Frjáls þjóð - 18.06.1960, Blaðsíða 4

írjáfs (jj'óö
,|T
Útgefandi: ÞjóÖvarnarflokkur Islands.
Ritstjórar: Ragnar Arnalds,
Gils GuÖmundsson, ábm.,
Framkvæmdastjóri: Kristmann Eiösson.
[ Afgreiðsla: Ingólfsstræti 8. — Sími 19985. — Pósthólf 1419.
Áskriftargj. kr. 12,00 á mán. Árgj. kr. 144,00, i lausas. kr. 4,00.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Lýðveldi í hers höndum
Sextán ár eru liðin síðan lýst var yfir stofnun lýðveldis
á íslandi. Þjóðin var bjartsýn og fagnaði heils hugar
mikilvægum viðburði í sögu sinni. Þótt gjörvalt mannkyn
stæði þá enn í skugga heimsstyrjaldarinnar síðari, sáu menn
hílla undir þann dag, er aftur yrði friður á jörðu. Martröð
nazismans myndi-senn linna, og þá var þess að vænta, að
þjóðir heims tsékjju að nýju upp hætti siðaðra manna.
Dagsbrún friðarins var þegar á lofti. í fagnaðarvímu ís-
lendinga í tilefni lýðveldistökunnar féllu mörg orð, sem
báru vott um bjartsýni, sem nú kann að þykja dálítið
barnaleg og ekki alls kostar raunsæ. Vafalítið var það þá-
verndi forsætisráðherra, dr. Björn Þórðarson, sem þá mót-
aði eftirminnilegustu og spaklegustu setninguna, enda hef-
ur dýrkeypt reynsla sannað gildi hennar með þeim hætti,
að engum þarf úr minni að líða. Hann mælti: Sjálfstæðis-
málið er ævarandi. ■
A llt frá því er íslenzkir forystumenn gerðu Keflavíkur-
samninginn alræmda 1945 og sviku þá stefnu, sem ís-
land hafði markað árið 1918, er það lýsti ævarandi hlut-
leysi sínu í hernaðarátökum, hefur verið haldið uppi and-
ófi gegn stefnu hernaðarpostulanna, en af mismunandi
miklum skörungsskap og með takmörkuðum árangri.
Til þess að taka upp merki þjóðvarnarbaráttu á grund-
velli hlutleysisstefnunnar og friðlýsingarinnar frá 1918 var
Þjóðvarnarflokkur íslands stofnaður. Þótt fámennur væri
og fátækur og hefði aðeins lítið vikublað að málgani sínu,
tókst flokknum á árunum 1953—1956 að koma verulegu
róti á hernámsmáiin og vekja drjúgan hluta þjóðarinnar til
alvarlegrar umhugsunar um þau. Það kom hik á tvo her-
námsflokka, Framsóknarflokkinn og Alþýðuflokkinn. Kröf-
ur hernámsandstæðinga innan þessara flokka um stefnu-
breytingu gerðust æ háværari. Til þess að lægja ölduna
og hnekkja gengi Þjóðvarnarflokksins hétu þeir því fyrir
kosningarnar 1956 að láta herinn fara. Þjóðin gaf þeim
ásamt sósíalistum tækifæri til að standa við orð sín. Þessir
þrir flokkar mynduðu vinstri stjórnina, sýndu í fyrstu
nokkra tilburði til að efna gefin heit, en notuðu síðan
fyrsta tækifæri til að svíkja þau. Eftir það ríkti að heita
mátti órofa þögn á alþingi um þessi mál. Margir hernáms-
andstæðingar fylltust vonleysi, síðan má heita að deyfð
og drungi hafi ríkt í röðum þeirra.
Oíðustu þrjú árin hafa það helzt verið rithöfundar og
^ aðrir menntamenn, sem haft hafa forgöngu um að vekja
þjóðina af dvala og fylktja hernámsandstæðingum til virkr-
ar baráttu á ný. Félagsskapur þeirra, Friðlýst land, eða ein-
staklingar innan þeirra samtaka, hafa nú gengizt fyrir
hópgöngu frá Keflavík til Reykjavíkur á sur.nudaginn kem~
ur, til þess að mótmæla á þann hátt tuttugu ára her-
námi landsins og aðild þess að hernaðarbandalagi. Hér
taka höndum saman hernámsandstæðingar, hvar í flokki
sem þeir standa. Gangan hefur fyrst og fremst táknlega
þýðingu. En hún þarf að verða upphaf nýrrar og öflugr-
ar sóknar í frelsismálum íslendinga. Sú sókn má ekki
dvína fyrr en náð hefur verið takmarkinu: brottför alls her-
liðs af íslenzkri grund, endurheimt hlutleysisstefnunnar.
TVTaumast er hægt að hugsa sér meiri fjarstæðu en þá,
að ísland skuli vera aðili hernaðarbandalags. Gegn
því mæla öll rök, söguleg, þjóðernisleg og siðferðileg, en
jafnframt sú staðreynd, að nú er hverju ma.nnsbarni orð-
ið ljóst, að herverndarkenningin byggist á falsrökum ein-
um. Það hefur að vísu alla tíð legið í augum uppi, að her-
seta og aðild að hernaðarbandalagi fæli i sér geigvænlega
hættu fyrir land og þjóð. Hitt ætti mönnum að vera ljós-
ara nú en nokkru sinni fyrr, að með því að taka upp hlut-
leysisstefnuna að nýju, væru íslendingar að leggja fram
sinn skerf til þess, að draga úr styrjaldarhættu. Skilning-
ur á því fer nú vaxandi víða um heim, að vígbúnaður, her-
stöðvar og hernaðarbandalög geta ekki orðið til annars en
auka styrjaldarhættuna, og að vonin um frið sé öðru frem-
ur tengd vaxandi áhrifamætti hlutlausra ríkja, sem beita
sér fyrir því að hernaðarbandalög verði lögð niður og stór-
veldin kveðji heri sína á brott úr löndum annarra þjóða.
Anna Stína
Þórarinsdóttir:
v; fi
Anna Stina Þórarinsdótt-
ir leikkona sagðist ekki vera
viss um, þegar blaðamaður
ræddi við hana, hvort hún
treysti sér til að ganga alla
þessa leið. Hún er nýkomin
af sjúkrahúsi, og heilsan er
ekki enn orðin góð.
— En ég styð þessa göngu
af heilum hug, sagði Anna.
— Hver er helzta ástæðan?
— Ja, ég vil herinn burt,
fyrst og fremst af þvií að ég
óttast, að andlegt sjálfstæði
þjóðarinnar glatist, þegar
fjölmennur bandarískur her
situr til langframa i þéttbýl-
asta héraði landsins. Hvernig
eiga börnin, sem maður er
að ala upp, að skilja, hvað
hugtakið þjóðrækni merkir
við núverandi aðstæður?
— Ætlarðu að koma í
gönguna, þegar hún kemur i
bæinn.
— Já, ég er að hugsa um
að mæta í Kópavoginum.
Einar
Margrét
Örnólfsdóttir:
— Alveg ákveðin! svaraði
Margrét Örnólfsdóttir, er
hún var spurð, hvort hún
ætlaði að ganga.
— Og ertu ekki hrædd um
að gefast upp? spurði blaða-
maðurinn.
— Nei, alls ekki. Ætli hug-
urinn beri mig ekki hálfa
ÞÚ
að skrá sig til þátttöku, en
nú væri skyndilega útlit fyr-
ir, að hann yrði að skreppa
austur fyrir fjall á sunnu-
dagsmorguninn.
— En það er víst, að þessi
ganga á hug minn og ég ætla
að minnsta kosti að reyna að
vera með síðasta spölinn.
Þetta er einstakt tækifæri til
að láta í ljós andstöðu sina
gegn hernáminu á áberandi
hátt.
AÐ
VIÐTÖL VIÐ NOKKRA UNG
ÆTLAR
Sigurðsson:
— Já, ég ætla að ganga
alla leið. Ég hef oft gengið
hálfa þessa vegalengd, og ég
held að þetta sé ekki verra
en að vinna einn dag í
steypuvinnu.
— Hvað segirðu annars
um þessa baráttuaðferð?
— Ja, ég tel hana vera eft-
irtektarverða nýbreytni og
vel til þess fallna að undir-
strika kröfuna um brottför
hersins. Ef vel tekst til býst
ég við, að gangan hafi mjög
vekjandi áhrif á baráttuna,
hún gefur mönnum bjartsýni
og vekur málið úr deyfð. Ég
vil eindregið skora á alla
hernámsandstæðinga — og
þeir eru til á öllum flokkum
— að kpma i Keflavíkur-
gönguna á sunnudaginn.
leið. —f Mér finnst það
skylda mín að nota þetta
tækifæri til að leggja fram
minn skerf, þótt hann verði
Mtill, til að styðja kröfuna
um brottför hersins.
— Yeiztu um einhverja
fleiri, sem ætla að ganga?
— Já, já! Ég þekki nokkr-
ar ungar stúlkur sem verða
okkur samferða.
•— Laglegar?
— Já, mjög laglegar!
— Og ertu búin að kaupa
þér skó eftir ábendingum
Vísis?
— Nei, ég þarf þess ekki.
Ég ætla að nota sömu skóna
og ég gekk á í vetur, þegar
ég labbaði frá Hveragerði til
Reykjavíkur.
Jóhann
Gunnarsson:
— Það stendur líklega
hálfilla á fyrir mér á sunnu-
daginn og þess vegna veit ég
ekki enn, hvort ég hef að-
stöðu til þess að mæta.
Jóhann er niaður kvænt-
ur og hefur fyrir heimili að
^já. Hann sagðist vera mjög
hlynntur Keflavíkurgöng-
unni og reyndar vera búinn
Hugrún
Gunnarsdóttir:

Hugrún sagðist vera mjög
hlynnt þessum mótmælaað-
gerðurri og hefði ekkert á
móti því að taka þátt í göng-
unni. Hún vinnur í Mjólkur-
samsölunni um þessar mund-
ir og hafði svo mikið að gera,
að hún mátti varla vera að
því að spjalla við blaðamann.
Hún var ekki viss um, að
hún treysti sér í alla göng-
una, en hún var ákveðin í
því að labba það, sem hún
gæti.
— En hvernig er það,
spurði Hugrún. Á áð stoppa
alla umferð á veginum?
Því miður var blaðamað-
Frjáls þjóð — Laugardaginn 18. júní 1960