Frjáls þjóð - 07.11.1968, Blaðsíða 3

Kitsxjornargrein
1
t
♦
♦
♦
:
HVAÐ HOFUM VIÐ LÆRT?
'4
♦
♦
♦
f
Nú við upphaf vetrar er
margt, sem veldur óvissu
og kvíða í hugum lands-
manna. Framundan eru
ráðstafanir stjórnvalda,
sem búast má við að skerði
stórlega kjör alls almenn-
ings og stórfellt atvinnu-
leysi er yfirvofandi um allt
land. Þar við bætast áhyggj
ur verkalýðs um afdrif og
forystu heildarsamtaka
sinna í sambandi við kom-
andi þing þeirra í þessum
mánuði og óvissa um mót-
un og framtíðarstarf stjórn-
málasamtaka launþega í
landinu. Það er engin furða
þótt menn spyrji sig nú
þeirrar spurningar, hverj-
ar séu orsakir þess að
svona sé komið málum og
er fátt mikilvægara en að
menn finni hið rétta svar.
Hvers vegna er efnahag-
ur landsins á heljarþröm
á öðru ári eftir mesta afla-
ár í sÖgu þjóðarinnar og
önnur undanfarandi góð-
æri? Er hér um óhjákvæmi
legt náttúrulögmál að ræða,
sem enginn getur vikið sér
undan? Af ræðum ráð-
herra og stuðningsmanna
þeirra að undanförnu er
helzt að skilja, að hér sé
um algerlega óviðráðanleg
atvik að ræða, þar sem sé
minnkandi afli og lækkað
útflutningsverð. Um þetta
hefur staðið þjark og þras
milli stjórnarsinna og
stjórnarandstæðinga á und-
anförnum mánuðum. Það
er líka nauðsynlegt, að
þjóðin geri sér grein fyrir
því, hvort hér hefði verið
unnt að halda þannig á
málum, að ekki hefði þurft
að blasa við slíkt öngþveiti.
Til þess eru vítin að var-
ast þau og það væri lítið
þroskamerki ef við gæt-
um ekki lært af dýrkeyptri
reynslu.
Vissulega eru það töl-
fræðilegar staðreyndir, að
á árunum 1967 og 1968 hef
ur fiskafli okkar stórminnk
að frá afl.a ársins 1966, sem
var algert metár, og út-
flutningsverðmæti jafn-
framt minnkað verulega.
Þó megum við ekki gleyma
því, að aflamagnið á árinu
1967 var meira en í meðal-
ári og hafa reyndar einung-
is 3 ár verið betri og einnig
að viðskiptakjör út á við
höfðu aldrei verið betri en
árin 1965 og 1966. Því neit-
ar enginn, að skyndileg
minnkun á afla og lækkun
lítflutningsverðs hljóti að
segja verulega til sín í þjóð
arbúskapnum, en er það
eðlilegt og óhjákvæmilegt,
að slík lækkun á afla og
útflutningsverði, sem orðið
hefur á árunum 1967 og
1968, leiði af sér slíkt
öngþveiti, sem nú blasir við
í efnahagslífi okkar? Hvers
vegna voru atvinnuvegir
okkar svo illa undir það
búnir að mæta andbyr, að
strax á fyrsta ári eru þeir
reknir með verulegum
hal.la? Hvert mannsbarn
hlaut að gera sér grein fyrir
því, að aflamagnið hlyti að
nálgast „topp“ og hlyti að
minnka innan skamms
tíma. Ætla hefði mátt, að
ríkisstjórn landsins gerði
sér þetta einnig ljóst og
miðaði ráðstafanir sínar
gagnvart atvinnuvegunum
við það að þeir gætu mætt
erfiðari tímum og komizt
yfir þá. En staðreyndin er
óvefengjanlega sú, að hér
höfum við haft stjórn, sem
sofið hefur á verðinum,
stjórn, sem ekki hefur full-
nægt þeim kröfum, sem ís-
lenzkur þjóðarbúskapur
gerir né skilið þarfir hans.
Af hennar hálfu voru hin
góðu ár notuð til að inn-
leiða hér svokalJað við-
skiptalegt „frelsi“, sem til-
tölulega fáir nutu þó góðs
af, en þjóðin þarf nú öll að
gjalda fyrir. Þá var talað
af mikilli andagt um að
aldrei skyldu hér innleidd
höft á ný, en hvað er nú að
gerast? Er ekki einmitt ver
ið að leggja meiri áJögur og
höft á þjóðina en nokkru
sinni fyrr?
Það, sem blasir við nú,
ætti sannarlega að kenna
okkur töluvert. Þeir eru þó
til, sem álíta að hér sé ein-
ungis um óhjákvæmilega
hluti að ræða, sem enginn
hafi fengið við ráðið og
„frelsis“ leikið hér lausum
hala í mestu góðæimm þjóð
arsögunnar. Atvinnurekst-
ur á öllum sviðum hefyr
verið látinn afskiptalaus af
ríldsvaldinu, fjárfestingar
verið eftirJ.itslausar og ekk-
ert skeytt um arðsemi
þeirra eða nytsemd. Inn-
flutningur sömuleiðis gef-
inn frjáls á kostnað íslenzks
iðnaðar með þeim afleið-
ingum, að hann liggur nú
meira og minna í rúst og
getur ekki lengur veitt
sama fjölda atvinnu og áð-
ur. Óeðlilegur áhugi ráða-
manna þjóðarinnar á fram-
kvæmdum erlendra auð
hringa hér á landi hefur
einnig tafið endurnýjun og
uppbyggingu þeirrar at-
vinnugreinar, sem er og
FRJÁLS ÞJÖÐ
Útgefandi HUGINN HF.
Ritstjóri:
Júníus H. Kristinsson (ábm.)
Framkvæmdastjóri:
Jóhann J. E. Kúld
Ritnefnd:
Einar Hannesson, Gils Guðmundsson, Gunnar Karlsson,
Haraldur Henrýsson og Svavar Sigmundsson.
Áskriftargjald kr. 400.00 á ári. Verð í lausasölu kr. 10,00.
Prentsmiðjan Edda
svona verði þetta alltaf við
slíkar aðstæður. Þetta er
tvímælalaust röng afstaða
og hættuleg og nú er það
ótvírætt hlutverk vinstri af J
anna í þjóðfélaginu að
leiða þjóðinni staðreyndir
þessa máls fyrir sjónir og
eggja hana til sóknar á
grundvelli nýrrar stefnu. Á
undanförnum árum hefur
stefna hins marglofaða
verður okkur ætíð mikil-
vægust. Um þetta allt þarf
ekki að fjölyrða frekar. Hitt
er mikilvægara, að menn
geri sér J.jóst, áður en byrj-
að er að byggja á rústum
viðreisnarinnar, að það á
ekki að gera með sömu
handbrögðum. Við höfum
nú lært það nægilega vel,
að margumrætt „frelsi“ er
aðeins blekking, sem leið-
ir ætíð til öngþveitis og
neyðarástands um Síðir.
Það er ekki til hagsbóta eða
, aukins frelsis fyrir f jöldann
heldur fyrst og fremst fyrir
fáa, en um síðir verður
fjöldinn að borga brúsann.
Það er rétt, sem oft er
sagt, að við íslendingar
byggjum á einhæfum bú-
skap og vissulega ber okk-
ur að auka þar fjölbreytni
svo scm kostur er. En þau
auðæfi, sem við byggjum
búskap okkar á að mestu
eru svo gjöful, að við þurf-
um ekki að gjalda þessarar
fábreytni í verulegum
mæli, ef rétt er á haldið.
Við vitum, hvað afleiðing-
ar það hefur fyrir einstak-
ling, hversu sterkur sem
hann er fyrir, að ætla að
lifa án sjálfstjómar, eftir
lögmálum óhefts frelsis.
Slíkt leiðir til glötunar. Á
sama liátt hlýtur það að
leiða þjóð til glötunar ef
hún rekur búskap sinn án
fastrar heildarstjórnar og
það því fremur sem grund-
völlur þjóðarbúskaparins er
fábreyttari. Við verðum að
læra að stjóma okkar mál-
um svo, að jafnvægi þjóðar-
skútunnar raskist ekki þótt
vimdur blási á móti um
stund. Það verður einungis
gert með auknum afskipt-
um ríkisins af höfuðatvinnu
vegum þjóðarinnar svo og
vaxandi eftirliti með því að
fjárfestingu sé skynsam-
Icga háttað og miðist við
raunverulegar þarfir þjóð-
arheildarinnar. Þjóð oklcar
er of smá til að hún hafi
efni á því að láta gróðasjón
armið einstaklinga ráða því
hvert ráðstöfunarfé liennar
er veitt. Þar verður fyrst og
fremst að miða við þarfir
heildarinnar. — H.H.
Bréf Hannibals Valdimarssonar
Til landsfundar Alþýðu-
bandalagsins.
C/o Lúðvík Jósepsson.
Þegar Albýðusamband Is
lands beitti sér fyrir stofnun
AlbýtSubandalagsins vorið
1956 vakti vissulega fyrir
mér og öðrum beirn, sem að
Jbví stóSu, að freista þess að
laða vinstri Öflin á Islandi
til traustari samstöðu og
virkara samstarfs.
Við vildum mynda ó-
kreddubundin stjórnmála-
samtök, sem rúmaS gætu
víðsýnt og frjálslynt fólk,
hvar í flokki sem bað hefði
áður staðið.
f albingiskosningunum
1956 sýndi bað sig, að bess'
ar hugmyndir áttu drjúgan
hljómgrunn hjá kjósendum.
AlbýðbandalagiS varð sig-
urvegari behra kosninga.
Þó að mikið skorti á, að
sá frjálslyndisblær, sem mig
og fleiri hafði dreymt um,
léki um samtök okkar, gekk
samt allt nokkurn veginn
skaplega, meSan viS sömd-
um með okkur um menn og
málefni fyrir hverjar kosn-
ingar, b- e. meíSan Albýðu-
bandalagið var aSeins laus-
leg samstarfsheild eSa kosn-
ingasamtök.
AS vísu höfum viS Al-
freS Gíslason læknir veriS
Hannibal Valdimarsson
sakaðir um frekju og óbil-
girni í bessum samningum.
En beim ásökunum unum
viS eftir atvikum vel. ÞaS
er vissulega rétt, að við héld
um allfast á málum, eSa eins
og viS höfSum ítrast aS-
stöSu til.
En sízt er bv> a® leyna,
aS eftir aS stefna var tekin
á bað miS aS breyta Al-
býðubandalaginu í skipu-
lagðan, fastmótaSan stjórp-
málaflokk, fór enn minna en
áSur fyrir víðsýni og frjáls-
lyndi samstarfsmanna okk-
ar. Og lítt stoSaSi baS. b°tt
umburSarlyndi gagnvart ó-
Framh. á bls. 7.
Frjáls þjóð — Fimmtudagur 7. nóvember 1968
ð