Frjáls þjóð - 17.12.1960, Side 10

Aldamótamenn
Æskudagar
Framh. af 1L. síðu.
ur. Slíkt hafa margir fleiri æil-
að sér, en ekki munu þeir
margir, sem af meira vilja-
þreki og staðfastari einbeitni
hafa keppt að slíku marki. Að
baki þeim vilja var þó ekki
einungis löngun til þess að
komast i álnir, lieldur ekki
síður þrá til þess að verða
landinu og gagnlegum hreyf-
ingum þar nýtur og trúr starfs-
maður. Þennan vilja sinn lief-
ur Vigfús varðveitt mörgum
betur fram á efri ár, og það
ætla ég, að i höfuðdráttum
hafi lífsviðhorf lians í engu'
breytzt frá þeim dögum, erí
Iiann starfaði að því með Jóni
Ivarssyni frá Snældubeins-
stöðum og Guðrúnu frá Deild-
artungu og öðrum fleiri á
sunnudögum og sunnudags-
nóttum að byggja samkomulnis
handa ungmennafélaginu i
Reykholtsdal, eftir að liafa
lagt fram í peningum arð sinn
af tveimur vertíðum. Það, sem
ég met mest við þessa bók, að
öðru ólöstuðu, er sú innsýn,
sem þar veitist í hugarheim
manns, er hefur ungur markað
sér slíka stefnu.
Ævintýralegasti þáttur bók-
arinnar er að sjálfsögðu lýs-
ingin á lijarðmannalífinu i
Klettafjöllunum. En ekki er
siður karlmannleg frásögnin
af því, er höfundur lá úti yfir
Hvanneyraránum aleinn
frammi á heiðum. Hugþekkust
finnst mér aftur á móti lýs-
ingin á sveitungum og ná-
grönnum liöfundarins í Borg-
Líf manna er strið og bar-
] átta. Margir lielga sig því að
j mestu eða öllu teyti að stunda
eigin gagn, og hafa þó þeir
tímar verið, að það hrökk ekki
j til hjá þorra manna. Nokkrir
! eru þeir, sem liafa átt hærra
mið og fórnað þreki og einka-
hagsmunum að meira eða
. minna leyti fyrir hag og við-
í reisn samtíðar og framtíðar,
; Þeir menn verða óskabörn sög-
unnar, þótt oft eigi gegn þung-
í um straumi að stríða um sína
j daga.
Fyrir þremur hundruðum
i ára dreymdi Vísa-Gísla um ris-
, meira og auðugra þjóðfélag.
j Þeir draumar Iiafa ekki síðan
kulnað út. í hundrað ár sat Ijó
' við draumana eina og luig-
> smíðarnar. Á táknmáli má
• segja, að ekki liafi verið orð-
i ið vinnuljóst í þessu efni, fyrr
i en um miðja átjándu öld, og
þeir, sem þá gengu fram f.yrir
; skjöldu, fengu að sanna, hve
liin fyrstu spor á þeiih vegi,
i sem hugsjónir jnarka, eru örð-
; ug. Skúli fógeti og samtiðar-
menn hans stigu aldrei fæti
| sínum á fyrirheitna landið,
í frekar en Móses, lieldur fengu
• aðeins að liorfa inn yfir það
j af fjalli vona sinna. Það átti
enn langan aðdraganda, að
landsmenn gerðust þess um-j
komnir að móta nýtt þjóðfélag
og taka upp nýja hætti.
En atburðarásin verður þeim
mun liraðari sem lengra dreg-
} ur fram á nitjándu öld, og þá
! fæðast og eflast æ fleiri hug-
j sjónir. Fylling límans'er kom-
j in, og liin aðkreppta þjóð elur j
< af sér fleiri og fleiri sonu og
I dætur', sem kölluð eru til stærri
j verkefna en matarstritsins!
eins. Glóð einbeitts og fórn-
fúss vilja til þess að hefja land
! og þjóð til vegs hefur áreiðan-
lega aldrei verið jafnlieit sem
uin síðustu aldamót — þegar
þjóðin var að vakna til fulls,
en átti hina stóru sigra óunna.
Siðan hcfur dafnað singirni
þess, sem nóg liefur handa á
milli og fíkist mest eftir því
að njóta þess sem ríkulegast.
í fyrra kom út bók eftir Jón-
as Jónsson um baráttumenn
þjóðarinnar fyrir 50—80 ár-
um, Aldamótamenn. Nú er
komið út annað bindi með
sama sniði, þar sem segir í
stuttu máli frá tuttugu og
tveimur aldamótamanna
þeirra, sem gengu fram fyrir
skjöldu á margvíslegum svið-
um þjóðfélagsins og höfnuðu
hóglífi og persónulegum þæg-
indum að meira eða minna
leyti, af því að mikilvæg á-
hugamál og stórbrotin verk-
efni kölluðu þá til þjóðnýtrar
baráttu.
Saga sumra þessara manna
er nú tekin að fyrnast meðal
almennings, enda þótt ekki séu
nema fáir áratugir síðan þeir
voru til grafar bornir og ævi-
starf þeirra inikilvægur þáttur
þeirrar framvindu, er við njól-
um svo mjög góðs af. Það er
þvi í fyrsta lagi rækt sjálfsögð
skylda við þessa brautryðj-
endur, er starfsferill þeirra er
rifjaður upp. í öðru lagi er
saga þeirra þarflegur lestur
þeim, sem nú lifa, því að svo
ríkulega sem við búum að
mörgu leyti árið 19ö0, þá erum
við þó fátækari en liollt og
farsælt er til langframa að
sumu þvi, sem aldamótamenn-
irnir áttu í rikum mæli —- sem
sé lnigsjónum og vilja og þrótti
til þess að vígjast til starfa
undir þeirra merki.
Þrátt fyrir allt, sem áunnizt
liefur, eru verkefnin næg sem
fyrr — og verða um allar ald-
ir. Aldamótamenn Jónasar
ættu að vera vegvilltri þjóð
leiðsögn og ungum mönnum
livatning til starfa, sem marka
spor á hinum langa vegi lífs
og sögu: Svo gerði Bríet Bjarn-
héðinsdóttir — hvar verður
þín saga, unga kona? Svo gerði
séra Oddur Gíslason — hvar
reisir þú merki þitt, ungi mað-
ur?
Jón Helgason.
Dyr standa
opnar
Út eru komnar hjá Almenna
bókafélaginu bækur mánaðar-
ins fyrir nóvember og desem-
ber, en það eru Dyr standa
opnar eftir Jökul Jakobsson og
Vatnajökull, á íslenzku og
ensku, eftir Jón Eyþórsson.
Enn fremur gjafabók félagsins
í ár, sem er íslandsferð Mast-
iffs eftir Antony Trollope í
þýðingu Bjarna Guðmundsson,
ar. Þá eru rétt ókomnar þrjár
aukabækur frá félaginu,
Skáldverk Gunnars Gunnars-
sonar, 1. bindi, fslenzk þjóðlög,
nótnabók og plata með söng
Engel Lund, og Svo .kvað
Tómas — viðtöl Matthíasar
Johannesens við Tómas Guð-
mundsson skáld.
Dyr standa opnar er fjórða
skáldsaga hins unga rithöf-
undar, Jökuls Jakobssonar.
Þetta er Reykjavikursaga, og
er aðalpersónan ungur maður,
sem fer á síld á sumrin, en
kemur suður á haustin og
stundar það, sem liendi er
næst. Hann umgengst sundur-
leitustu persónur, sjónhverf-
ingamann, ungan og efnilegan
iðnaðarmann og fjölskylduföð-
ur, unga konu, sem hefur lokað
sig inni yfir geðbiluðum eig-
inmanni, gleðikonur og
drykkjumenn.
Jola-
getraunin
Jólagetrauninni, sem hefur
fjallað um ættir kunnra góð-
borgara, lýkur með þessu blaði.
Getraunin er í sex hlutum og1
ber þeim, sem glímt hafa við
spurningarnar, að senda allar
lausnirnar, klipptar úr blaðinu,
til afgreiðslu blaðsins Lauga-
vegi 31, pósthólf 1419. Dregið
verður úr réttum lausnum, en
verðlaunin eru, eins og kunn-
ugt er, flugfar til Kaupmanna-
hafnar, vikuuppihald og aðstoð
leiðsögumanns.
arfirði fyrir lieimsstyrjöldina
fyrri, ekki sizt sökum þess, hve
gegnum liana stafar einlæg
ást á bernskubyggðinni.
Jón Helgason.
Ný Ijóðabók
Komin er út ný ljóðabók
eftir Jón úr Vör, „Vetrarmáv-
ar“. í bókinni eru 36 kvæði,
sem skiptast í þrjá flokka.
Flokkarnir heita: Rótgróin
sem þöllin, Þeli í jörð og Með-
an við lifum. Níu ár eru nú
liðin síðan ljóðabók hefúr
kornið frá liendi Jóns úr Vör.
„Vetrarmávar" eru gefnir úl í
litlu upplagi. Hundrað eintök
eru tölusett og verða árituð af
höfundi.
GLEÐILEG JÓL!
Farsælt komandi ár!
Hraðfrystihúsið ísbjörninn.
GLEÐILEG JÓL!
Farsælt komandi ár!

HEÐINN =
GLEÐILEG JÓL!
Farsælt komandi ár!
Landleiðir h.f., Tjarnargötu 16
GLEÐILEG JOL!
Farsælt komandi ár! g í
Herradeild P & Ó. "j jí

GLEÐILEG JOL!
Farsælt komandi ár!
Þórsbar, Þórsgötu 14.
GLEÐILEG JÓL!
Farsælt komandi ár!
Ásgeir G. Gunnlaugsson & Co.
GLEÐILEG JOL!
Farsælt komandi ár!
Loftur h.f., ljósmyndastofa,
Ingólfsstræti 6.
GLEÐILEG JÓL!
Farsælt komandi ár!
Belgjagerðin h.f.
Skjólfatagerðin h.f.
GLEÐILEG JÓL!
Farsælt komandi áir!
Jón Símonarson h.f.,

Bræðraborgarstíg 16.
GLEÐILEG JÓL!
Farsælt komandi ár!
Sjóklæðagerð íslands.
GLEÐILEG JÓL!
Farsælt komandi ár!
Fiskbúðin, Grensásvegi 22.
GLEÐILEG JÓL! s
Faniá’lt koinandi árí
Prjónastofan Hlín, Skólavörðustíg 18. í
GLEÐILEG JÓL!
Farsælt komandi ár!
Nýja sendibílastöðin, sími 24090.
GLEÐILEG JÓL!
Farsæll komandi ár!
Bræðraborg, Bræðraborgarstíg 16.
vvyvvvvvvwýWrfyyyvyyyvsivvvvwiywvvywy5
GLEÐILEG JÓL!
l'arsætt komqndi ár!

Heildverzl. Ásgeir Sigurðsson h.f.
Verzlunin Edinborg.
Frjáls þjóð - Laugardíts:inn.l7- d^erRter Í9bö