Frjáls þjóð - 30.04.1960, Blaðsíða 2

t l-o.
LISTIR
iiiasB
BOKMENNTIR
Revían ,,Eitt lauf“ var
frumsýnd í Sjálfstasðishúsinu
þriðjudaginn 19. þ. m. Höf-
undar eru ýmsir, og kennir
því að vonum margra grasa
og misjafnra, enda er þarna
um að ræða 10 atriði í tveim
geimum.
Beztu þætti revíunnar á tví-
mælalaust Helgi S. Jónsson,
og ber þar fyrst að nefna E!d-
húsumræður þeirra Betu Eng-
landsdrottningar og Möggu
systur hennar í Buckingham
höll. Leikur Steuiunnar
Bjarnadóttur og Þóm Frið-
riksdóttur í hlutverkum systr-
anna var afbragsgóður, svo
þarna fór saman „góð sögn
og ágæt spilamennska". Ann-
an þátt átti Helgi þarna, og
hét sá Undrabarnið. Segir
þar frá tragískum örlögum
ungrar stúlku, sem átti að
verða undrabarn og leika á
selló. En hér, sem oftar, fer
öðruvísi en ætlað er. Steinunn
gerði undrabarninu hin beztu
skil, hvað hún og gerði í þeim
hlutverkum öðrum, sem hún
lék í.
Múmían, sem mun vera
samin af Haraldi Á. Sigurðs-
syni, er smellinn þáttur. Hann
gerist á heimili þeirra Agnes-
ar og Samúels og snýst að
mestu um múmíu, sem Samú-
el hefur keypt hjá Sölunefnd
setuliðseigna. Múmían tekur
upp á því að vakna af tvö þús-
und ára svefni, og upp rís
hans keisaralega hátign —
Júlíus Cæsar. Gerðist nú
margt broslegt á heimili
þeirra hjóna, en það verður
ekki rakið hér.
Þeir þættir, sem hér hafa
verið taldir, bera af öövum, en
auk þeirra má nefna bættina
Maðurinn á þriðju hreð eftir
Jón Sigurðsson, og F að heit-
ir lagið eftir Svavar 'ests, en
heldur voru þeir óm "kilegir,
og ekki gat ég vari t geispa
undir flutningi Haf .eyjunn-
ar.
Þá er vert að ge' tveggja
söngþátta, sem flutvr voru
af ungum piltum cr stúlkum,
sem kalla sig La> sexjð; en
heldur voru þættiv ’ essir til
uppfyllingar en ábr íis.
Gunnar Eyjólfsr. i hefur
haft leikstjórn á ! " dum og
tekizt vel, þótt ) 'efnið sé
sumt miður gott, o á ég þar
við einstaka þætti. en ekki
flytjendur, sem velflestir
stóðu sig vel og nolkrir ágæt-
lega.
Áhorfendur tól:u sýning-
unni vel og skemmVi sér kon-
unglega, og er óhætt að
hvetja alla, sem ur. i græsku-
lausu gamni, til að ’ regða sér
í betri fötin og sjá revíuna
„Eitt lauf“. — K.
Það var mikið og dátt hleg-
ið á frumsýningu Kópavogs-
leiksins á sumardaginn fyi-sta,
hláturöldurnar fóru beinlin-
is eins og holskeílur um sal-
inn. Og þetta var engin upp-
gerð eða kurteisiskátína hjá
fólkinu, því satt að segja var
leiknum tekið með semingi í
fyrstu, enda voru upphafs-
brandararnir aðeins fimm-
aura virði og það með núver-
andi gengi. En síðan tók verð-
gildi þeirra að stíga með
verðbólguhraða og komust
upp í alvörukrónu, þegar
bezt var, og rúmlega það, 1
leikslok skalf hin mikla
mennta- og félagsmálahöll
Kópavogsborgar af fagnaðar-
látum, sem bókstaflega ætl-
aði aldrei að linna. Þeir, sem
fyrirfram höfðu keypt blóm-
in handa leikstjóra og aðal-
leikurum máttu því vel við
fyrirhyggju sína una, og þeir
sem hlutu tóku við þeim með
glöðum huga.
En hvaða blóm fær höfund-
urinn frá Reykjavíkurdómur-
unum, sem sátu þarna eins
og klettar í mannhafinu, og
gættu þess vel, að sýna ekki
mikil svipbrigði, þegar ljós
var í salnum?
Höfundur nefnir sig Túkall
og mætti skilja þá nafngift
svo að tveir menn fælust að
baki hennar. Ég innti mann
úr leikfélaginu eftir þessu.
Hann varðist allra frétta, hélt
þó, að höíundur laganna og
textanna væri ekki sami mað-
ur og væri þetta höfundar-
heiti valið þess vegna. Þegar
við hér tölum um höfund, er
átt við höfund leiksins, en
ekki tónlistarinnar.
★
Leikur þessi er að mörgu
leyti haglega gerður. Setning-
arnar eru margar smellnar,
eins og vera á í gamanleik og
hæfilega stuttar og munn-
tamar. En jafnvel hinar
styztu setningar geta verið
mislukkaðar, ef þær mynda
of' langa halarófu, og það
kom því miður of oft fyrir
hér. Víkjum að því síðar.
Ég rek ekki efni leiksins.
Atburðir hans gerast i skugga
mikilla tíðinda utan sviðsins.
Rödd útvarpsþularins og það,
sem hann hefur að segja, er
drama leiksins og raunar
þungamiðja, annað sem ger-
ist er skop, alvörublandið að
vísu og virðist eiga að verða
full alvara undir lokin. En
þar er kúvendingin of snögg,
illa undirbúin og ótrúleg og
missir þess vegna marks. í
lokin er og sá smíðagalli á
verkinu, að höfundur verður
allt of grófur í ádeilu sinni,
en slíkt má ekki koma fyrir,
þar sem leikur á að stíga
hátt.
Persónur í leiknum eru
hvorki meira né minna en 32
talsins og hefði höfundur því
sett Þjóðleikhúsið á höfuðið,
ef hann hefði getað platað
handritinu inn á Rósinkranz.
En Kópavogsbúar háfa lagt i
önnur eins stórræði, án þess
að bogna.
Undir venjulegum kring
umstæðum er talað um aðal
hlutverk og aukahlutverk í
leikritum, og hér eru vissu
lega þó nokkrar standspersón
ur, en höfundur er svo mál-
glaður, að hanri gerir að
minnsta kosti eina tylft af
aukapersónum svo fyrirferð-
leikhöfundar — þurfa á ráð-
um annarra manna að halda,
og oft sker það úr, hvort höf-
undur verður góður höfundur
eða lakur, hvort hann hefur
vit á að vega og meta góðra
og viturra manna ráð.
Hér hefur verið um litla
samvinnu að ræða milli höf-
undar og leikstjóra. Þetta
leikrit hefði átt að stytta um
þriðjung a. m. k. Aukapersón-
um átti að fækka og þær sem
eftir voru, áttu að koma og
fara, i stað þess að standa í
hópum á sviðinu og stela at-
hygli frá þeim, sem bera áttu
leikinn uppi hverju sinni.
inn á Miklubraut. Guðmund-
ur Benónýsson lék hann af
hófsemi og smekkvísi. Þessar
tvær persónur voru líka ó-
venju skýrt dregnar af höf-
undi, og þeim ekki ætlað að
segja of mikið með órðum.
Hér verð ég að hætta upp-
talningunni. Að minum dómi
mislukkaðist ekkert auka-
hlutverkanna og er það ekk-
ert smáræðis afrek hjá leik-
stjóra og leikurum. Aukahlut-
verkin eru oft veikir hlekkir
i leikritum. Þess vegna mega
leikstjórar ekki kasta hönd-
um til þeirra, en marga leik-
sýninguna í Reykjavik hafa
itt lauf í Sjálfstæðishúsinu
Ýmsir höfundar - Leiksíjóri Gunnar Eyjolfsson
og
eftir Tókall - Leiksíjóri Jónas Jónasson
armiklar í leiknum, að þær
jafngilda aðalleikurum á svið-
um Iðnós og Þjóðleikhússins,
enda fór það svo a. m. k. fyrir
mér, að þeir sem settir voru
í aðal-aukahlutverkin greiptu
sig einna skýrast i huga minn.
Þessi mikli fjöldi leikper-
óna, sem allar þurfa mikið að
gera og segja, verður að sjálf-
sögðu þess valdandi, að sýn-
ingin er ofhlaðin og margt
fer forgörðum, sem gildi hef-
ur, enda verður hraði leiksins
að verða óþarflega mikill til
þess að hespa þetta allt sam-
an af. Það er varla að sýning-
argestir geti gefið sér tíma til
þess, að sötra úr kaffibolla og
gleypa nokkrar smákökur í
því eina hléi, sem gefið er.
Þegar nýtt leikrit er frum-
sýnt hvílir gengi þess í nútíð
og framtíð — og raunar list-
gildi þess að miklu leyti —
með ærnum þunga á leik-
stjóranum, ekki síður en höf-
undi. — Fyrsti leikstjóri
leikrits getur oft ráðið
úrslitum um það, hvort verk
rithöfundarins lukkast eða
mistekst. Á ég þar ekki við
sjálfa leikstjórnina, heldur
þúsund smáatriði, sem bein-
línis heyra verksmiðju höf-
undarins. En allir góðir rit-
höfundar — og þá ekki sízt
Það er auðséð, að hér fer
höfundur, sem að mörgu leyti
er hugkvæmur, en skortir
nokkuð á smekkvísina og
kann sér ekkert hóf. En þetta
eru brestir, sem eyðileggja
flest sköpunarverk ísl. rithöf-
unda um þessar mundir. Á-
stæðan er hraði tímans, ó-
hreinskilnin í landi kunnings-
skaparins og heldur kærulitl-
ir listdómarar á opinberum
vettvangi.
★
Leikendurnir eru ofmargir
og of jafnir til þess, að unnt
sé að taka þá alla fyrir og
gefa einkanir, hvorum fyrir
sig: Sveinn Halldórsson stóð
sig vel, þótt hlutverkið væri
kannski helzt til erfitt fyrir
hann i upphafi leiks. Hann
hefur einhvern tíma gert
lukku á sviði, meðan hann
var og hét. Auður Jónsdóttir
var ágæt. Magnús B. Kristins-
son þarf enn að taka sér tak.
Getur orðið góður, ætli hann
sér ekki um of. Hann er ekki
nógu sviðvanur enn. Sig-
urður Gretar lék skáldið
prýðilega, og Sviðvæðingar-
mennirnir, Pétur Sveinsson
og Árni Kárason, voru hæfi-
lega forkostulegir og skemmtu
ágætlega. Bezti leikari kvölds-
ins var þó kannski Gestur
Gislason, sem heiðarlegur
embættismaður, Eftirminni-
legur verður og gamli maður-
viðvaningar í aukahlutverk-
um eyðilagt fyrir manni.
Fyrir væntanlegar barna-
sýningar þarf að stytta leik-
inn og fella úr honum atriði,
sem ekki eru við barnahæfi.
Því sjálfsagt er að lofa Kópa-
vogsbörnunum að fara í leik-
húsið sitt, þegar eitthvað er
á boðstólum, sem þau geta
haft gaman af.
★
í leiknum er mikið af
skemmtilegum söngvum og
dönsum og tókst sá flutning-
ur undantekningarlaust með
mestu prýði. Lögin eru hin
fjörlegustu.
Leiktjöld gerði Snorri
Karlsson, Magnús Ingimars-
son æfði og útsetti lögin,
Kvartett Braga Einarssonar
söng og Hermann Ragnars
æfði dansa. Allt var þetta
smekkvíslega gert.
★
Leikfélag Kópavogs og
leikendur þess, mega vel við
sinn hlut una.
Strætisvagnar Kópavogs og
Hafnarfjarðar munu fá
marga aukafarþega næstu
vikur og mánuði, sem allir
leggja leið sína í Félagsheim-
ilið, að maður nú ekki tali
um heimamenn í Kópavogi,
sem þangað munu koma allir
með tölu. — J.ú.V.
■ 1 - ■■. 'i,- ; 1 -.f,/-T 1
2
Frjáls þjóð — Laugardaginn 30. apríl 1960