Frjáls þjóð - 10.10.1968, Blaðsíða 4

Uppskera valdbeitingarinnar
Átök milli studenta og stjórnarvalda í Mexíkó
stofna Ólympíuleikunum í voða
Eftir því sem Olympíu-
leikarnir nálgast vaxa blóðs
úthellingar í Mexíkóborg. f
síðustu viku, þegar þorri
7000 íþróttamanna frá 119
löndum var kominn til
Olympíuþorpsins nærri há-
skólahverfinu, laust stúd-
entum og vopnuðu lögreglu
liði saman í blóðugasta bar
daga sem háður hefur verið
í Mexíkó síðan á byltingar-
áratugnum eftir 1910, þeg-
ar talið er að milljón manna
hafi látið lífið í margþætt-
um innanlandsófriði og bar
dögum við bandarískan
íhlutunarher.
Mexíkóstjórn fer með
tölu fallinna sem ríkisleynd
armál, en á þeim tíu vik-
um sem liðnar eru síðan
átökin hófust, er talið að
hátt í 100 manns hafi beð-
ið bana. Alls óvíst er hvort
Olympíuleikarnir geta far-
ið eðlilega fram, þótt hald-
ið sé fast við að þeir skuli
hefjast 12. október. í fyrsta
skipti síðah ríkjandi stjórn-
arfar komst á, hefur það
gerzt að hörð, opinber
gagnrýni beinist að ríkj-
andi forseta, Díaz Ordaz.
Upptök atburðarásar,
sem ný ógnar jafnt alþjóð-
legri íþróttahátíð heimsins
og þeirri ríkisstjórn Róm-
önsku Ameríku sem álitin
var traustust í sessi, var
meinlaust tusk milli nem-
enda tveggja menntaskóla
seint í júlí. Þá þusti lögregl
an óbeðin á vettvang, skildi
áflogaseggina í hópi ung-
linganna með kylfubarsmíð
og elti svo nemendur
beggja skóla með höggum,
slögum og spörkum um
ganga og kennslustofur. Eft
ir lögregluárásina var f jöldi
unglinga slasaður, þar á
meðal tvær stúlkur svo illa
leiknar að tvísýnt var um
líf þeirra.
Hrottaskapur lögreglunn
ar vakti viðbjóð og reiði í
öðrum menntastofnunum
Mexíkóborgar. Menntaskóla
nemendur og háskólastúd-
entar, sem eru 150.000 tals
ins í borginni, kusu baráttu
nefndir, sem beittu sér fyr
ir mótittælagöngum og fund
um. Þar voru gerðar kröf-
ur til ríkisstjórnarinnar um
að hún gerði ráðstafanir
sem sýndu í verki að horf-
ið væri af þeirri braut sem
leiða hlyti til lögregluríkis.
Þar á meðal var krafizt
frelsis til handa öllum póli-
tískum föngum, skaðabóta
fyrir áverka og heilsutjón
af völdum lögreglunnar,
upplausnar áhlaupasveitar
lögregluliðsins og að lög-
reglustjórinn, borgarstjóri
Mexíkóborgar og skrifstofu
stjóri innanríkisráðuneyt-
isins yrðu sviptir embætt-
um, þar sem þeir bæru
ábyrgð á árásinni á mennta
skólanema.
Díaz Ordaz forseti kaus
að virða allar kröfur stúd-
enta að vettugi, jók í stað-
inn vopnabúnað áhlaupa-
sveitarinnar Granaderos og
lét hana ráðast á mótmæla-
göngur unga fólksins. Þeg-
ar það dugði ekki til að
buga mótmælahreyfinguna
var hernum boðið út með
skriðdreka og brynvagna.
Skriðdrekabyssu var beitt
til að skjóta upp dyrnar á
menntaskóla, þar sem ung-
lingar höfðu leitað hælis
fyrir kylfum og byssustingj
um ríkisvaldsins.
í þessum átökum kom til
verulegs mannfalls, særðir
skiptu hundruðum og hand
tökur þúsundum. En ekk-
ert lát varð á mótmæla-
hreyfingunni. Prófessorar
gengu í lið með nemendum
sínum. Javier Barros Si-
erra, rektor Mexíkóháskóla,
fór í fararbroddi 50.000
manna mótmælagöngu há-
skólakennara og stúdenta.
Fjórðungur milljónar
manna sótti mótmælafund
á Zócalo, torginu fyrir fram
an forsetahöllina.
Þá greip ríkisstjórnin til
örþrifaráða. Mörg þúsund
manna herlið búið skrið-
drekum var látið rjúfa frið
helgi Mexíkóháskóla og
handtaka alla sem fyrir-
fundust í háskólabygging-
unum, kennara og nemend
ur. Háskólarektor sagði af
sér til að mótmæla þessari
dæmalausu yfirtroðslu
gagnvart réttindum háskól-
ans, en háskólaráðið neit-
aði að taka afsögn hans til
greina.
Þegar önnur árás var
gerð á Tækniháskólann,
kom til heiftarlegs bardaga
sem stóð næturlangt. Þar
höfðu stúdentar aflað sér
skotvopna og búið til eld-
sprengjur, svo herliðið sem
sent var gegn þeim fékk
ekki rönd við reist fyrr en
því barst liðsauki. í síðustu
viku laust svo enn saman
mótmælagöngum og vopn-
uðum sveitum hers og lög-
reglu, með þeim afleiðing-
um að ákafir götubardagar
með miklu mannfalli
breiddust út um heil borg-
arhverfi. Ástandið í Mexíkó
borg var orðið þannig, að
fyrirliðar ýmissa Olympíu-
sveita lögðu bann við að
fólk þeirra hætti sér út úr
Olympíuþorpinu.
Markmið mexíkönsku
stúdentanna er alls ekki að
steypa stjórn landsins af
stóli, en þeir krefjast þess
að stjórnarvöldin ræði við
þá og hlýði á kröfur þeirra,
í stað þess að láta skjóta á
þá og berja þá' með byssu-
skeftum. En hingað til hef-
ur Díaz Ordaz neitað öllum
viðræðum. Hann er núver-
andi merkisberi þess sér-
kennilega eins flokks kerf-
is sem ríkt hefur í Mexíkó.
áratugum saman. Stofnun-
arflokkur byltingarinnar,
Partido Revolucionario In-
stitucional, hlýtur að stað-
aldri yfir níu tíundu at-
kvæða í öllum kosningum,
forsetarnir velja eftirmenn
sína og völd þeirra yfir
flokkskerfinu veita þeim í
raun og veru alræðisvald
yfir þingi og þjóð.
Stjórnarflokkurinn telur
sig í orði kveðnu handhafa
byltingararfleiðar mexí-
könsku þjóðarinnar, en í
raun og veru er hann orð-
inn að þunglamalegri og'
íhaldssamri valdavél. Sveita.
alþýðan, um helmingur 45
milljóna þjóðar, sem bar
byltinguna fram til sigurs
fyrir hálfum öðrum manns-
aldri, lifir við frumstæða
atvinnuhætti í skorti og
réttleysi. í borgunum ríkir
aftur á móti nútíma auð-
valdskerfi og tiltöluleg vel-
megun miðað við það sem
gerist og gengur í Róm-
önsku Ameríku.
Valdakerfi Stofnunar-
flokks byltingarinnar bygg-
ist á þessum þjóðfélagsand-
stæðum, svo allt er í sjálf-
heldu, þvílíkri að stjórnar-
völdin kunna ekki annað
svar við ókyrrð, óánægju og
umbótakröfum uppvaxandi
menntamanna en barefli og
byssukúlur.
—CQ—
FERSKUR BLÆR —
NÝIR STRAUMAR
ÞaS er gaman að vera
ungur maSur á Islandi í dag.
Að sjá hugsjónir sínar fag-
urlega speglaðar á síSum
dagblaSa stjórnmálaflokk-
anna og finna nýja strauma
og ferskan blae leggja frá
hverri stofnun þeirra. Hví-
lík dýrS, hvílík dásemd.
Sjaldan hefur hann risið svo
hátt andi þeirra jöfra, sem
móta stjórnmálaumræður
þjóSarinnar. I gær deildu
þeir af mikilli vopnfimi um
það, hversu margir hafi set
i<5 þing SUS í Domus Me-
dica og í dag beina þeir orð-
snilld sinni og rökfimi aS
því þýðingarmikla og af-
drifaríka atriði, hvort allir
þingfulltrúar á þingi SUF að
Laugarvatni hafi verið vakn
aðir á sunnudagsmorguninn,
er stjórnarkjör fór fram.
Þannig munu þeir áfram
leicSa saman hesta sína um
önnur þýðingarmikil mál-
efni, enda ríður nú mjög á,
þegar svo erfiðir tímar eru
framundan, að niðurstaða
fáist um hin mikilvægustu
mál. Slíkar málefnalegar og
rökfastar umræður milli ráð
herra, þingmanna, ritstjóra
og annarra stórmenna, sem
þegar hafa lyft íslenzkum
stjórnmálum á hærra plan,
eru ákaflega þroskandi og
uppörvandi fyrir ungt fólk,
sem hefur áhuga á því að
taka þátt í stjórnmálum og
vill leggja inn á nýjar braut
ir. ÞaS er ekki amalegt að
fá stærsta blacS landsins í
lið með sér í baráttu gegn
þeim viðsjárverðu öflum,
sem á undanförnum árum
hafa leynt og Ijóst unnið að
því acS grafa undan Iýðræð-
inu með því að efla völd
fárra stjórnmálamann^ á
kostnað fólksins. Að eign-
ast skyndilega öflugt mál-
gagn gegn þeirri spillingu,
sem pólitískt bankakerfi og
pólitískar nefndir og ráð á
öllum sviðum þjóðlífsins ala
af sér. BitlingalýcSurinn á
jötu stjórnmálaflokkanna
má nú svo sannarlega fara
að biðja fyrir sér. Alþingi
kemur saman innan fárra
daga og þá mun vercSa tek-
ið hraustlega til höndum við
að moka út fjósið og upp-
ræta þá óheilbrigcSu stjórn-
arhætti, sem hin skeleggu
málgögn sannleika og heicS-
arleika hafa nú hafið bar-
áttu gegn í samvinnu við
æsku landsins. Það vlll líka
svo vel til acS ritstjórar hinna
baráttuglöðu blaða eiga
flestir sæti á Alþingi og
þangaS munu þeir flytja
hina háleitu baráttu sína fyr
ir betra þjóSfélagi. Þar
munu þeir vægSarlaust
fletta ofan af þeim huldu-
málum, sem Vísir hefur svo
einarðlega verið aS opinbera
aS undanförnu og krefjast
þess harðlega, aS viSkom-
andi huldumenn verSi dregn
ir til ábyrgSar. Þeir munu
sveifla þar sverðum anda
síns og höggva fimlega aS
uppsprettum all^ar spilling-
ar, hvar sem hana er aS
finna og ekki láta staSar
numiS fyrr en fullur sigur
er unninn. Þeir munu hella
yfir þing og þjóð flóði af
frjóum og nýjum hugmynd-
um um stjórn þjóSfélagsins
og á þeim grunni verSur
síSan byggt. Svo sannar-
lega bjarmar fyrir nýjum
degi, já nýrri öld, í þessu
kalda og harðbýla landi.
Ungur hugsjónamaSur.
★
4
Frjáls þjóð — Fimmtudagur 10. október 1968