Frjáls þjóð - 03.02.1962, Side 3

írtgefandi:
í Ritstjóri:
i Framkvæmdastjóri:
Augiýsingastjóri:
Þjáðvurnarjlokkur islands.
Magnús Bjamfreðsson, ábm.
Jafet Sigurðsson.
Bryndís Sigurjónsdóttir.
úr víðri veröld
Áskr.gj. kr. 14.00 á.mán. Kr. 84.00 y2 ár, í lausas. kr. 4.00.
Aígreiðsla: Ingóifsstræti 8. Sími 19985. Pósthólf 1419.
Felagsprentsmiðjan h.f.
i>eir bregðast iíka þar
í siáasta blaði var vikið
aokkuð að framkomu
•framsóknarmanna í ýms-
um málum síðustu mán-
uðiria og á það bent,
bíversu stefn-a þeirra hef-
ur oumdeilanlega sveigzt
-mjög til hægri á þeim
'tiíua, þá sjaldan þeir hafa
þorað að taka ákveðna af-
stöðii til móla, og hversu
þögnin getur talað sinu
máli. ,
lTm síðustu helgi sönn-
uðu framsóknarmenn enn
einu.sinni með framkomu
sinrii, að ádeilur l'rjálsrar
þjóðar voru filllkomlega
rettriiætár. Það- var í s'ara-
handi við Dagsþrúnar-
kosriingarnar. f>að er ekk-
ért \ launungarmál,' að
kosijingar i værkalýðsfé-
lögúnum eru- mjog þýð-
ingármiklar, < þær vekja
réttilega mesta . athygli
allru kosninga, ef frá eru
taldar úlþing^skosnirigar
og kosningar til bæjar- og
sveitarstjórna. Kosnihgar
þar, eru löngum sóttar af
hinni mestu hörku, jafn-
vel ineiri hörku en kosn-
ingar til alþingis og bæj-
arstjórna.
l’ndanfarin ár hefur
baráttan um völdin í
ve rk a 1 ýðshreyfingu n n i
staðið milli Sörmi tveggja
aflauna. Annars yegar AJL-.
þýðuflokks- og Sjálfstæð-
isflokksmanna, iiins veg-
ar róttækra inanna, þvi
miður ufldir forystu
kommúnista, víðast hvar.
í siðastá blaði var rætt
noklcuð um það mál og
lun afstöðu þjóðvai'riar-
marina til þeirra kosn-
inga, sein nú fara frain í
’verkalýðsf'élögunum og er
•óþarfi að bíeta þar við.
í kosniriguin þeim, seni
fram fóru i stærsta verka-
lýðsfélagi landsins, Dags-
hriin, á síðasta ári, vann
núverandi stjói*ri sinn
stærsta sigur þar í fjölda
ára. Har þar einkum
tvennt lil. í fyrsta lagi
jiáð, að verkamenn voru
þá að leggja út í liarða
kaupgjaldsljaráttu, sem
na'Stum fulJ eining var
niii innan vei kalýðshrevf-
ingarinnar. og víldu volta
sljórn féiagsins trausL í
þeim ináJum. Hins vegar
það, að framsóknarmenn
gengu þá fram í'yrir
skjöldu og tóku hreina at'-
slöðu til þeirra kosninga.
1 beinu framlialdi af
þessu beillu samvinnu-
samtökin sér fvrir samn-
ingum við verkamcnn, er
lamáði mjög andslöðu
annarra atvinuurekenda,
sem ætluðu að svella
verkalýðinn lil lilvðni. í-
háldsbtöðin trylltust gjör-
samlega vegria þessarar
skynsamlegu afstöðu, en
frjáisíyndir menn væntu
þess, að Framsóknac-
flokkurinn hefði tekið
upp nokkuð heppilegri
stefnu í kaupgjaldsmál-
uni, én hann var áður
.vaíiidtir um að hafa.
Siðan er ftú liðinri riokk-
Ur tími: Skammir aftúr-
hatdsins hafa haldið á-
fram að dynja á Fram-
sókn. I>ær hafa gert það
að verkum, að þó nokkr-
ir frjálslvndir menn í
kaupstöðunum hafa gefið
flölcknufti hýrt auga. Því
vaé engin ástæða fyrir
frámsóknaimenn að
hverfa af þeirri braut,
sem þeir virtust liafa
markað sér.
I sí'ðasta blaði var lýst
starfsaðferðum aftur-
haldssamra hernáms-
sinna i Framsóknar-
iiokknum og hvern árang-
ur þær hafa borið. Kosn-
ingarnar í DagSbrún- um
síðustu helgi leiddu í ljós,
að hægri menn innan
Framsóknarflqkksins
hafa einnig náð undirtök-
unum livað verkalýðsmál
snertir.
Svo rík ástæða, sem fvr-
ir því var á siðásta ári að
veita s tj órn aríiokk un um
ráðningu innan verkalýðs-
hreyfingarinnar, var sú á-
stæða enn riktiri núna. Á-
rásir ríkisstjórnarinnar á
lifskjör almennings hafa
eftn vaxið, eða að minnsta
kosti orðið grimutaúsari.
Kjaraleiðréttirigum þeim,
sem náðust á siðasta ári
var öllum rænt aftur, og
meiru til. Þvi het’ði ekk-
ert verið eðlitegra en að
framsóknarmenn liefðu
gengið enn skeleggar
fram í því að veita stjórn-
árflokkunuin hirtingu.
En livað gérðist? Tím-
inn minntist tæplega á
þessar kosningar. Fram-
sóknarflokkurinn tók
enga afstöðu til þeirra.
I^etta sýnir Ijóslega, hver
stefna framsóknarmanna
er orðin í verkalýðsmál-
um. Vonir frjálslyndra
manna hafa þar Ijrugðizt
sem í utanrikismálum.
Framsóknarflokkurinn
ætlaf auðsjáanlega ekki
að hjálpa iil við að
hyggja upp fvlgi frjáls-
lyndra manna. Ilann er
kominn á jöln ihaidsins
þar aftur. Og afieiðing-
arnar verða þær, að
komnuinistar nnnfti halda
áfram að ráða stærstú
verkalýðsfélögunum,
verkamenn eiga ekki í
aimað hús að venda.
Haiti - Ný Kúba?
Haiti varð annað lýðveldið
í röðinni, meðal Ameríku-
rikja. Aðeins aldarfjórðungi
eftir að Bandarikjamenn
höfðu unnið frelsisstrið sitt,
höfðu ibúar - Haiti brotið af
sér hlekki þrælakúgunar og:
tekið's'ér stöðú víð hlið þeirra.
Nú bendir ýmislégt til þess,
að Háiti muni öðru sinni fara
að dæmi nágrannarikis. í þetta
sinn verður fyrirmyndin þó
ennþá nær, sem sagt Ktiba:
Það getnr sem sagt meira en
verið, að Haiti verði annar ó-
vinur Bandáríkjanna á Kara-
| bíska hafihu..
• ÍBÚATALA
íbúar Haiti múnu vera ná-
lægt fimm miHjóntim. \'ið sið-
ásta manntal, sem tekið var
úndir timsjá bandaríska sjó-
hersins. sem þá hersat lnndið,
og tekið var fyrir þrjátíu árum
siðan, var mannfjötdmn
meira en þrjár milljónir, en
hefur nú vaxið um nálega
þriðjimg, og er það þakkað
miklu betri sóttvörnum og
heilbrigðismálastjórn. Haiti er
nú þéttbýlasta land Ameriku,
þar búa að meðaltali 250
manns á hverri fermílu lands.
Þó er aðeins hægt að rækt-a
þriðja hluta lándsins. Hinn
hluti landsins er gróðurlitlar.
hæðir. Gamall Kreólamálshátt-
ur hljóðar á þessa leið: Það
eru fjöll á bak við fjöllin.
Þessi málsháttur lýsir vel bæði
landslaginu og ástandinu í
,'stjórnmálalifi landsins. Bak
við hina voldugu eru aðrir,
sem eru jafn voldtigir,
• MIKTL
STETTASKIPTING.
Eyðing jarðvegs i dölum
landsins, viðarkolagerð, sem
hefur verið drjúg blóðtaka i
skógum landsins og endalaus
skipting landsins hefur gert
hina fátæku enn fátækari. Líf
karla og kvenna er stöðugt
erfiði til þess að afla lifsviður-
vœris, sem þó verður alltaf af
of skornum skammti. Meðal
árstekjur landsmanna ern
sem svarar 2200 íslenzkum
krónuin. Sú setning, scin skin
þar út úr liverju andliti er:
Ég er svangur. Og þegar
bændurnir fara út á akrana
tii þess að reita illgresi'ð eða
skera sykurreyrinn, segja ])cir
og grett-a sig um leið: Ef cin-
hver blessun fylgdi vinnunni
myndu þeir ríku áreiðanlega
fyrir löngu vera farnir að
vinna.
Hinir riku á Haiti eru fiest-
ir i Port-au-Prince og mynda
nokkurs konar millistétt. Þeir
cru mcstmegnis inúlattar, Sýr-
lcndingar og fáeinir svartir
menii. sein kcppa að því licizt
•að krækja sér i konu, seni sé
Ijósari á liörund en þeir. Að-
eins tíundi liver ibúí lands-
ins hefur lilotið nokkra mennt-
un, cða getur talað frönsku,
liinir cru ólæsir og lala kre-
ólsku, mállýzku, sem mjög er
skotin frönskum og spænsk-
um orðum. Full vinna þýðir í
Port-an-Prince, að sjö af hverj-
um tíu hafi enga vinnu.
♦ MORG VANDAMÁL.
Fjögur megin sjónarmið
kom-a einkum til greina, þegar
rætt er um luusn vandamála
Haiti. í fyrsta lagi. útflutning-
ur fóUjs. En eins og stendur er
útflutningur til Kiibu óhugs-
andi, þar sem. stjórnmálasam-
band . milli rikjanna hefur-
verið rofið, og útflutningur til
Dómiriíkanska lýðveldisins er
ennþá talinn vafásamur, þvi
þar voru -15.000 Haitibúar
drepnir, árið 1937. Og þessi
tvö ríki 'cru einú rikin i Kara-
bíska hafinif, sem ekki eru
þegar orðin ofbvggð fólki.
í öðru lagi- takmörkun barn-
eigna, En vegria válds hinnar
rómversk-kaþólsku kirkju á
þessum slóðum, og •andstöðu
hennar gegn slikum aðgerð-
um, svo og andstöðu þeirra
trúarbragða, sem meirihluti
landsmanna aðhyilist, Voodoo,
verðrir að teljast mjög ölíkiegt,
að þessi leið verði forin.
Þriðja leiðin er að rækta
nægilegt landflænri. Þrátt fyr-
ir það, að „Ameriska fjögurra
liða áætlunin" hjálpi hér
nokkuð tii, þá gcrir hún of
íítið, of seint og gerir ráð fyr-
ir of litiHi aðstoð.
Fjórða leiðin er svo hröð
iðnvæðing og mikil aukning
á menntun, raúnverúlega þjóð-
félagsbylting i likingu við
byltinguna á Kúbu.
Ástandið í stjórnmálum rík-
isins virðist að mörgu levti
benda til þess, að siðasta
leiðin verði fyrir valinu, enda
þótt vel geti svo farið, að þr<í-
unin verði eitthvað meira
hægfara en á Kúbn, til dæmis i
líkingji við það, sem gerzt hef-
ur í Indláridi.
0 BANDARÍKJAMENN
ÓVINSÆLIR.
Ameríski sjóherinn hersat
landið um tultugu ára skeið á
milli heimsstyrjaldannu, og síð
an eru Bandaríkjnmenn mest
hat-aðir allra þjóða af ibúum
landsins. Friikkar aflur á
móti eru nú vinsælastir allra
manna þar og hafa verið, allt
frá þvi þeir voru sigraðir þar.
Þótt þriðjungur allra ríkis-
tekr.M Haili, 30 milljónir doll-
ara á ári, komi sem bcint
framlag frá Bandarikjastjórn,
þá varð framkoma Iiisenhow-
erstjörnarinnar til þess, að
Bandaiikjamenn niisstu tiltrú
næstuni allra, nern-i st.iórnar-
innar. en Bandarikjamenn
styrktu þá einræðislierrann.
dr. Francois Duvnlier, bæði
með því að láta hcr hans i té
vopn og mcð þvi að þjálfa lier-
inn. Og veldi stiórnarinnar
mtin nú orðið býsna valt.
Du\-.dier Iicfur livorki tit
að bera vinsældir Castrós né
dugnað og flýti Tru.iillos.
Hnrin koníst iil valda vegna
hins dökka hörundslitar sins,
yfirborðsurnhyggju fyrir kjör-
um bændanna og stuðningi
hersins við kosningasvik árið
1957. Ilann grundvallaði kosn-
irtgabaráttu sína á hatri svörtu
bændanna á múlatta-borgur-
unum i Port-au-Prince. Þótt
stjórnin i Washington styddi
leynilega þingmanninn og.
verksmiðjueigandann Louis
Déjoie, sem var mótframbjóð-
andi Duvaliers og naut stuðn-
ings múlatt-.inna. studdu um-
boðsmenn „Fjögurra liða áætl-'
unarinn-ar“ Duválier,
• ÓGNARÖLD.
Duvalier var ekkert gæða-
blóð, þegar hann var kominn
til vulda. Til að byrja með
braut hann \ald hersins niður
og setti menn, sem fengið
höfðu þjálfun hjá Bandarikja-
mönnum i liðsforingjastöður,
en rak þá, sem fyrir voru. Hin-
ir nýju menn héldu að þeir
æ.itu að' skipuleggjá og þjálfa
her, sem ætti að berjast fyrst
og fretrist gegn áróðursmönn-
um kommúnista. En ekki var
hinn nýi her fyrr búinn á'ð fá
þiálfun, en honum var breytt
i leynilögreglu, sem oít er i
háði nefnd „tontons macou-
tes“ eftir þjóðs-agnadraugv sem
geymzt hefur i haitiskri þjóðr
vísu. Og nú upphófst ógnar-
öld á Ilaiti. Andstæðingar rik-
isins; og fjölskyklur þeirra
voru drepnir, tvistrað, fang-
elsaðir, útrýmt. Déjoie ílýöi i
útlegð. Tveir aðrir frambjóö-
endur við forsetakosningarn-
ar, Daniel Fignolé og Clément
Jumelle, fóru einnig í felur.
Um sama leyti og Fignolé flýði
til Bandarikjunna dó JunieHe
úr langvinnum sjúkdómi i
kúbanska sendiráðinu i Port-
au-Prince. þar sem hann hafði
leitað liælis. Tveir bræður
hans voru skotnir sundúr og
sarann í vélbyssuárás, og til
þess að kóróna allt saman,
ræmlu lögreglumenn Duvali-
ers líki hans úr likkistunni!
I fyrstu læddust ,.tontons“
um á næturnar, grimubúnir,
þegar þeir unnu ódæðisverk
sín, nú ganga þeir um rænandi
uin hábjartan daginn. Áður
fvrr gátu hræddir ibúarnir
hrætt þessa ósvífnu rihbalda
burtii með þvi einu að kalla
nógu hátt á hjálp. mi höfuð-
kúpubrjóta þeir stúdenta og
myrðu á götum íiti um há-
bjartan daginn, þá tima árs-
ins, sem ferðamannastraum-
urinn ekki aftrar þeim. Fnda
þótt stjórnarskrá rikisins levfi
ekki, að forseti landsins sitji
tengur en i eitt kjörtimabil,
hefur Duvalier nýlega látið
setja sig aftur i embætti. að
undangengnum kosningum,
þar scm aðeins einn ftokkur
liiiiið fram. Uppáhalds kosn-
ingaslagorð lians var, að
fjandinenn hans gætu aðeins
borið honum einn glæp á
brýn: Að liann elsknði þjóð
sína of uiikið! Það er að segja,
þeir fjandmenn, sem cnn eru
á lifi ...
Q TVÍSKINNUNGUR.
Þannig eudurspeglar ástánd-
ið á Haiti nú atgjörtega á-
standið á Kúbu undir st.jórn
Batista, þar er einræðisherra.
stmldur ameriskum vopnum
Framr< a nis á
Frjáls þjóð — Laugardaginn febrúar 1962