Frjáls þjóð - 15.10.1960, Blaðsíða 2

ii!ji jjnjjfiiijwij. u íiihííi fsmam "u.
LISTIR
BÚKMENNTIR
Sjónleikurinn sem er fyrsta
verkefni Þjóðleikhússins á
þessu leikári er bæði ágæt-
lega saminn, stór i sniðum og
erfiður viðfangs. Hann heitir
Engill, horfðu heim, banda-
rískur fjölskylduharmleikur,
sem ameríska skáldkonan
Ketti Frings hefur ritað eftir
samnefndri skáldsögu frægs
rithöfundar, Thomasar Wolf-
e’s. Það er i mikið ráðizt með
þessari sýningu, og árangur-
inn er vissulega góður.
Við sjáum inn i líf fjölskyld-
unnar Gant, roskin hjón með
fjögur fullvaxta börn og leigj-
endur i hverju horni. Leik-
sviðið er þverskurður af heim-
ili þeirra, luisi og umliverfi.
Persónur lifna og dýpka eins
og skuggar, sem verða menn
af holdi og’ blóði, og fácin-
ar skarpar svipmyndir gefa
okkur innsýn í kjarna sjón-

Framh. af 3. síðu.
ast saman vjð alþingishúsið
kringum mótmælasojöldm
og horfði á þingmenn ganga
í og úr kirkju. Unglingskjáni
henti eggjum í svalir húss-
ins og draup innvolsið niður
á nokkra þingmenn. Hann
var handtekinn en að öðru
leyti fór allt frið:amlega
fram og höfðu forysiumenn
Samtaka hernámsandstæð-
inga ágætt samstarf við lög-
regluna að þessu sinni.
Er þinghlé var gert las
Bergur Sigurbjörnsson upp
Borgarstjóraskipíi -
Framh. af 1. síðu.
Gunnari Thor. allha tarlega.
Hann hefur séð sér leik á boi'ði,
þegar Gunnar var í betliferð í
Bandaríkj unum og knúið fram
vilja sinn í flokknum. Auður
er látin segja af sér og Geir
Hallgrímsson tekur endanlega
við embættinu.
Leikar standa nú þannig, að
Gunnar hefur misst fótfestuna
í flokknum og stendur mjög
höllum fæti í baráttunni við
Bjarna. Ef Ólafur Thors segði
af sér í dag væri það öruggt, að
Bflarni yrði talinn krónprins og
hlyti völdin. En Ólafux Thors
hefur ekki sagt af sér og taflið
er enn ekki útkljáð. Gunnar
Thoroddsen á næsta leik,
t
og yngsti sonurínn, Evgen,
maninsefni gott en barnalegur
og óreyndui', virðist stefna
inn á sömu braut. Synirn-
ir og jafnvel faðirinn vilja
flýja heimilið og bi'jótast út
úr þessari sjálfheldu, cn þeir
geta það ekki. Og enginn á
framtiðarvon nema sá yngsti.
Leikritið minnir óneitanlega
allmikið á leik O’Neíll, sem
sýndur var í Þjóðleikhúsinu
fyrir einu og hálfu ári og
nefndist í þýðingu Húmar liægt
að kveldi, en hlýtur þó ólijá-
kvæmilega að falla i skugg-
ann við samanburð. Þar kem-
ur glöggt í ljós sá aðstöðu-
munur að setja söguefni sam-
an strax í upphafi sem leikrit
og móta það sem slíkt eða
tína söguþráðinn upp út' stóru
skáldverki og lxnýta hann sain-
an, klippa og skera, þar til
verkið er tilbúið fyrir svið.
það er skáldkonunni fullkom-
in ofraun að veita leikritinu
fegurstu einkenni klassískra
harmleikja. Hún nýtur þess
og geldur um leið, að skáld-
sagan segir lxenni fyrir verk-
um.
Úrvalsleikarar fara með
helztu hlutverk en leikstjór-
inn, Baldvin Halldórsson, sýn-
ir vel, að hann ræður við erf-
itt verkefni.
Guðgjörg- Þorbjarnardóttir
fer með hlutverk liúsfreyj-
unnar, sem er stærsta og erf-
iðasta lilutverkið. Hún leik-
ur af krafti og öryggi og dreg-
ur skýrt fram þröngsýnar og
eigingjarnar hvatir, sem
stjórnast af takmarkalausri
fjárgræðgi.
Eóbert Arnfinnsson og Jón
Sigurbjörnsson i hlutverkum
föðtir og eldra sonar leika
báðir skínandi vel, og Gunnar
Eyjólfsson er blátt áfíam frá-
bær á köflum sem Evgen,
yngsti sonurinn. En framsögn-
in er gölluð, oft óþægilega til-
gerðarleg og lýtir það tals-
vei't.
Margir ágætir leikarar koma S|
fram i smærri hlutverkum, ||
en sá sem sést þó aðeins i
nokkrar sekúndur er öllum
ógleymanlegri, þ. e. Lárus
Pálsson sem Terkington, fylli-
raftur.
Leiktjöld Gunnars Bjarna-
sonar eru vel unnin, en stytt-
an af englinum var liálf ræf-
ilsleg. Þýðinguna gerði Jónas
Kristjánsson á gott og vandað
mál, kannski of vandað á
stöku stað. |
Það er varasamt að sitja á
fremsta bekk. Áhorfendur fá
stundum kaffislettur framan í !
sig og auk þess geta þeir átt
það á liættu að fá blómstur-
pott, stól eða annað lauslegt
í höfuðið, ef leikendur missa -
marks.
Leiknum var vel tekið.
RA
Engill, horfðu heim
leiksins, fjölskyldulíf í sjálf-
lieldu.
Húsmóðirin, Elisa Gant,
ræður ríkjum á þessu heimili.
Hún er stjórnsöm, tillitslaus
og haldin ólæknandi fjár-
græðgi. Hún hefur bundið fjöl-
skylduna fasta við sig, og cig-
inmaðurinn, sem er drykk-
felldur svoli, hjartagóður og
draumlyndur, kemst ekki upp
með moðreyk í návist konunn-
ar. Benjamín, elzti sonurinn er
að veslast upp í heimaliögum,
Leikrit O’Neill’s liefur eðli
mikilla harmleikja fólgið í
kjarna sínum, það er heil-
steypt og sterkt, veltur fram
eins og stórfljót, sem enginn
ræður við, óbeislað eftir fasl-
ákveðnum farvegi. Ketti
Frings scmur leikrit sitt upp
úr langri, margbrotinni sögu
og tekst snilldarvel að finna
þungamiðju verksins og draga
fram skýrar leikpersónur,
sem vekja áhuga áhorfandans
og halda athyglinni fastri. En
Jón Sigurbjörnsson og Gunnar Eyjólfsson, engillinn í
baksýn.

Mótmælaaðgerðir
bréf það, sem Samtök her-
námsandstæðinga höfðu sent
formönnum þingflokkanna
og tilkynnti, að þar eð þing-’
ið hefði nú fengið málið t l
meðferðar yrði mótmæla-'
stöðunni hætt. Stuttu síðar
voru. spjöldin tekin niður, og
fækkaði mannfjöldanum eft-
ir það. Þá höfðu tveiv þing-
menn stjórnarandstöðunn-
ar kvatt sér hljóðs og lögðu
þeir fram fyrirspurnir um
landhelgismálið. Ólafur,
Thors svaraði og hét því, að
samningar yrðu ekki gerðir|
án samráðs við alþingi. j
Þessar mótmælaaðgerðir
voru hafnar, þar eð menn
óttuðust, að ríkisstjórnin
ætlaði sér að ganga frá
samningum við Breta fyrir
þingsetningu. Það var höfuð-
nauðsyn að vekja athygli á
þeirri hættu, sem yfir vofði.
Þrátt fyrir knappan tíma
tókst Samtökum hernáms-
andstæðinga að skipuleggja
stórglæsilega hópgöngu að
ráðherrabústaðnum og
standa síðan fyrir fjöl-
mennum mótmælaverði í tvo
og hálfan sólarhring. Nú er
málið komið í hendur þings-
ins og verður að vænta þes.-.,
að þingmenn standi fast
gegn öllu ráðabruggi, sem
st^fnir að því að leigja Öðr-
um þjóðum íslenzka land-
helgi.
Tíminn -
Framh. af 8. síðu:
ugum mótmælaaðgcrðum og
árangurinn var eftir því.
Frámsóknarfólkið, sem þar
lagði hönd á plóg gekk vissu-
lega ekki verr fram en aðrir.
Geðvonzka Tímans er sannkall-
aður óvinagreiði eins og sjá má
á Mbl. s.l. fimmtudag, er blað-
ið fagnar ákaflega þessum und-
arlegu skrifum Tímans.
Alþýðusambandið
Landhelgi -
Framh. af 1. síðu:
unin sé að svíkja. Stuðnings-
menn og andstæðingar verða þá
mjög reiðir og mótmælaalda
rís. Þá er gefið í skyn, að þetta
sé allt misskilningur — and-
staðan dofnar og mótmælin
deyija út. Eftir stutan tíma er
byrjað á nýjan leik og mark-
inu náð með stuttu áhlaupi.
Það er erfitt að standa lengi
í varnaraðstöðu. Menn geta orð-
ið leiðir á reiði sinni, orðið
værukærir smám saman. Þetta
er lúmsk baráttuaðferð og hef-
ur oft verið notuð — síðast þeg-
ar bandaríska hernum var
þröngvað upp á landsmenn.
En sé það rétt, að valda-
mennirnir bíði aðeins betra
tækifæris, er þjóðinni brýn
nauðsyn að halda vöku sinni.
Það tókst ekki í fyrstu at-
rennu að selja landhelgina.
Látum það ekki íakast þótt)
síð'ar verði reynti j
Frii. af 8. síðu.
irbúningi gagnger endurskipu-
lagning á verklýðssamtökunum
og er ætlunin að mynda lands-
samtök svipuð og verzlunar-
menn hafa fyrir alla hagsmuna-
hópa. Síðan yrðu landssam-
böndin sem heild aðiljar að al-
þýðusambandinu. Flest bend-
ir til að neitunin verði rök-
studd með að verzlunarmenn
verði að bíða þar til endur-
skipulagning liafi farið fram.
Kjarni málsins er þó sá, að
það breytir engu lun forystu
og stefnu alþýðusambands-
ins, hvort verzlunarmenn fá
inngöngu eða ekki. Stjórnar-
andstæðingar eru í meiri-
hiuta hvort heldur verður,
þar eð verzlunarmenn senda
„aðeins“ 35 fulltrúa á þingið.
Verður að vænta þess að full-
trúar komi í veg fyrir klofn-
ingsstarfsemi og óþarfa
sundrung.
Fundarsamþykkt
Fimdur haldinn í Verkalýðs-
félagi Dalvíkur 7. okt_ 1960,
skorar á ríkisstjórn íslands að
skerða í engu núgildandi fisk-
veiðilandhelgi fyrir Norður-
landi, og minnir á fyrri sam-
þykktir sínar um algjört frið-
unarsvæði innan línu frá
Rauðunúpum í Hornbjarg. —
Fundurinn heitir því á alla
landsmenn að standa trúan
! vörð í landhelgismálinu, þar
til fullur sigur er unninn.
' Samþykktin var gerð í einu
hljóði á fjölmennum fundi í
félaginu.
\
AÐALFUNDUR
Félags ungra þjóðvamarmanna í Reykjavík verður
haldinn að Ingúlfsstræti 8, þriðjudaginn 18. október
kl. 20,30. — Mætið vel og stundvíslega.
STJÓR-NIN.
Krjáfeþjéð — liaugavdaginn 1". október 1960