fjölmargir i
Poznan, er óeirðirnar urðu þar,
segjast ekki liaf-a fyrirhitt þann
mann, nema þá stjórnarerind-
reka, er ekki lét í Ijós samúð
sína með verkamönnum, er upp-
reisnina gerðu. Það hafi verið
fullkominn byllingarhugur i
borginini, og sumar herdeildir
hafi látið borgurum vopn i té.
Þeir segja og, að miklu fleira
inuni hafa fallið og særzt heldur
en segir i tilkynningum pólskra
stjórnarvalda. Það er jafnvel álit-
ið, að 400—60Q hafi fallið, en
margfalt fleiri særzt. Svissneskir
ferðamenn sögðusl hafa heyrt um
það endurtekinn orðróm, að skol-
ið hefði verið á kröfugöngu barna
og unglinga og áttatiu beðið bana.
Sjálfir sáu þeir kröfugöngu barna,
sem báru spjöld með ýmsum á-
letrunum, svo sem: „Bi'auð",
„Frélsi“, „Burt með rússneskar
hérsveitir."
í marga daga héldust leyni-
skyttur við i úthverfum borgar-
innar og skutu úr launsátri á
herriiénn og lögreglumenn, scin
hættu sér inn í hverfin. Allmörg-
um skriðdrekum náðu verka-
merinirnir einnig á sitt vald, en
gátu ekki haft not vif þeim sökum
vankunnáttu um meðferð þeirra.
Skelkur í stjórnarherrunuin.
komið fram. Um svipað lcyti
efndu ungverskir bl-aðamenn til
fundar i gildaskála liðsforingja
i Búdapest. Var þar mótmælt
harðlega undirlægjuhætti við
Moskvu og vinnubrögðum ýmissa
konnnúnistaleiðtoga, einkum Ra-
kosis forsætisráðherra. Voru
gjallarhorn sett upp, svo að
niannfjöldi, er safnaðist saman
úti fyrir, gæti heyrt það, er fram
fór. í þessum fundarliöldum
tóku þátt menn, sem hingað til
bafa verið taldir tryggir komrn-
únistaflokknum ungverska, og
lögreglulið borgarinnar skarst
ekki í leikinn.
Einn ræðumannanna var Mar-
on Horvat, ritstjóri kommún-
istáblaðsins Szabad Nep, og
glumdi við lófatak mikið, er liann
lýsti yfir þvi, að það yrði að ræð-
ast i Búdapest, en alls ekki
Moskvu eða Belgrad, að hve litlu
eða miklu leyti stefn-a tuttugasta
flokksþings rússneskra kommún-
ista þætti við eiga i Ungverja-
landi.
Ekkja Rajks á ræðustóli.
yppreisn verkumanna í Poznah
hefur þegar vakið liarðar deil-
ur innan sjálfs kommúnista-
flokksins pólska. T-nkast þar á að-
alritari flokksins, sem vill halda
i dýrkunina á Stalin, og Zavvadzki
forseti og Cyrankiewics forsætis-
ráðherra, sem vilj-a hafa Krúséff
að leiðarljósi. Virðast hinir síðar-
nefndu ætla að verða algerlega
ofan á.
Austur-Þ.jóðverjar hafa þegar
riotið góðs af atburðúmim i Pól-
Jari.di. Stjórnin þar óttaðist mjög,
að þýzkir verkamenn myndu rísa
upp oins og 1953, érj3jrétíirhar
bárust af bardöguniriri ij Poznan.
Austur-þýzk-a stjórniri br'á þvj við
og tilkynnti. um allar útvarps-
stöðvar landsins, að ákveðið
licfði verið, að i fyrirliuguðum
her skyldi ekki vera nema 90
þúsund manns i stað 120 þúsund.
Auk þess liefði verið horfið frá’
herskyldu. í herinn yrðu aðein,s
teknir sjálfboð-aliðar. Enginn
vafi lcikur á því, að þcssj til-
kynning var birt i þvi skyni að
friða fólk og koma i veg fyrir
óeirðir.
Jafnframt birtu blöð kommún-
ista hótanir um það, að vægðar-
lausri hörku yrði beitt, ef til.upp-
þota yrði efnt.
Mótmælafundir
Rnnar fundur af sama tagi var
i sömu húsakynnum hinn 18.
júni. Hann var haldinn til þess að
ræða þá meðferð, sem margir
gamlir kommúnistaleiðtogar hafa
sætt.
Langiriesta athygli vakti, að
meðal ræðumanna var ekkja
Rujks, fyrrum utánrikisráðherra
Og innanrikisráðherra, er tekinn
var af lifi sem föðurlandssvik-
ari 1948. Réðst frú Rajk umbúða-
laust á Rakosi forsætisráðherra
og ákærði hann fyrir aftöku
manns sins. Þá fór liún einnig
hinum hörðustu orðum um ung-
versk fangelsi, sem liún sagði
hryllilegri en á dögum hinnar al-
ræmdu stjörnar Horthys.
„Ég var dregin frá fjögurra
mánaða gömlu b.arni minu,“ s-agði
hún, „og sat í finim ár í fangels-
inu án þess að fá lcyfi til jiess
að sjá það. Þerínan tíma allan
voru heimsóknir til mín bannað-
ar, og ég fékk ekki blöð né bréf
og mátti ekki taka við gjöfum.
Þetta var þó leyft í fangclsura
Horthys, eins ög Rakosi veit aí
eigin raun,“ sagði hún.
Engu verður um það spáð, liver
framvind-an verður í Ungverja-
landi, en Rakosi forsætisráð-
herra, er enn sem fyrr setur
traust sitt á Moskvu, er farinn
þangað, væntanlega í þeim er-
Framh. á 7. síðu.
í Ungverjalandi.
|ólland er ekki eina landið, þar
sem óánægja fólksins hefur
angur, að þjóðfélagsástandið
væri með þeim hætti, að á.
hann væri hlustað. Það er líka
vafalaust, að hér er pólska
stjórnin aðeins að leita að ein-
hverjum aðila til þess að vaj'pa
sökjnni á.
SMIÐJA ein í Solingen i Þýzka-
landi býr nú til rýtinga, sem
skreyttir eru hakakrossi
Hitlers, merki stormsveit-
anna og merki jlughersins.
Rýtingar þessir haja verið
seldir þúsundum saman til
Kalijorníu, þar sem þeir
renna út jyrir nœr sex doll-
■ ara. Mál var höjðað í Þýzká-
landi gegn fyrírtœkihu, en
það var sýknað jyrir jáum
dögum. Dómarinn komst að
þeirri niðurstöðu, áð tiítœki
verksmiðjueigendanna vceri
nœsta óviðkunnanlegt, en
það. varðaði ekki við þýzk
lög. i Bandarikjunum éru
■ rýtingar þessir nú augíýstir
mjög ákajt, riieöal anríárs í
tímaritinu Esquire, svó að
kaupsýslumenn þar vœnta
sé“r ekki lítils gróða aj sölu
þeirra.
★
LÝÐHÁSKÓLINN í Askov er að
jcera út kviarnar. í smíSum
eru tvœr nýjar skólabygging-
ar, og á önnur að verða jull-
gerð fyrir haustið. Reisugildiö
var haldið fyrir jáum dögum.
★
TV'ÆR telpur í Silkiborg á Jót-
landi lögðu sér á dögunum
til munns jrœbelgi af gull-
regni. Þœr jengu báðar al-
varlega eitrun. Frœ gull-
regnsins er nejnilega eitrað.
★
ADOLF nokkur Nielsen veðjaði
um það við kunningja sína,
að hann gæti tœmt hálj-
jlösku af brennivíhi i- einum
teyg. Hann vann veömáiip,
en veðféð mun aldrei konta
í hans hendur. Er hann
hajði tæmt flöskuna, hneig
hann niður. Læknir var
sóttur, og síðan var fariö með
manninn i sjúkrahús. Er
þangað fom, var hann and-
aður.
ðfe ’
SAMKOMX]LAGlD meðal hers-
höjðingi Atlantshajsbanda-
lagsins er ekki nema í með-
allagi gott. Franski hers-
höjðinginn Alphonse Juin,
yfirmaður landhersins í
Mið-Evrópu, hejur sagt aj
sér aj þessum sökum.
★
FYRSTI blýjarmurinn, 8000—
9000 smálestir, verður sóttur
til Meistaravíkur á Grœn-
landi um nœstu mánaðamót.