Frjáls þjóð - 20.12.1958, Page 1

Stórfeilt vinnutap vegna
þröngsýni unt búðartíma
Aldrei kemur það eins
glöggt fram og í jólamánuð-
inum, hvílík plága það er, að
búðir skuli ekki vera opnar
nema um það leyti dags, sem
flestir eru bundnir við vinnu.
T\ro daga rétt fyrir jólin eru
búðir að vísu lengur opnar, en
Ir shýrslu stjómur S.IB.z
Hroðaleg mistök við fisk-
framleiðsluna 1957
Haunasðga, sem kaupendur þekkja, en íslendingum liefur ekki veriö sögð
það er allsendis ónóg.
Eitt af stórfyrirtækjum
bæjarins, Loftleiðir, hefur í
ár gripið til þess ráðs að gefa
öllu starfsfólki sinu leyfi frá
vinnu í tvo daga í desember-
mánuði, því að það var orðið
þreytt á beiðnum þess um að
fá að skreppa frá til þess að
fara í búðir. Því þótti skárra
að gefa fóíkinu eftir daga til
skiptis.
Þetta er talandi tákn þess,
hve mikil nauðsyn væri á því,
að búðir væru opnar ein-
hverja stund eftir almennan
vinnutíma, og það var alveg
hárrétt, sem Sveinn Ásgeirs-
son hagfræðingur, formaður
Neytendasamtakanna, hélt
fram, ásamt öðrum fleiri, í
viðræðum í útvarpsþætti Sig-
urðar Magnússonar nú fyrir
skemmstu. Þetta þyrfti ekki
að auka verzlunarkostnað né
lengja vinnutíma búðarfólks,
því að það gæti auðvitað
fengið frí frá störfum þessum
til uppbótar á öðrum tímum
dags — og þá gæti það meðal
annars farið sjálft í búðir að
þörfum.
Víða um lönd eru búðir
opnar utan hins venjulega
vinnutima. f Bandaríkjunum
er f jöldi búða opinn á kvöldin.
I Ráðstjórnarríkjunum eru
búðir opnar á sunnudögum.
Þannig mætti draga að dæmi
úr mörgum löndum. Hér á
landi hefur búðartíminn verið
felldur í heimskulega þröng-
ar skorður, svo að stórbagi er
að fyrir almenning, vinnutap
fyrir marga, bæði daglauna-
menn og atvinnuveitendur, og
vafalaust einnig tjón fyrir
kaupmer.n.
Það er kominn tími til þess,
að þetta verði fært í skynsam.
legra horf, er betur samrým-
ist nauðsyn þjóðfélagsins.
. I þessu blaði hefur oftlega verið rætt um nauðsyn
vöruvöndunar, sem sannast sagna er mjög áfátt á landi
hér. Þessu hefur þó ekki venð vel tekið af öllum, og
blaðið hefur jafnvel verið lögsólt og sektað samkvæmt
fráleitri meiðyrðalöggjöf fslendinga fyrir djarfyrði á
þessu sviði. Ef litið er hins vegar í skýrslu um afurða-
söluna starfsánð 1957—1958, sem stjórn Sölumið-
stöðvar hraðfrystihúsanna hefur gefið út, virðist það
þó ekki horfa til þjóðþrifa að veikja aðhald um sóma-
samlega meðferð á fiskafurðum okkar.
700 milfjönir
íslcndingar . eru fámenn
þjóð — ein af minnstu þjóð-
um heims. Sxðan unninn var
bugur á margvíslegum, skæð-
um sjúkdómum, sem áður
kröfðust mikilla mannfórna,
hefur þjóðinni þó hraðfjölg-
að. Á þessari öld hefur
mannfjölgunin orðið svo
mikil, að nærri lætur, að
mannfjöldinn hafi tvöfald-
azt á fimmtíu árum. Lengst
af þessu tímabili var þó
berklaveikin skæð ungu
fólki, en virðist nú hafa ver-
ið kveðin í kútinn að mestu
leyti.
En skyldu íslendingar ætíð
vera dæmdir til þess að vera
fámenn þjóð, fyrst mann-
fjöldinn tvöfaldast á hálfri
ö!d? Ilvað skyldu Islending-
ar verða orðnir fjclmennir
árið 2555, ef slík mannfjölg-
un héldist næstu fimnx
hundruð ár?
Menn æt.tu að reyna að
gizka á hað. Þeir munu þó
varla geta rétt, ef þeir reikna
ekki dæmið. íslendingar
verða nefnilega orðnir nær
700 millj. árið 2550 mcð
söifiu fjölgun og verið hefur
á þessari öld — fjölmennari
en' Kínverjar, stærsta þjóð
heímsins, eru nú í dag.
Landið okkar er stórt, mið-
að~ við þann f jölda, sem nú
er á því, en þegar við hugs-
um tíl niðjanna, þá er ljóst,
að við megum ekki smækka
það með Iandeyðingu né af-
sali neinna réttinda á sjó eða
iamdi.
I þessari skýrslu er vafalaust
sagt ýkjulaust frá stórfelldum
mistökum, sem oi'ðið hafa á síð-
ustu misserum, og miklu tjóni,
er við höfum orðið fyrir af þeim
sökum og ekki er búið að bíta
úr nálinni með. Er þetta sorgar-
saga, sem hljótt hefur verið um,
þótt hún þurfi að verða.lands-
mönnum kunn til alvarlegrar á-
minningar. Telur blaðið sér
bæði skylt og heimilt að segja
þjóðinni, hvað gerzt hefur, enda
er þess hvergi getið, að skýrsla
stjórnar S. H. sé trúnaðarmál.
Hér verður og ekki bót á ráðin,
nema þeir, sem að framleiðsl-
unni starfa, viti, hvar við stönd-
um. Hér er ekki yfir neinu að
þegja, því að viðskiptavinum
okkar er fullkunnugt um, í
hverju okkur er áfátt.
Pólíandssíldin.
Þessi saga hefst á síld, sem
fryst var til sölu í Póllandi
1957, er opnazt höfðu mögu-
leikar til þess að selja þangað
mikið magn af þeirri vöru. —
Frystar höfðu verið framan af
því ári 2500 smálestir af síld,
en „þegar skoðunarmenn kaup-
enda korau til þess að taka út
þessa oíl-u, kom í Ijós, að mikið
af hen: i var skemmt eða gallað
(röng beyging orða leiðrétt af
blaði .:). Skemmdii'nar orsök-
uðust ■ svokallaðri sjálfsmelt-
ingu, sem má sjá með því að
opna viðinn á síldinni.“
Hér a landi er oft talað um,
að þæ-i' vörur, sem við fáum frá
svokö 11 uðuni j árntj aldslöndum,
séu lélegar, cn bersýnilega væri
okkur full þörf á bví að hug-
leiða einnig, hvernig sú vara
er vcrkuð, sem við ætlum að ,
láta í siaðinn.
Milljónir 1954 —
enn nýjar kvartanir.
Og áfram er haldið í skýrsl
unni:
,,Miklar og alvai'legar kvart-
anir hafa borizt á framleiðslu
ái'sins 1957. Ber fyrst að nefna
kvartanir frá Bandaríkjunum
um súr- og slagvatnslykt í
blokkfi-ystum fiski. Er þess
skemmst að minnast, að fi-ysti-
húsin ui'ðu fyrir milljóna króna
tapi árið 1954 af þessum ástæð-
um . . . Einnig var kvartað um
vankantaðar, ósléttar blokkir
og hringorma í þorskflök-
um . . .“
Ellefu hundruð smálestir af
heilfrystum flatfiski voru seld-
ar til Englands. „Hafa þeir
(kaupendur) aldrei borið fram
jafnharkalegar kvartanir um lé-
leg gæði eins og nú. Telja kaup-
endur þennan fisk algerlega ó-
söluhæfan og hafi þegar spillt
svo fyrir sölu á íslenzkum,
frystum flatfiski, að tjónið verði
ekki metið til fjár. Ef ekki
verður bætt úr þessu, er sýnt,
Framh. á 11. síðu.

Jólasveinar einn og átta . . .
Sendiboðar Bókhlöð-
unnar og Flugfélagsins
Bókhlaðan á Laugavegi 47 og
Flugfélag íslands hafa í sam-
einingu tekið upp þá nýbreytni
að senda syngjandi jólasveina
í ýmis bæjarhverfi til þess að
skemmta börnum og unglingum
— og vekja athygli á þeim fyr-
irtækjum, sem að þessu standa.
Bókhlaðan þarf að vekja at-
hygli á verzlun sinni og Flug-
félagið vill minna á starfsemi
sína og happdrættisskuldabréf-
in, sem það er að selja. Voru
vinningar áður 254, en nú hefur
102 aukavinningum verið bætt
við. Eru þetta allt flugferðir,
ýmist innan lands eða til ann-
arra.
Jólasveinarnir voru fyrst á
ferð á sunnudaginn var og óku
þá á sleða um miðbæinn og
staðnæmdust á Arnarhóli.
Bókhlaðan á Laugavegi 47
hefur auk þess tekið upp aðra
nýbreytni, þar sem hún mun
senda jólasveina á aðfangadag
á milli klukkan tvö og sex með
bækur, sem keyptar eru í búð-
inni, heim til viðtakenda.-Bók-
hlaðan býr um þessa pakka, cf
óskað er og bækurnar eru
keyptar eigi síðar en 22. desem-
ber.
Blaðið vill vekja athygli
á hinum stórsnjöllu ádrepu
Þórodds Guðmundssonar frá
Sandi, Lundur Fanneyjar,
er birtist á 7, og 9. síðu
blaðsins í dag.
Eíirhjjuturu ug fjullstindur
■ •; ■ "
Þaaxiig 'teiicnaði Guojóu heitinn Samúelsson, hu .aniexMx-.ri rik'jsins, Mallgrimskirkju á Skóia-
vörðuhæð, og við hliðina á kirkjunni sjást drangarnir fyrir ofan Hraun í Öxnadal. I^xkingin
leynir sér ekki. — Myndin er tekin úr bók Jó.iasar Jónssonar uni Guðjón Samúelsson cg
verk hans. j