Frjáls þjóð - 04.07.1968, Blaðsíða 3

Ritstjórnargrein
ATLANTSHAFSBANDALAG
♦
♦
i
Nýafstaðin ráðstefna Nato
í Reykjavík varð mörgum
tilefni til umræðna og íhug-
ana um forsögu og framtíð
þessa hernaðarbandalags og
stöðu Islands í því. Jafn-
framt héldu sljórnarblöS
uppi linnulausri lofgerð um
bandalagið og friðarhlut-
verk þess. Reynt var að gera
sem mest úr þeim hömlum,
sem Austur-Þjóðverjar hafa
sett á ferðalög manna til V-
Berlínar til þess að sannfæra
fólk um að enn ríkti spenna
milli austurs og vesturs í Evr
ópu og enn væri NATO
nauðsynlegt afl til að verja
hinn svokallaða frjálsa heim
fyrir ágangi kommúnista.
Að því má hins vegar færa
rök að lausn Þýzkalands-
vandamálsins hafi fyrst og
fremst strandað á tilveru
tveggja hernaðarbandalaga,
Atlantshafsbandalags og
Varsjárbandalags ,sem hafa
gert Þýzkaland að pólitísku
bitbeini og nokkurs konar
réttlætingu tilveru sinnar.
Bonnstjórnin hefur með
stuðningi og vafalítið að
undirlagi NATO neitað að
viðurkenna Austur-Þýzka-
land og þar með girt fyrir
alla samkomulagsmögu-
leika. Bandaríkin og Sovét-
rikin hafa notað Þýzkaland
sem átyllu til að hafa heri
sína víðs vegar um Evrópu
og þar með framlengt kalda
stríðið löngu eftir að aðstæð
ur höfðu skapazt til að
draga úr því og friða Evr-
ópu.
Mikið var rætt um frið
og afvopnun á ráðstefnunni
og er auðvitað ekkert nema
gott um það að segja. En
það segir sig sjálft að það
sem helzt stuðlar gegn af-
vopnun í Evrópu er einmitt
tilvera þessara tveggja hern-
aðarbandalaga. Meðan þess
ar tvær umfangsmiklu hern-
aðarvélar standa hvor and-
spænis annarri, mun afvopn
un væntanlega ganga sam-
kvæmt því tregðulögmáli
sem einkennir risastofnanir
af þessu tagi.
Forráðamenn NATO hafa
undanfarið haldið því mjög
á lofti að hlutverk banda-
lagsins muni breytast á
næstu árum. Hernaðarhlut-
verk þess muni minnka en
meiri áherzla verði lögð á
stjórnmálalegt og menning-
arlegt samstarf. Þetta stafar
vafalítið af því að ráða-
menn þess gera sér ljóst, að
ástandið í Evrópu er að
breytast í það horf, að hern
aðarleg réttlæting banda-
lagsins gæti orðið úr sögunni
innan tíðar. En Bandaríkja-
mönnum er mjög í mun að
halda opinni leið til þess að
tryggja áframhaldandi til-
veru bandalagsins. Stuðning
ur NATO-ríkjanna veitir
þeim siðferðilegan styrk, er
þeir geta ógjarnan verið án.
Bandaríkjamenn hafa í
trausti f jármagns síns tryggt
sér mikil áhrif í Vestur-Evr-
ópu. Bretland er t. d. svo
háð bandarísku fjármagni,
að það getur ekki lengur rek
ið algerlega sjálfstæða utan-
ríkisstefnu. Áður en Verka-
mannaflokkurinn komst til
valda var Wilson og mikill
meirihluti þingmanna flokks
ins á móti stefnu Bandaríkj-
vakti í vinstra armi Verka-
mannaflokksins. Megum við
íslendingar gjarnan hug-
leiða þetta dæmi með hlið-
sjón af okkar eigin aðstöðu.
Fyrir skömmu upphófst
hjáróma rödd í ritstjórnar-
greinum Alþýðublaðs og
Morgunblaðs. Einhver spak-
vitur maður hafði þar hitt
á nýja leið út úr þeim vanda
að afsaka veru okkar í
bandalagi með einræðisþjóð
um. Röksemdin var á þá
leið, að við sætum á þingi
Sameinuðu þjóðanna við
FRJALS ÞJOÐ
Utgefandi HUGINN HF.
Ritstjóri:
Sverrir Hólmarsson (ábm.)
Framkvæmdastjóri:
Jóhann J. E. Kúld
Ritnefnd:
Einar Hannesson, Gils Guðmundsson,
Guðjón Jónsson, Gunnar Karlsson, Haraldur Henrýsson,
Magnús Torfi Óiafsson, Siguröur Guðgeirsson
Vésteinn Ólason, Þórir Daníelsson.
Áskriftargjald kr. 400.00 á ári. Verð í lausasölu kr. 10.00
Prentsmiðjan Edda prentaðí
anna í Vietnam. En eftir að
Wilson varð forsætisráð-
herra komst hann að raun
um, að hann átti eltki ann-
arra kosta völ en styðja
þessa stefnu þrátt fyrir þá
megnu óánægju sem það
hlið einræðis- og harðstjórn-
arríkja og ætti okkur ekki
að vera minni sómi að setu
í hernaðarbandalagi með
Grikklandi og Portúgal.
Röksemdafærsla af þessu
tagi sýnir ótrúlega lítinn
skilning á mismun þessara
tveggja stofnana. Á þingi
Sameinuðu þjóðanna geta
íslendingar beitt sér óháðir
fyrir hverjum þeim málstað
er þeim þykir rétt að styðja
á hverjum tíma. Með aðild
að Atlantshafsbandalaginu
gerast Islendingar hins veg-
ar samábyrgir fyrir gerðum
og stefnu bandalagsins —
og bera þannig ábyrgð á
stuðningi bandalagsins við
einræðisstjórn í Grikklandi,
nýlendukúgun Portúgala í
Afríku og styrjöld Banda-
ríkjanna í Vietnam.
íslendingar eru lítil þjóð
og þeim er þörf samstarfs
við aðrar þjóðir. En ein-
mitt vegna smæðar sinnar
verða þeir að varast of náin
tengsl við stærstu og voldug
ustu þjóðir veraldar. Slík
tengsl hljóta að stofna efna
hagslegu og pólitísku sjálf-
stæði þjóðarinnar í hættu.
Æskilegra hlýtur að vera að
leita samvinnu við þær þjóð
ir sem næst okkur standa að
menningu og þjóðskipulagi,
samvinnu sem ekki væri
hernaðarlegs eðlis, samvinnu
þar sem Island yrði ekki peð
í skáktafli stórvelda. Allt
þetta verðum við að hafa í
huga þegar framtíð Atlants-
hafsbandalagsins verður ráð
in á næsta ári. sh.
—O—
úr víðri veröld
Kosníngar í Frakklandi
Kosningar í Frakkl.
Að afloknum kosningum
í Frakklandi lítur svo út sem
de Gaulle og flokkur hans
sitji enn traustari í sessi en
fyrr. Mundu þá sumir freist-
ast til að halda að uppreisn
stúdenta og verkamanna í
maí hafi með öllu mistekizt
Og raunar aðeins orðið til að
styrkja aðstöðu de Gaulles.
Pað gæti jafnvel virzt að
byltingaröflin hefðu eytt
sínum hinztu kröftum og
einskis sé framar af þeim að
vænta í frönskum stjórnmál
on.
Margs er þó að gæta í
mati á úrslitum kosning-
anna. Þess fyrst að þær hug-
myndir, sem báru bylting-
una uppi, áttu sér engan full
trúa í kosningunum. Þar var
teflt fram sömu gömlu flokk
unum og sömu gömlu hug-
myndnum og áður. Kosning
arnar vöru þvj gersamlega úr
tengslum við byltingaröflin.
Þær voru markviss tilraun
til að bæla þau niður, til
að snúa aftur til fyrra á-
stands, viðhalda status quo.
Hin róttækustu öfl í Frakk
landi hlutu því að verða al-
gerlega utanveltu í kosning-
unum og afneita þeim með
öllu, þar eð þær voru sam-
nefnari alls þess sem þau
hafa barizt gegn í frönsku
þjóðfélagi. Stjórnin hafði
raunar bannað nokkur rót-
tækustu samtök stúdenta og
sömuleiðis fjöldafundi og
fjöldagöngur (undantekn-
ing var þó auðvitað gerð
með göngu til heiðurs de
Gaulle) og þannig nokkurn
veginn útilokað virka þátt-
töku þessara afla í kosninga
baráttunni.
Áróðursmenn de Gaulles
léku á ýmsa strengi til að
vinna hylli kjósenda. Ákaf-
lega var reynt að hræða þá
með upplausn og öngþveiti
er skapast mundi ef bylting-
aröflin yrðu ekki barin nið-
ur með harðri hendi. Furðu-
sögur um erlenda undirróð-
ursmenn og vopnaða terror-
ista komust á kreik — vafa
laust 99% uppspuni. At-
hyglisvert er, hve ríka á-
herzlu de Gaulle hefur lagt
á erlendan uppruna bylting-
arinnar; samkvæmt hans
kenningu er hann sjálfur
franskari en allt sem franskt
er og hver sú uppreisn sem
gegn honum beinist, hlýtur
að Vera í eðli sínu ófrönsk.
Hér má benda á hve mikið
hefur verið gert úr þýzku
þjóðerni Chon-Bendits. Stúd
entar hafa hins vegar látið í
Ijós andúð sína á þessum
þjóðernisvaðli með hróp-
inu ,,Við erum allir þýzkir
gyðingar".
De Gaulle hefur einnig
hamast mjög ákaflega gegn
kommúnistum og ásakað þá
um að hafa gert tilraun til
að skapa öngþveiti í land-
inu sjálfum sér til framdrátt
ar. Koma þessar ásakanir for
setans svo sannarlega úr
hörðustu átt, því að það var
einmitt Kommúnistaflokkur
inn sem með stuðningi sín-
um við stjórnvöldin hélt de
Gaulle í sessi þegar öldur
byltingarinnar risu sem hæst
(að því er sumir telja sam-
kvæmt skipun frá Moskvu).
En vafalaust hafa góðborg-
arar látið ginnast af áróðrin
um, og eitt er víst, að hin
róttækustu öfl þjóðfélagsins
geta nú ekki lengur stutt
kommúnista og er þetta
tvennt skýringin á fylgistapi
þeirra í kosningunum.
De Gaulle hefur sömuleið
is talað hástöfum um þá
hættu sem þjóðinni stafi af
„einræðisöflum". Þetta þyk
ir mörgum hjákátlegur áróð
ur kominn frá manni, sem
er jafn fjarri því að vera
merkisberi lýðræðis og de
Gaulle. En hann hefur not-
fært sér til hins ítrasta ótta
borgaranna við byltingaröfl
in og m. a. komið á fót vopn
uðum varðliðssveitum borg
ara og sett til höfuðs stúdent
um og öðru þjóðhættulegu
fólki.
Kosningarnar í Frakk-
landi hafa engan vanda
leyst og hin nýja stjórn de
Gaulles er ekki líkleg til að
koma á róttækum endurbót
um. Það er því líklegt að
það ástand sem kom af stað
maí-óeirðunum, haldist ó-
breytt að mestu. Og að sumu
leyti hefur það versnað, því
að stjórnin hefur beitt marg
víslegum ófríkisaðgerðum
til að bæla niður byltingar-
öflin. Ymis samtök stúdenta
hafa verið bönnuð og all-
margir leiðtoganna settir í
fangelsi. Algert bann hefur
verið lagt við fjöldafundum
og öðrum mótmælaaðgerð-
um. Lögreglan hefur lagt
undir sig Sorbonneháskól-
ann og fleiri vígi stúdenta.
Bók sem stúdentar gáfu út
um ofbeldisaðgerðir og
fólskuverk lögreglunnar hef
Framh. á bls. 6.
Frjáls þjóð — Fimmtudagur 4. júlí 1968
3