Frjáls þjóð - 28.05.1960, Blaðsíða 6

■Oi+W ■
LISTIR
GaSEli
BOKMENNTIR
liSií
Samdrykkjan eftir Platon.
Bókaútg;. Menningarsjóðs
1959.
Þýðing Steingr. Thorstein-
sonar.
1 aldaraðir hefur mikill
ljómi staðið af fornmenningu
Grikkja. Borgarústir, lista-
verk og aðrar minjar frá
fyrstu öldum fyrir og eftir
Krists burð, og þá ekki sízt
uð endurskoðað hina gagn-
rýnisiausu aðdáun okkar á
grísku menningunni. Þar er
ekki lengur allt gott. Hinar
fornu bækur Grikkja hafa nú
aðalgildi fyrir okkur sem
menningarsögulegar' heimild-
ir, skáldsagnargildið — a. m.
k. í þýðingum — kemur 5 ann-
að sæti. Rit heilagrar ritning-
ar og ýmis austurlandarit
metum við meir en Kviður
Spekingar tala um ást
bókmenntir þær, sem varð-
veitzt hafa frá hinni hellenzku
gullöld, hafa um margt gert
Grikkland að móðurlandi
vestrænnar menningar. Spek-
ingar þessa tímabiis tala til
okkar enn, það eru aðeins
guðspjallamenn ritningarinn-
ar og höfundur kristinnar
trúar, sem staðið hafa þeim
snúning um mótun lifsvið-
horfa almennings á Vestur-
löndum. íslendingar hafa
að vísu haft nokkra sérstöðu.
Við áttum hliðstæðar gullald-
arbókmenntir. Þrátt fyrir
það má í öllum siðari alda
bókmenntum okkar sjá rík
merki hinnar grísku menning
ar.
1 nútímamenningu okkar
liggja ræturnar lengra og víð-
ar um heim. Um miðbik síð-
ustu aldar vikkar sjónhringur
vesturíandamanpa og þá Is-
lendinga um leið. Verður það
ekki rætt hér frekar. — Sið-
ustu áratugi höfum við nokk-
Hómers. þótt góðar séu, og
síðan bær voru ritaðar, hefur
mörg bókin séð dagsins ljós,
sem mikla list og andagift
hefur að bjóða.
Þetta kemur mér í hug
vegna nýútkominnar bókar á
vegum Menningarsjóðs. Það
er Samdrykkjan eftir Platon,
þýðing Steingríms Thorstein-
sonar í útgáfu dr. Jóns Gísla-
sonar skólastjóra. Vissulega
er fengur að þessari bók. Or
því að þýðingin var til, var
sjálfsagt að láta prenta hana,
og það þótt fyrr hefði verið.
Hún er enn eitt dæmi um list-
fengi Steingríms og málsnilli.
Mætti um þá hlið verksins
fjölyrða.
Otgefandi ritar mjög góðan
og fróðlegan formála fyrir
bókinni, og er hann nauðsyn-
iegur nútímafólki, vandvirkni
hans er einstök. Otgáfan er
öllum, sem að henni standa,
til sóma.
Ekki munu nútíma íslend-
ingar falla í stafi fyrir list
þessarar bókar. Hér koma að
vísu fram á svið Platons ýms-
ir fremstu spekingar og
mælskusnillingar Forn-
Grikkja. Hver á fætur öðrum
halda þeir lofræður um ásta-
guðinn Eros, og rekur sjálfur
Sókrates lestina. Er vissu-
lega fróðlegt á mál þeirra að
hlýða.
En þótt hér sé margt snilli-
yrðið, hefur margt verið upp-
byggilegra sagt um það efni,
síðan þessar ræður voru flutt-
ar, enda höfum við til viðbót-
ar þeirra speki og fortiðar-
reynslu lagt að baki við-
burðamiklar aldir með öilum
þeirra rithöfundum og spek-
ingum, sem varpað hafa nýju
ljósi á þessa miklu höfuð-
skepnu, ástina.
Fróðlegt er fyrir aldarbörn
Roðasteinsins að kynnast
hinni sjálfsögðu velþóknun
grísku spekinganna á sveina-
ástinni, ssm nútiðarfólk kall-
ar bara kynvillu og þykir
einna óhugnanlegastur öfug-
uggaháttur í fari mannskepn-
unnar.
Nemendur hinna æðri skóla
munu að sjálfsögðu kaupa
þetta rit og lesa sér til mennt-
unar og fróðleiks. En af þess-
ari bók eru aðeins prentuð
eitt þúsund eint. Er því hætt
við að upplagið muni fljót-
lega ganga til þurrðar.
Samdrykkjan er fyrsta rit
í smábókaflokki Menningar-
sjóðs. Eru þrjár bækur ný-
komnar út og lofa góðu.
J.Ú.V.
Græna lyftan
Rétt er að taka það fram,
| að gamanleikurinn Græna
| lyftan, sem Leikfélag Reykja-
i víkur sýnir um þessar mund-
! ir, er alls ekki neitt sérlega
I heppileg skemmtun fyrir for-
|| ystumenn bindindissamtak-
| anna. Leikurinn fjallar sem sé
| um Bakkus. Hann er helgað-
| ur áfengisguðinum og kunn-
| ingjum hans: fjallar um und-
f irbúning drykkju, áfengisbað
! og timburmenn. Það er óvíst
|| með öllu. hvort stúkumenn
| hafa nokkuð gaman að þessari
I sýningu. Suma ágætismenn
I vissi ég verða svo þyrsta, þeg-
| ar á kvöldið leið, að þeir urðu
að skreppa í Naustið strax á
| eftir.
Græna lyftan er eftir banda-
' riska höfundinn Avery Hop-
I wood. Þessi skopleikur er
| sagður frægur um víða ver-
p öld og hefur víst oft verið
| leikinn áður hér á landi. Góðir
! gamanleikir fjalla yfirleitt
| um mannlega bresti, um veik-
Pi ar hliðar mannlífsins, um ó-
! siðsemi, drykkjuskap eða
1 aðra verri lesti. Slíkt umræðu-
! efni býr víst alltaf yfir sér-
' stökum töfrum, það sem er
| bannað freistar, og þegar at-
! hygli áhorfandans er vakin, er
;| mesti vandinn leystur, og
! skopið er á næstu grösum.
Avery Hopwood er fljótur
! að kynna fyrir áhorfendum
| persónur og efni leiksins.
| Hann drífur inn á sviðið tvenn
hjón og einn elskara, rissar
upp á fáeinum mínútum
hreinræktaðar manngerðir,
skýrar og auðskildar, leggur
spilin á borðið og áhorfandinn
veit nákvæmlega eftir stutta
stund, hvernig leikar standa.
Þessi fyrsti kafli leiksins hef-
ur reyndar upp á hollan lær-
dóm að bjóða í hjónabands-
íræðum bæði íyrir gifta sem
ógifta og er liklega snjallasti
hlutinn í leiknum -— afgang-
urinn virðist koma af sjálfu
sér- heldur fyrirhafnarhtið.
Eitt sinn vissi ég af nokkr-
um ágætismönnum við lax-
veiðar í Borgarfirði.Þeirlögðu
upp snemma dags og höfðu
með sér dálitla hressingu,
eins og titt er, og til þess að
spara sér vatnsburðinn var
notast við glærann og bragð-
sterkan vökva, sem heitir
spíri. Vasapelarnir voru ekki
hafðir háisfullir i upphafi, en
við fyrsta hylinn var' glerinu
dýft í ána og fyllt á, síðan
drukkinn vænn sopi og-bætf a
aftur. Við næsta hyl var teyg-
að á ný og pelinn fylltur upp
í stút af bergvatni. Þannig
gekk allan daginn og ekki
minnkúðu veigarnar hjá þeim.
Drykkurinn þynntist að visu
stöðugt en alltaf sveif betur
og betur á veiðimenn. Undir
kvöld voru allir fullir, bæði
vasapelar og menn.
Það er eins með þennan
gamanleik, að hann þynnist
stöðugt, þegar á líður. En það
kemur ekki alvarlega að sök.
Leikurinn er í upphafi svo vel
úr garði gerður, að þótt hann
verði bragðdaufari skemmta
áhorfendur sér engu að síður
prýðisvel. Þeir eru komnir í
gott skap.
Gunnar Róbertsson stjórn-
ar leiknum, en Árni Tryggva-
son fer með stærsta hlutverk-
ið. Þeir virðast sammála um
að stilla mestu gleðilátunum
í hóf og forðast þau ærsl, sem
algengt er að Ijá í slíkufn
skopleikjum. Árni leikur ró-
lynda eiginmanninn, hinn
lundhæga öðling, sem er of
ALLT A SAMA STAÐ
CHAMPION KRAFTKERTI
Bíllinn er alit annar
síðan ég setti ný
CHAMPION
KRAFTKERTI í hann
Skiptið rfíglulega um
kertin í híl yðar.
EGILL VILHJÁLMSSON H.F.
Laugavegi 118. Sími 2-22-40.
Gæzíu- og vaktmaður
óskast 1. júní, eða sem fyrst til starfa í
Kópavogshælið. Laun samkvæmt launa-
Iögum. Upplýsingar í síma 19785 og 14885.
Skrifsiofa ríkisspítalanna.
góður við konuna sína. Hús-
freyjan er Sigríöur Hagalín,
vinahjón SteindórHjörleifsson
Helga Bachman og Árni Tryggvason.
og Helga Bachman, en kokk-
állinn er Guðmundur Pálsson.
Leikurum þessum verða ekki
gefnar hér nákvæmar einkunn
ir með velvöldum lýsingarorð-
um, þau standa sig öll’ með
prýði, enda þótt fátt sé um
mikla leiksigra. Árni er þeirra
beztur, fæddur skopleikari, én
hefur ekki enn náð svo langt,
að hai’n gjörsigri áhorfand-
ann eins og hinir miklu snill-
ingar. Helga Bachman heíur
ekki iag á að vera drukkin.
Guðmundur Pálsson mætti
vera meiri heimsmaður, rödd-
in háir honum nokkuð, en
hann er þó stöðugt að verða
hressilegri.
Nokkuð frumlegt er það hjá
höfundi, hvernig hann af-
greiðir þessa síðast nefndu
persónu, kokkálinn. Hann er
látinn vera ræðinn i upplíafi,
seinna talar hann aðeins
minna, í langan tíma stendur
hann bara og brosir, loks
hverfur hann alveg og heyrist
síðan ekki meira af þeim fír.
Þessi sýning er annars ágæt
skemmtan.
Ragnar Arnalds.
.’i;. -
> l -ú i >
- iíifl 1 ffiflflðffHllhií iM\ I ifUISIilflÍfil^flllfffilm! ’> «3
Frjáls þjóð — Laugardaginn 28. mal 196®