Frjáls þjóð - 27.02.1960, Blaðsíða 6

6
Landhelgin —
Framh. af 5. síðu.
því, að nú eru viðhorfin allt
önnur en 1930, sem lýsir sér m.
a. í því, að ísland fer nú sjálft
með utanríkismál sín, samn-
ingnum frá 1901 hefur verið
sagt upp o. fl.
Þá er töluverðu máli varið
til að útskýra, að löndunarbann-
ið, sem Bretar settu á okkur
hafi í raun og veru alls ekki
verið löndunarbann.
Var við það miðað að gera
ráðstafanir fslendinga sem tor-
tryggilegastar og má seg.ia að
þessi samanþjappaða greinar-
gerð hafi áorkað nokkuð í þá
átt og var tvímælalaust nauð-
syn til þess að gefa út nýja hvíta
bók til andsvars.
Önnur hvíta bókin.
Hálfu ári síðar í október 1955,
gaf íslenzka ríkisstjórnin út
nýja hvíta bók, sem var ber-
sýnilega gerð í þeim tilgangi að
hrekja helztu staðhæfingar
brezku greinargerðarinnar.
Það segir sig sjálft, að slíkt
plagg, sem „hvíta bókin“ var,
um eitt veigamesta mál íslenzku
þjóðarinnar, hefði þurft að vera
þannig úr garði gert í upphafi,
að ekki hefði þurft við að auka,
því vissulega hefði verið væn-
legra til áhrifa og meira styrk-
leikamerki að geta látið brezku
greinargerðina sem vind um
eyrun þjóta. En fyrst horfið
var að því að birta andsvar, þá
mátti ekki sleppa neinu atriði,
sem er svaravert í brezku orð-
sendingunni, því ef þannig er
að farið, má skilja það svo, að
hver sú staðhæfing Breta, sem
ekkj er hrakin, sé rétt, því þögn
er sama og samþykki, nema því
aðeins að öllu plagginu sé þá
andmælt í heild.
Því miður tókst í því efni
Gkki eins vel til og vænta mátti.
Hér fyrr hefur verið gerð
grein fyrir nokkrum atriðum
úr brezku greinargerðinni, sem
ekki mátti láta hjá líða að víkja
að í nýrri hvítri bók af íslands
hálfu, en það hefur því verið
fátið ógert. í þessari annarri
hvítu bók, er verulegum hluta
varið til orðrét-trar endurprent-
únar úr fyrstu hvítu bókinni,
sem hefur litla hernaðariega
þýðingu.
I brezku greinargerðinni var
gerð sú ábending, að íslenzka
xíkisstjómin vildi réttlæta að-
gerðir sínar með þrennu móti:
1. Sem einfalda útfærslu
landhelginnar.
2. Eingöngu sem fiskveiðitak-
mörk utan landhelgi.
3. Sem þátt í framkvæmd
kenningar um landgrunnið.
í hvítu bókinni er vikið að
þessari ábendingu í kafia, sem
ber fyrirsögn „Lagaleg hlið
málsins“ og segir þar, að tryggja'
megi aðgerðirnar frá 1952 á
hverju sem er hinna þriggja áð-
urgreindu atriða og öllum í
senn, en þó er ekki gerð grein
fyrir því hvernig þessar ráð-
stafanir geti í senn verið „út-
færsia landheiginnar" og „fisk-
takmörk utan landhelgi“.
í þessum kafla er eins og áð-
ur h\ ergi vikið að rétti vorum
til 16 sjomilna landhelgi, hins
vegar vitnað til fyrri bókar,
varðandi firruna um fjögurra
sjómílna landhelgi.
Það var ámælisvert að ekki
skyldi vera talin ástæða til að
taka upp hanzkann fyrir Svein
heitinn Björnsson í tilefni af
því hvernig brezka greinar-
gerðin vék að ummælum hans
og gerð er grein fyi’ir hér áður.
í því sambandi hefði íslenzku
ríkisstjórninni gefizt tækifæri
til þess að benda á svo margt,
t. d. það, að hann hélt þar óbein-
línis fram kröfu íslands til 16
sjómílna landhelgi, en ef til vill
hefur einmitt það atriði valdið
því, að íslenzka ríkisstjórnin
vildi ekkert á hann minnast í
viðbæti sínum. En þó hvergi
hefði verið minnzt á 16 sjó-
mílna landhelgina fornu, þá
hefðu á allan hátt átt að gera
nánari grein fyrir því, að að-
stæðurnar 1930 voru allt aðrar
en í dag, m. a. þær, að nú er ís-
land orðið sjálfstætt lýðveldi,
sem fer sjálft með utanríkismál
sín, landhelgissamningurinn frá
1901 úr sögunni, þriggja sjó-
mílna reglan nær aldauð o. fl.
Og enda þótt hr. Sveinn Björns-
son hafi talað um fiskimiðin
umhverfis ísland sem alþjóða-
mið, þá átti hann naumast við,
að þau væru alþjóðaeign, held-
ur hitt, að þau væru mikils verð
frá alþjóðlegu sjónarmiði sem
matvælaforðabúr, er margar
þjóðir nytu góðs af, og það gæti
orðið alþjóðlegt vandamál, ef
þau yrðu eyðilögð. En friðunar-
aðgerðirnar frá 1952 eru ein-
mitt til þess ætlaðar að sporna
við að þau verði upp urin.
Ástæða hefði verið til þess að
víkjia sérstaklega að því, er
Bretar í lok greinargerðar sinn-
ar skjóta sér á bak við orðsend-
Tilkynniiig
Athygh mnflytjenda og smásöluverziana er hér
með vakin á tilkynningu um ný verðlagsákvæði,
sem birt verður í LögbirtmgablaSinu í dag.
Reykjavík, 25. febrúar 1960.
Verðlagsstjórinn.
ingar Belga, Hollendinga og
Frakka varðandi reglugerðina
frá 1952. Vafalaust eru allar
þær orðsendingar fram komnar
samkvæmt pöntun frá Bretum,
því þær báru allar sama blæ ný-
lendukúgunarandans og fram
kom í brezku orðsendingunni |
frá 2. maí 1952. í þeim öllum i
var og fólgin sú móðg'un, að!
þessi ríki gætu gert kröfu tilj
eða ættu. rétt á hlutdeild í!
fornri lögsögu íslendinga.
••
Þriðja hvíta bókin.
Landhelgismálið var eitt af
þeim málum, sem voru á dag-
skrá allsherjarþings Sameinuðu;
þjóðanna 1958, og því mátti
teljast eðlilegt að sérstök hvít
bók yrði gerð um málið af hálfu
íslands og send þinginu, enda
kom þriðja hvíta bókin út í
september það ár, en aftur á
móti voru fyrstu hvitu bækurn-
ar tvær lagðar fyrir Evrópuráð-
ið. Það segir sig sjálft, að nú
var ennþá meiri nauðsyn til að
vanda vel til málanna og gera
landhelgismálinu miklu betri
skil en gert hafði verið í fyrri
bókum. Að sjálfsögðu var óhjá-
kvæmilegt að endurtaka sumt,
sem staðið hafði í hvítu bókun-
um fyrri og undirstrika annað.
Hins vegar tókst því miður svo
til um þessa útgáfu, að hún var
öll efnisrýrari en fyrri útgáfur,
og það sem endurtekið var,
voru ekki veigamestu atriði
málsins; svo og hitt, að sumt,
sem þar var sett fram, var ekki
rétt hermt.
Þær litlu upplýsingar, sem
veittar voru í þessari hvítu bók
um sögu íslenzku fiskiveiði-
landhelginnar voru t. d. vill-
andi, talað var um, að land-
helgin hafi í fyrstu verið fjór- |
ar mílur og hafi ein míla í fyrstu j
jafngilt 8 sjómilum, síðar 6 og
loks 4, og þvi verið 32 sjómílur
í fyrstu, síðar 24 og loks 16. Hið
rétta er, að fiskveiða-landhelg-
in íslenzka var í fyrstu 8 mílur
og mun þá hafa verið miðað við
norskar mílur eða vikur sjávar
(ein míla = 6 sjómílur) eða
með öðrum orðum, landhelgin I
var 48 sjómílur í fyrstu, siðar |
varð hún sex mílur eða vikur ;
sjávar og var þá miðað við
danskar mílur, sem sagt 24 sjó- j
mílna fiskveiði-landhelgi, loks j
frá seinni hluta 17. aldar allt j
fram til aldamóta 1900, var
landhelgin fjórar mílur eða
vikur sjávar eða sem sagt 16
sjómílur. Það má hins vegar
vissulega telja til bóta, að í;
þessari útgáfu var hætt að
bendla íslenzku landhelgina við
skandinavisku regluna um
fjögra sjómílna landhelgi, enda
hefði verið enn meiri fjarstæða
en áður að hafa slíkan málatil-
búnað í frammi, eftir að land-
helgin var færð út í 12 sjómílur.;
Hins vegar var meiri ástæða til j
þess að sýna fram á sérstöðu j
okkar í því efni, að við höfðum j
um langt skeið 16 sjómílna land-:
helgi, eða allt fram til þess, að
landhelgissamningur Dana og
Breta'var gerður 1901, en það
réttarástand hlaut óhjákvæmi-
lega að vakna aftur við brott-
fall samningsins.
Þá hefði verið nauðsyn að
gera grein fyrir því, að Bret-
ar gerðu samninginn 1901 til
þess að skapa sér rétt, sem þeir
áttu ekki fyi’ir og vegna þess,
að þá voru ekki fi’emur en í
dag, neinar alþjóðareglur til
um víðáttu landhelginnar. í
—■ cMauyardafyinn 2 7. fcbrúar 1960 FRJALS ÞJ ÓO
T ilkynnmg
frá Innflutningsskrifstofunni
Vegna hinnar nýju gengisskráningar hala eftir-
taldar reglur verið settar um viöbætur við þau ieyíi,
sem nú eru í umferS:
1. Gjaldeyris- og innflutningsleyfi, svo og gjald-
eyi’isleyfi eingöngu, þurfa að hækka sem nemur
mismuninum á fyrrverandi og núverandi geng-
isskráningu. Þetta nær þó ekki til gjaldeyris-
hliðar þeii’ra leyfa er tilheyi’a gildandi banka-
ábyrgðum og greiðsluloforðum 20. februar s.l.
2. Allar vörur, aðrar en bílar, sem-greiddar hafa-
verið fyrir gengisbreytinguna má tollafgreiða
gegn hinum eldri leyfum án viðbótar. í öðrum
tilfellum þui’fa innflutningsleyíi, án gjaldeyris.
að hækka í samræmi við hið nýja gengi.
3. Öll leyfi fyrir fólks- og sendiferðabifreiðum,
bæði með gjaldeyri og án gjaldeyris, vei’ða
samræmd ákvæðum 16. gr, hinna nýju laga og
þai’f því að framvísa þeim á Innflutnings-
ski’ifstofunni áður en yfirfærsla og eða tollaf-
greiðsla fer fram.
Viðbóíarleyfi, samkvæmt framaugreindu, verða
afgreidd án tafar.
Reykjavík, 23. febrúar 1960.
innilutningsskrifstoíau.
heild var lagahlið málsins gei’ð
lítil skil og bókin efnisminni en
ástæður voru til.
Fjcrða hvíta bókin.
„Ofbeidisaðgerðir Breta
í íslenzkri landhelgi".
Loks skal hér vikið að síð-
ustu hvítu bókinni, sem helg'-
uð er ofbeldisaðgérðum og' yf-
irgangi Breta í íslenzki’i land-
helgi.
Bretar hafa löngum verið yf-
irg'angssamii' í íslenzkri (ög-
sögu og frá því urn aldamót hef-
ur engin þjóð komizt í hálf-
kvisti við þá í því að brjóta rétt
á íslenzku þjóðinni, né sýnt
henni jafn mikla óvii’ðingu í
því efni og þeir. Til eru í rétt-
arbókum hinna ýmsu sýsluemb-
ætta landsins miklar og allýtar-
legar heimildir um ofbeldisað-
gerðir Bx-eta að þessu leyti og
getur enginn, sóma síns né sann-
leikans vegna, sem hyggst taka
þessi mál til athugunar og
semja skýrslu um þau, látið hjá
líða að athuga þau gögn. Ekki
sízt þar sem hér væri um
fyrstu skýi’slu þess efnis að
ræða.
blaðinu er ýtarleg frásögn af
þessum atbui’ði öllum og að-
draganda hans. Þar segir frá
því, að bi’ezkur togai’i, Royalist
H 428, hafi vikum saman stund-
að botnvöi’puveiðar lengst inni
á Dýrafirði, sem er þó hvergi
breiðari en 3 sjómílur, og að
togarinn hafi leitazt við að
leyna nafni sínu með því að
mála yfir fremstu og öftustu
stafina, svo nafnið varð „Oyali
H-42“. Þá segir frá því, að
Hannes Hafstein sýslumaður
hafi látið manna bát, í því skyni
að taka togarann, en togarinn
sigldi á bátinn með þeim af-
leiðingum, að þrír íslendingax:
drukknuðu og þá fyrst var gerð
tilraun til að bjarga mönnunum,
þegar bátur úr landi var um
þaö bil kominn á slysstaðinn,
enda var Hannes Hafstein sýslu-
maður meðvitundarlaus, þegar
honum var bjai’gað. Segir svo
um þetta í Þjóðólfi orðrétt:
„Það þykir sannað, að skipstjór-
inn á brezka togaranum hafi
með vilja hvolft bátnum", „að
hann hafi vanrækt að bjarga
mönnunum, þótt það væri hon-
um innan handar.“
Að sjálfsögðu hefur bæði ver-
ið rétt og skylt að byrja slíka
skýrslugerð eða í þessu tilviki'
„hvítu bókina“, á stuttri en
gagnorðri frásögn af því, þegar
bi-ezkur togari gerði tilraun til
þess um síðustu aldamót, að
drelckja íslenzkum embættis-
manni, ásamt fimm öðrum
mönnum, er hann var að gegna
skyldustörfum sínum. Þar hefði
mátt styðjast við frásögn af at-
burðinum, sem birtist í Þjóð-
ólfi 27. okt. 1899 og byggð er
m. a. á sjóprófum málsins. í
í „hvítu bókinni" er ekki vik-
ið einu orði að þessu óhugnan-
lega ódæði og er það bæði óvið-
! eigandi og illa farið, að þess-
ara hetja, sem létu lífið fyrir
'„hinn íslenzka málstað" skuli
að engu getið vera í þessari
fyrstu greinai'gerð, sem geíin
er út af hálfu íslenzkx-a stjórn-
! arvalda um ofbeldi Bi’eta i ís-
lenzkri fiskveiðilögsögu.
Því næst hefði verið rétt, sexn
fyrr segir, að gera grein fyrir
hvernig Bretum fórst við ís-
Frarnh. á 7. síðu.