Frjáls þjóð - 16.12.1961, Blaðsíða 2

listir • tókmen^itir

BókaútgáTan Dvergliainar
sendir frá sér bókina Lifs-
neisti, eftir skáldjöfurinn Er-
icli Maria Réiriarqúe. Ilerdís
Helgad'óttír hefur þýtt bókiria,
Prentsmiðja Jóns Helgasonar
liefur prentað liana og Hóki-
bókband bundi'ð. Bókin er 325
blaðsíður að stærð.
Erich Maria Remarque er
óþarft að kynna íslerizkúxn
en varð landflótta við valda-
toku nazista og hefur átt lieíma
i Bandaríkjunum síðan árið
1939.
Þýzki hernaðaiMndinn hef-
ur ósjahlan fengið að kenna
á penna Remarque Og ekki
síður názisminn. Bækur hans
lýsa vel hinni óniennsku
grimmd, sem ávallt fylgir
styrjöldum, en sanjl er ávallt
ERICH MARÍA REMARQUE:
Lifsneisti
Henlís Hslgadóttir þýddl, Dverghamar gefur út
lesendnni, cftir hann hafa áð-
ur komið út nokkrar bækur
hérlendis, kunnastar þeirra
cru vafalítið „Tiðindalaust á
vestnrvígstöðvurium“ og „Sig-
urboginn“. Remarque skrifar
mikið tnn lif liermanna og
liörnnihgar styrjalda og um
snilli lians á því sviði er ó-
þarft að fjölyrða. Remarque er
mikill fjandmaður slyrjaldá.
Hann er fæddur i Þýzkalandi
skömniu fyrir aldamót (1898),
unnt að finna eitthvað mann-
legt á b-ak við flestar persón-
m- hans. Hann er snillingur i
því að sýna okkur söguper-
sónUr sinar umbúðalaiisar,
láta okkur kynnast þeirra
raunverulegu tilfinningum, og
þar er ekkert dregið undan.
Bókin Lifsneisti kom fyrst
út árið 1952. Hún lýsir lifinu
í fangabúðum i Þýzkalandi
njwtenansi í lotafieÍBatLhegsis-
vonum ofognr Tysing
En hún lýsir meiru en fanga-
búðdlifimi óinu, höfiindnr fer
með okkur inn á heimili
fangabúðastjórahs, líins sann-
trúaðd éri samt blauða Neu-
bauers og konu haris Selmu, er
sér í gegnum blekkingarvef
þúsmid ára rikisins og vill
forða sér burtu, áður en allt
ér orðið um seinan. Hún sýn-
ir okkur vel hinn óprúttna
undirmann Neubauers, 'Weber,
sem fátt eitt mannlegt virðist
hafa til að bera, annað en það,
að vera ákveðinn í a'ð bjarga
siriu skinni, og lýsir þvi yfir
við Neubauer, þegur lokin
nálgast, að hann muni ekki
liika við að vitla á sér heim-
ildír, til þéss geta „komið aft-
ur“, og liefúr ]>á einkum
konmninismann í huga.
Ög bókin sýnir okkur Hitl-
ersæskuna, sem alin var npp
í blindri aðdáun á kenningmn
brjáiæðirigsms, lék sér að því
að skjóta fangana á götu, eftir
að þeir höfðu verið við að
grafa „borarana" undan rúst-
unmn, þegar hersveitir banda-
manna nálguðust, og lásu
fræðibækur nazismans inni í
likbrennslunni, á miili þess
scm þéir sáu uni að ræna öllti
fémætu af lumgurmorða og
misþyrmdum fórnarlömbum,
jafnvel fyHingíim úr tönnum
þeirra.
♦ -♦
En f.yrsl og frems.t cr
lýsing'Ó lifi fanganna,*rf lif
skyldi kalla, og óður ti) hinn-
ar ódreþartdi þrautseigju
jieirra nvanna, sem neita að
deyja, heldur lifa á þrjózkunni
einni saman, þar til loks birt-
ir til.
Ég héld að nafn aðalsögu-
hetjunnar sé aldrei nefnt i
bókinni, liann ber aðeins
heitið „509“, það er vissulego
með vilja gert, allir aðrir eru
nafngreindir. Sé rétts nafns
bans getið, þá sýnir það ein-
ungis, að Remarque liefur tek-
izt það sem hann ætlaði sér:
Að lesandinn tekur ekki-eftir
því, „509“ verður fyrst og
fremst „509“ i minniugu Ics-
andans, fanginn óþekkti, fórn-
arlomb brjálæðisins mesta.
Við fylgjmnst með tiraununi
fanganna til þess að verða sér
úti um smá aukabita, tilraun-
um þeirra til liess að drága
fram lifið á vininni einni sam-
an, eftir að drunur stórskota-
liðsins heyrast i fjarska og
Weber hefur af grinimd sinni
látið taka af þeim litla mat-
arskammtinn.
Og mitt í jiessu gerist' áíþar-
ævintýri, -meðal lririna for-
dæmdu, þvi kvenfangabúðir
eru hiiium megiri við'gudda-
virinn. Þau lifa hörmungarn-
ar af, en það er ekki iitséð um
það í lok sögunriar, hvernig
framtiðin verður, stúlkan sá
á eftir allri sinni fjölskyldu í
likhús nazistanna, bún fékk
Mlliiill
hún var sautján ára og falleg,
og það vanta'ði fallegar stúlk-
iri' til þess áð „hiúkra" her-
mönnurii þriðja ríkisins. HennL
finnst liún vera dauð, henni
finnst hún eigo ekkert eftir, en
samt lýkur sögunni i von.
♦ -♦
Eirisjolg sést á þessari lýs-
ingu er ekki lia'gt að segia að
þetta sé falleg saga, hún er
svo sannarlega ekki beinlinis
jólasága, og ef til vill er ekki
ráðlegt fyrir taugaveiklað fólk
•að lesa liana. Samt ættu allir
að gcra liað. Þesi béik fjallar
um einhverja ómennskustu
grimmd, sem mannkynssagan
kann frá að scgja, liiin scgir
sögu fangabúðalifs nazismans.
En hún cr fyrst og.fremst óð-
ur til frelsisins, óður til þeirrá,
sem lifa og miinu lifa.
Og mitt i lýsingunum á
kvölúm fanganna skýtur við-
vörun upp kolliriuin: Meðal
fanganna er starfandi lirevf-
ing annarrar einræðisstefnu,
og forsvarsmenn liennar eru
alls ekki vissir uiri, neina þeir
„neyðist" til að beita sömu að-
ferðum, i „sjálfsvöm" auðvit-
að. Þeir menn, sém trúa á
einræði og fangabúðir enn
þann dag í dag ættu vissulega
ekki að láta undir höfuð leggj-
ast að les-a þctta snilldarverk
Reniarque.
MB.

fllu^mÍmÍl^llijÍÍIælpÍIÍIIIílPÍniÍÍBIÍÉnillllÍiHljlÍÍjll!; Í!ÍluUliÍli3Íl.lll^m!Í! i" li HÍœalII

i
,V.%V.VAV.V/A%%\%V\%V%VA%VV.VVAV%V.,V.V.VAWAVM%V.WA%%%%V.V^.V.%W.1.V.V.V.V,W.%V.VB.V.W.V.V.VoWiV.%V/BVBVV.V
I
B E Z T A ,! I A J Ö I I V
cr mifti í HAPPDHÆTTI FHAHSOKAAIUT.OKKSIXS
ÞORLÁKSMESSU verður dregið um íbúð að Safamýri 41 og ferðalög utanlands og innan. Miðirtn kostar 25 krónur.
Hríngið í síma 12942 og við sendum yður rmða heim.
I; Happdrætti Framsóknarílokkslns. •;
:■ í
lV>V.,.V.V.V.,.V.V.%V.V.W.V.V.V.V.V.V.V.V.lir.V.,.V.VAV<W.V.*.V,V,V.V.*.V.*.V.WA,.V.'.VV.V.V.,.V.,.V.WAV.V.V.V.V.*.V.V.W.V.V.*tV
Krossfiskar og §iniðurkar!»r
SteMns fréttamanns ei* koiníii út.
ÆGISOTGÁFAN.

A FLÓTTA OG FI.I GI
saga ISagnars Jóhannessonar iim DOBIIA og ÞÖBtJ
ÆGISOTGÁFAN.
Alþjöðabankiiin
Fi h af bls. 7.
jjegar timar líða fram getur
svo farið, að stærstu verk-
efni bankans verði á þessu
sviði, 'þegar þörf er á sam-
vinnu tvcggja eða fleíri1 larida.
Það er ’einmitt sú staðr'eýnd, að
bankirín er ekki bundinn
neinu (sérstöku þjóðerni, Sení
liefur 'gert líoriurn kleift áð
ráða fram úr vandamúlum,
sem aárir hafa gefizt upp við.
„Viðl höldum okkur við
staðreýndir og- áþreiíanlegu
Wuflf’ sagði Black. „Við erum.
ekki verkfæri í kalda stríðinu.
-Það er mjög mikils virði. Við
segjum það sem okkur b'ýr i
brjósti.
Ég kem aftnr að mætti fjár-
magnsins. Við erum alltaf að
senda út boðbera, sem stinga
upp ú hinu og þessu, og skýrsl-
ur þeirra festast mönuuhi í
minni. Þegar bankinn géfur
skýrslu, hlustar fólk. Ef það
hlustdr elcki fíér það enga þen-
inga frá okkur. Það er laúnað
eða þvi hegnt eftir verðleik-
um.“
Black hefur skrifað,; að
heimurinn þuríi á nýrri gerð í
alþjþðiégéá- 'seadinxamwi ■ að
haklá, framfara-seudiméfoÐ^ í
um, sem ferðast landa íriilli,
með tösku fulla af áætiunum
til þess að hjálpa fátækuni
þjóðum. „Slíkur sendimaðrir,“
segir hann, „þarf'að vera allt
i senn: hagfræðingurj sagn-
fræðingur, landfræðingur,
heimspekingur, verkfræðing.
ur, mannfræðingur og þjóð-
félagsfræðingur.“
Á leiðinni út datt mér i'húg',
7ið hann he'i'ði gleymt að télja
bankamanninn með. Þvi þarf
ekki framtíðin eiumitt á mönn-
um eins-og Kugene Bkick að
halda, sem vita hvað pening-
ar geta, og hvað þeir geta
ekkí?
ecf foi
Gott og Jaráœlt komcmdi ár.
Sig. Þá Skjaldberg.
Herldsaía *** Smásaiar "
Frjáfe- þ jóð fcaogardagrnrr' i6.''de8r'T96Jt™