Frjáls þjóð - 29.08.1959, Qupperneq 6

<8
odautjarcfacjinn 29. aqúit 1959 - FRJÁL5 ÞJÖÐ
affu.
LENGSTI
Framhaldsfrásögn um
örlagaríkasta dag
heimsstyrjaldarinnar
siðari, innrásardaginn
6. júní 1944
({ayuriHH
TT'isenhower og samstarfs-
menn hans höfðu gert allt,
sem hugsanlegt var, til að
tryggja, að innrásin mætti
takast með sem minnstu
manntjóni. En nú, þegar stund-
in var runnin upp — eftir
margra ára undirbúning — var
áætlunin Overlord ofurseld
duttlungum náttúruaflanna.
Veðrið var vont. Eisenhower
gat ekkert gert annað en beðið
og vonað, að veðrið batnaði. En
nú, sunnudaginn 4. júní, yrði
hann að taka örlagaríka á-
kvörðun, áður en dagur væri
að kvöldi kominn: að fara —
eða að fresta innrásinni. Sigur
eða ósigur í styrjöldinni kynni
að velta á þeirri ákvörðun.
Eisenhower var í hræðilegri
klípu. Hinn 17. maí hafði hann
ákveðið, að D-dagur yrði einn
þriggja daga júnimánaðar —
hinn 5., 6. eða 7. Athuganir
höfðu sýnt, að búast mátti við,
að tveimur lífsnauðsynlegum
skilyrðum yrði fullnægt þessa
daga: tungl kæmi seint upp og
fjara yrði skömmu eftir dögun.
Fallhlífarliðið, sem hefja átti
innrásina — 22 þúsund Banda-
ríkjamenn og sjötta herfylki
Breta — þurfti á tunglsljósi að
halda. En atlagan gat því að-
eins kom.ií5 á óvart, að dimmt
yrði fram til þess tíma, sem
fallhlífarliðið kæmi á ókvörð-
unarstað. Þess vegna þurfti
tungl að koma seint upp inn-
rásarnóttina.
Herliðið, sem flutt var sjó-
leiðis, varð að ganga á iand,
þegar nægilega iágsjávað var,
til þess að sóknartáimar
Rommels sæjust. Innrásarfyrir-
ætlunin var algerlega komin
undir þessari timasetningu. Og
til þess að gera málið enn
ílóknara þurfti liðið, sem setja
átti á land síðar um daginn,
einnig á fjöru að halda — og
hún varð að vera fyrir rökkur.
Þessi tvö nauðsynlegu skil-
yrði: tunglsljós og fjara —
komu Eisenhower í mikinn
vanda. Síðara skilyrðið fækk-
aði hugsanleeum innrásardög-
uin mður í sex á mánuði —
og brjá þeirra var tun’gl ekki á
lofti.
En þar rnec var sagan ekki
cll. í fyrsta iagi óskaði allur
herinn eítir löngum degi og
góðu skyggni. Birtu þurfti til
þess, að landgönguliðið áttaði
sig á ströndinni, flotinn og
flugherinn sæju skotmörk sín
og skipstjóraniir úti fyrir
strönchnni kæmust hjá árekstr-
um. í öðril lagi þurfti sjór að
veta kyrr. Fyrir utan það
skipatjón, sem ósjór kynni að
valda. gæti sjóveiki dæmt
herinn úv ieik, löngu áður en
har.n átti að stíga á land. í
þriðja lr.gi þurfti á álandsvindi
að halda, til þess að skotmökk-
inn legði frá ströndinni og
skotmörkin sæjust. Og loks
þurftu Bandamenn þrjá góð-
viðrisdaga eftir D-dag til þess
að geta komið auknu liði og
birgðum á vettvang.
I aðalstöðvunum bjóst eng-
inn við, að öllum þessum skil-
yrðum yrði fullnægt innrásar-
daginn — sízt af öllum Eisen-
hower. Að dórni veðurfræð-
inga hans voru líkurnar fyrir
þvi, að lágmarksskilyrðum yrði
fullnægt nokkurn einstakan
dag í júní einn á móti tíu.
Af hinum þremur hugsan-
legu innrásardögum hafði Eis-
enhower valið 5. júní, svo að
hann gæti frestað árásinni til
hins 6., ef nauðsyn krefði. En
ef hann gerði það og yrði síðan.
að skjóta atlögunni á frest á
nýjan leik, kynni svo að fara,
að ekki yrði kleift að ráðast á
AIJfiLYSING
um lausar lögregluþjónsstöður í Reykjavík.
Nokkrar lögregluþjónsstöður í Reykjavík eru laus-
ar til umsóknar.
Umsóknir skulu ritaðar á þar til gerð eyðublöð, er
fást í skrifstofu minni og hjá lögreglustjórum úti
, á landi.
Umsóknarfrestur er til 1. október n.k.
Lögreglustjórinn í Reykjavík, 26. ágúst 1959.
** Sigurjón Sigurðsson.
land 7. júní, vegna þess að flot-
inn gæti ekki fengið viðbótar-
eldsneyti, sem þá þyrfti. Þá
yrði um tvennt að velja. Hann
gat frestað D-degi, þangað til
vel stæði. á fjöru næst — til 19.
júní. En þá nótt var tungl ekki
á lofii: fallhlífarliðið yrði að
hefja árásina í myrkri. Hinn
kosturinn var að bíða fram í
júlí —- og það var ekki einu
sinni eyðandi tíma í að hugsa
um svo langa frestun.
Margir hinir varkárustu sam-
starfsmenn Eisenhowers óttuð-
ust svo mjög langa frestun inn-
rásarinnar, að þeir voru reiðu-
búnir að freista innrásar 8. eða
9. júní. Þeir töidu óhugsandi,
að unnt væri að halda íjórð-
ungi milljónar manna — sem
margir hverjir höfðu þegar
fengið vitneskju um innrásar-
áætlunina — einangruðum og
innilokuðum vikum saman í
skipum, í innrásarhöfnum og
á flugvöllum, án þess að leynd-
armálið síaðist út. En það var
Eisenhower, sem varð að taka
ákvörðunina. Sunnudaginn 4.
júní, kl. 5 f. h. — um það leyti
sem Rommel fór á fætur í La
Roche-Guyon — tók Eisen-
hower örlagarika ákvörðun:
vegna óhagstæðra veðurskil-
y^rða yrði innrás Bandamanna
frestað um 24 klukkustundir.
Ef veður batnaði, yrði D-dagur
þriðjudagurinn 6. júní.
★
A ð morgni sunnudagsins 4.
júní horfði George D.
Hoffmann, 33 ára gamall skip-
stjóri tundurspillisins Corry, í
sjónauka sinn. Löng skipalest
sigldi á eftir honum yfir Erm-
arsund. Skipin voru á réttri leið
og nákvæmlega á réttum
tíma. Þau sigldu hægt í ó-
tal hlykkjum og höfðu farið
meira en 80 milur, síðan þau
héldu frá Portsmouth kvöldið
áður. Á hverri stundu bjóst
Hoffman nú við tíðindum —
árás kafbáta og flugvéla eða
tundurduflum — því að með
hverri mínútu, sem leið, sigldu
þeir nú lengra inn á yfirráða-
svæði óvinanna. Frakkland var
fram undan, aðeins í 40 mílna
fjarlægð.
Ungi skipstjórinn var ákaf-
lega stoltur að stjórna þessari
stórkostlegu skipalest. En þar
sem hann horfði á hana í sjón-
aukann sinn, vissi hann, að hún
var eins og sitjandi önd í dauða-
færi fyrir óvinina.
Á undan honum sigldu tíu
tundurduílaslæðarar, á eftir
fóru hinir rennilegu tundur-
spillar, varðhundar lestarinnar,
og loks komu flutningaskipin,
hlaðin þúsundum hermanna,
skriðdreka, fallbyssna og bif-
reiða. Hoffman gizkaði á, að
hali lestarinnar væri enn í
Portsmouth-höfn.
Og þetta var aðeins ein lest
af mörgum tugum, sem Hoff-
man vissi, að áttu að halda af
stað um leið og hann eða síðar
um daginn. Þá um nóttina áttu
allar lestirnar að hittast á
Signuflóa. Samkvæmt áætlun-
inni átti tröllaukinn floti 2700
skipa að liggja úti fyrir Norm-
andíströndum að morgni hins
5. júní.
Hoffman gat varla beðið eft-
ir því að fá að sjá þá sjón.
Skipalest hans, sem flutti 4.
bandaríska herfylkið, átti að
fara til staðar, sem Hoffman
hafði aldrei heyrt nefndan fyrr,
fremur en milljónir annarra
Bandaríkjamanna — það var
vindblásin sandströnd á Cher-
bourgskaga austanverðum, dul-
nefnd Utah. Tólf mílum austar
var önnur strandlengja, sem
Bandaríkjamönnum var ætluð
— Omaha.
Allt í einu hringdi síminn á
stjórnpalli Corrys. Hoffman tók
símtólið. „Brú“, sagði hann,
„þetta er skipstjórinn“. Hann
hlustaði andartak. „Ertu alveg
viss?“ spurði hann. „Hefur tiÞ
kynningin verið endurtekin?“
Hoffman hlustaði enn stutta
stund; síðan lagði hann símtól-
ið ú. Þetta var ótrúlegt: allri
skipalestinni hafði verið skipað
að snúa við til Englands. Hvað
hafði gerzt? Hafði innrásinni
verið frestað? Engin ástæða
hafði verið tilgreind.
■ Nú var það verkefni Hoff-
mans og tundurspilla hans að
snúa þessari gífuríega miklu
skipalest heim til Englands —
og það eins fljótt og' kostur var.
Fyrst af öllu varð hann að
að reyna að ná til tundurdufla-
slæðaranna á undan. En það
var ekki auðhlaupið að því,
vegna þess að stranglega var
bannað að nota loftskeyti. —
Hoffman gaf skipun um að
auka hraða skipsins til þess að
sigla fram úr tundurduflaslæð-
urunum. Á meðan hófu hinir
tundurspillarnir hið geysilega
vandasama starf að snúa flutn-
ingaskipunum við.
Menningarskilyrði -
Framh. af 5. síðu.
og annarra stétta munu jafnan
verða ýmsir, sem takmarkaðan
áhuga hafa á góðum bók-
menntum og finna litla hvöt.
hjá sér til aukinnar menntun-
ar. En að vissu marki má bæta
smekk manna og glæða áhuga
þeirra á því, sem gildi hefur.
Það, sem mestu máli skiptir, er
þó ef til vill þetta: Enginn, sem
vilja hefur og getu til sjálfs-
náms og finnur hjá sér hvöt til
að lifa menningarlífi, má fara
þess á mis, vegna þess að skil-
yrði séu ekki fyrir hendi. Hvert
gott mannsefni er dýrmætt.
Það er skylda þjóðfélagsins og
hagur um leið að sjá til þess,
að sem fæst þeirra glatist fyrir
sinnuleysi eða handvömm.
Rósir
og nellikur, mjög ódýrt. —
Gróðrarstöðin við Miklatorg.
Sími 19775.
Hjólbarðar
og slöngur
fyrirliggjandi. —
I eftirtöldum stærðum:
560x15
670x15
600x16
750x16
450x17
825x20
900x20
1000x20
FORD-umboðið:
Kr. Kristjánsson h.f.
Suðurlandsbraut 2.
Sími 3-53-00.
BÍLLINN
Varðarhúsinu
sinti 18-8-33
Þar sem flestir eru
bílarnir, þar er úrvalið
mest.
Oft góðir greiðslu-
skilmálar.
SNJÖ-
hjólharðar
1000x20 snjóbarðar
900x20
650x16
600x16
550x15
560x15
600x15
640x15
670x15
520x14
840x13 snjóbarðar
BARÐIMIM hf.
Skúlagötu 40 og
Varðarhúsinu, Tryggvag.
Símar 14131 — 23142.