Frjáls þjóð - 07.11.1968, Blaðsíða 4

)
Gísli Gunnarssom
51 ár frá stofnun Sovétríkjanna
Októberbyltingin 1917
markaði tímamót í sögu
heimsins. Þá reis upp fyrsta
þjóðfélagið, sem byggði á
félagslegri eign framléiðslu
tækjanna, var sósíalískt í
efnahagsuppbyggingu. Meir
en þrír áratugir liðu þangað
til ríki utan hins gamla
Rússlands komu upp svip-
uðu kerfi.
Fyrir sósíalismann sem
hugsjón var það á ýmsan
hátt mjög bagalegt að þessi
fyrsta bylting sósíalista,
sem heppnaðist, skyldi ger-
ast í Rússlandi og einangr-
ast síðan við það land. Land
ið var mjög frumstaett, eink
um menningarlega um 80%
íbúanna voru bændur, sem
vissu varla mun á kapítal-
isma og sósíalisma ög höfðu
áratugum áður verið þraél-
ar aðalsmanna, meginhluti
landsmanna var ólæs og ó-
skrifandi og engin lýðræð-
ishefð var í landinu. Bylt-
ingarmennirnir 1917 tóku
hins vegar í arf öflugt mið-
stjórnarvald keisarans og
mjög viðamikið embættis-
mannakerfi. Þar að auki
varð grimmileg borgara-
styrjöld í landinu, sem m.
a. orsakaði allsherjar hung
ursneið og nær algert gjald
þrot.
En Rússland hið mikla
var jafnframt eitt auðug-
asta land heimsins að nátt-
úrugæðum og stærsta land
heimsins' að flatarmáli. —
Norður-Asía, Síbería, litt
byggð, var uppspretta ótelj-
andi auðlinda.
Lenín og aðxúr byltingar-
menn 1917 höfðu gert
rússnesku byltinguna í
þéirri trú fyrst og fremst
að hún yrði aflgjafi bylt-
inga í Vestur-Evrópu. Þetta
brást, og sósíalismi bylting-
armannanna féll í farveg
hins gamla Rússlands, sam-
lagaðist hefð hans og skap-
aði foringja í samræmi við
hana. Josep Stalín, einræðis
herra Sovétrikjanna í aldar-
fjórðung, stóð í hugsunar-
hætti og stjórnlist miklu
nær rússnesku keisurunum
Pétri mikla og ívani
grimma en Karl Marx.
Rökrétt afleiðing af þessu
var að lýðræði var fótum
troðið, vísindaleg hugsun
sett undir flokksaga og list-
ir og bókmenntir háð duttl-
ungum valdhafa. Öll þau at-
riði, sem sósíalistar 19. ald-
ar höfðu talið tilheyra hug-
sjón sinni, voru fótum troð-
in nema eitt, — félagsleg
eign framleiðslutækjanna.
Rökrétt afleiðing var
eyðilegging gamla Bolsé-
víkjaflokksins og dóms-
morð á helztu foringjum
hans 1917, — nema Stalín.
Tekniir voru af lífi Búkhar-
in, Kamenev, Rykoff, Synja
wski, Praetsansky, Pjat-
komm, Sinovieff og annar
alleiðtogi Októberbyltingar
innar, Trotsky, var myrtur ■
í Mexikó 1940. Flestir bylt-
ingarforingjarnir 1917 voru
1939 samkvæmt opínberum
sovézkum heimildum orðn-
ir svikarar, fasistar og það-
an af verra. í stað gamla
Bolsékaflokksins var em-
bættismannakerfi, —
sovézka skriffinnskuvaldið,
hafið til vegs og virðingar
og það ríkir enn þá í dag,
sterkara en nokkru sinni
fyrr.
Sterk efnahagsleg mið-
stjórn, félagsleg eign fram-
leiðslutækjanna og mikill
auður náttúrunnar höfðu-—
heillavænleg áhrif að skaþa
miklar framfarir í jafn
frumstæðu landi og Rúss-
land var. Efnahagsframfar-
ir urðu þar meiri á skömm
um tíma en áður hafði
þekkzt. Sovétríkin úrðu
stórveldi, og í lok heims-
styrjaldarinnar 1945, sem
kostaði þau um 20 milljón
mannslífa, stóðu þau sem
annað tveggja helztu stór-
velda heims.
Nú eru Sovétríkin á ýms-
an hátt háþróað land (þótt
enn þá búi að vísu um 40%
íbúanna í sveitum miðað
við 8% í Bandaríkjunum).
Tækni og vísindi hafa náð
geysilangt, landið er ann-
að mesta framleiðsluland í
heimi, og þau standa nær
jafnfætis Bandaríkjunum
að hernaðargetu. En jafn-
framt aukast innri mótsagn
ir þess stöðugt, hið sterka
efnahagslega miðstjórnar-
vald, sem einu sinni var
mikill aflgjafi efnahags-
legra framfara, er núna orð
inn dragbítur á þær; hið
mikla vald skriffinnskukerf
isins stendur í æ meiri mót-
sögn við vaxandi menntun
og þekkingu íbúanna. Eðli-
lega hefur því sú mikla
gróska, sem orðið hefur í
sósíalískri hugmyndafræði
í vestrænum löndum undan
farinn áratug, orðið Sovét-
stjórninni þyrnir í augum;
stríð hennar við sósíalista
utan Sovétrikjanna eykst
stöðugt á sama tíma er hún
' reynir að koma sér í mjúk-
inn hjá allskyns afturhalds-
■öfium-' ehas - og konungi
Saudi-Arabíu og herfor-
ingjastjórnum Suður-Amer
íku. Sovézka stórveldið er
staðreynd; siðferðilegt hrun
þessa stórveldis er ekki síð-
ur staðreynd, og innrásin í
Tékkóslóvakíu er aðeins
staðfesting á því, sem allir
sæmilega upplýstir sósial-
istar gátu séð að var þegar
til staðar. Innrásin hafði
fyrst og fremst þá þýðingu
fyrir Vestur-Evrópska sós-
íalista að viðurkenna þetta
opinberlega.
Sú staðreynd er samt á-
fram til staða að í Sovét-
ríkjunum hefur ekki ennþá
verið hróflað við félagslegri
eign framleiðslutækjanna;
þessa félagslegu eign ber
að verja af sósíalisma á að
verja. Á samá hátt er nauð-
synlegt að berjast gegn
stjórnarfari Sovétríkjanna;
það á ekkei-t skylt við sós-
íalisma, stjórnmálatengsl
sósialista við skriffinnsku-
valdið sovézka verður að
rjúfa, „byltingarþjófana“
verður að einangra stjórn-
málalega. Um viðskipta- og
menningartengsl gegnir
öðru máli, en þau geymast
eðlilegar hjá ríkisvaldi en
sósíaiískum flokki.
Það hefur þótt nauðsyn-
legt að básúna eðlilega
efnahagsframfarir Sovét-
ríkjanna á hverjum afmæl-
isdegi þeirra; óþarfi ,er að
gera of lítið úr þeim en
það hnikar samt ekki þess-
um staðreyndum: lýðræði
og frelsi vantar í Sovétríkj-
unum, dómsmorð fortíðar-
innar hafa aðeins að litlu
leyti verið tekin til endur-
skoðunar; á þessu ári hef-
ur stjórn Sovétríkjanna
gert sig seka um svívirði-
lega innrás.
5. nóv. 1968.
/
Gísli Gunnarsson
Alþýðubandalagið
Framh. af 1. síðu
fundir haldnir fyrir hádegi, en7
kl. 14.00 hófst landsfundurinn
að nýju í Sigtúni. Þá flutti
Hjalti Kristgeirsson framsögu
fyrir drögum að stefnuskrá fyr
ir AlþýSubandalagið, sem hann
kvað vera ramma um heildar-
stefnu AlþýcSubandalagsins í
þjóðmálum. HafSi nefnd kosin
á miSstjórnarfundi í fyrra unn-
ic$ að þessom drögum- á sama
hátt og um lagafrumvarp, en
stefnuskrárnefnd hafði hvergi
nærri lokið við aS vinna úr
gögnum sínum. Þessir sátu í
stefnuskrárnefnd: Hjalti Krist-
geirsson, Jóhann Páll Árnason,
Vésteinn Ólason, Magnús Kjart
ansson, Bjarnfríður Leósdóttir,
Jónas Árnason, Björn Jónsson
og Adda Bára Sigfúsdóttir.
Hófust síðan umraeSur um
drögin, og lagtSi Magnús Kjart
ansson til, að fundurinn sendi
frá sér stutta stjórnmálaálykt-
un, en samþykkti þá stefnu, er
fælist í drögunum. Lagði Magn
ús fram tillögu sína til þeirrar
ályktunar. Þessir tóku til máls:
GuSmundur Ágústsson, Jó-
hannes Stefánsson og Kristín
Loftsdóttir. Var málinu síðan
vísað til stefnuskrárnefndar.
Næsti liður á dagskrá fund-
arins var önnur mál, og tóku
margir til máls. Var aðallega
rætt um landbúnaðarmál og
stefnu Alþýðubandalagsins í
þeim. Þeir sem töluðu, voru
þessir: Þorgrímur Starri Björg
vinsson, Haukur HafstaS, Geir
harður Þorsteinsson, Jóhannes
Stefánsson, Páll Bergþórsson,
Skúli Guðjónsson, SigurSur
Brynjúlfsson, Guðmundur
Hjartarson, Ólafur Jensson,
Kristín Loftsdóttir og Helgi
Guðmundsson. Voru samþykkt
ar tvær tillögur um landbúnað-
armál í lok umræðunnar. Hin
fyrri var frá GeirharSi Þor-
steinssyni, Hauki Hafstað og
Stefáni H. Sigfússyni, en önn-
ur frá Þorgrími Starra Björg-
vinssyni.
Eftir kaffihlé hófst umræSa
að nýju, og átti þá að taka til
umræSu stefnuskrármálin. Sig
urjón Björnsson taldi eðlilegra
acS stofna flokkinn fyrst, áður
en tekið væri til við aS sam-
þykkja stefnuskrá hans. Voru
þá rædd verkalýíSsmál, og
hafSi Guðmundur J. Gu(S-
mundsson framsögu um þau.
A(Srir sem tóku til máls um
verkalýðs- og kjaramál, voru
m. a. BjarnfríSur Leósdóttir,
Heimir Ingimarsson, Eðvarð
SigurSsson, Geirhar'Sur Þor-
steináson, Erlingur Viggósson,
Gunnar Sígurmundsson, Sigurð
ur Brynjúlfsson og SiguríSur
Magnússon. Þá gerSi LúSvík
Jósepsson grein fyrir áliti
stj órnmálanefndar.
RÆDD LÖG OG
SAMÞYKKT
Á sunnudag hófst fundur
aftur um morguninn í Sigtúni,
og var þá fyrst sagt frá störf-
um stjórnmálanefndar. Síðan
talaði Hjörleifur Guttormsson
fyrir áliti skipulags- og laga-
nefndar og þeim breytingum
sem nefndin hafSi samþykkt að
gera á frumvarpi því, sénv fyr-
ir fundinn var lagt í upphafi.
Eftir hádegi hófust umræS-
ur um lögin að nýju, og tóku
þessir til máls: GuSmundur Vig
fússon, Páll Bergþórsson, Sig-
rjón Björnsson, GuSmundur
Hjartarson, Kjartan Ólafsson,
Ragnar Stefánsson, Geir Gunn
arsson, Jóhannes Stefánsson,
LúSvík Jósepsson og Jón Sig-
urðsson, og mæltu þeir fyrir
breytingum á lagafrumvarpinu.
Hjörleifur Guttormsson lagði
til að fundurinn felldi þær
breytingartillögur, sem fram
hefSu verið bornar eftir aS
laganefndin skilaði sínu áliti á
fundinum. Þá voru lögin borin
undir atkvæSi og samþykkt.
Um nafn flokksins og hlut-
verk segir svo í 1. gr.:
,,Alþý(Subandalagið er sós-
íalískur stjórnmálaflokkur,
byggður á lýðræði og þing-
ræði. AlþýSubandalagiS er
flokkur allra þeirra íslenzkra
vinstrimanna, sem vilja vernda
og treysta sjálfstæði þjóðarinn
ar, standa vörS um hagsmuni
vinnandi fólks og tryggja al-
hliða framfarir í landinu á
grundvelli félagshyggju og sarn
vinnu. FramtíSarmarkmið
flokksins er að koma á sósíal-
ísku þjótSskipulagi á íslandi. A1
þýðubandalagitS fordæmir ein-
ræSi og kúgun, hvar sem er í
heiminum, og stySur eindregið
baráttu alþýðu manna hvar-
vetna fyrir friSi, lýSræði og
réttlátu þj óðskipulagi. ‘
Félagi í AlþýSubandalaginu
getur orSiS hver sá íslenzkur
ríkisborgari, sem orSinn er 1 6
ára, ,,enda sé hann ekki í öSr-
um stjórnmálaflokki eSa sam-
tökum, sem telja má flokks-
pólitísk.“ Með flokkspólitísk-
um samtökum er þarna átt viS
sósíalistafélög', þjóðvarnarfélög
og Félag Alþýðubandalags-
manna í Reykjavík, en óvíst
er, hvort ákvæSi þetta verSur
látið ná til ÆskulýSsfylkingar-
innar, þar sem AlþýSubanda-
lagiS hefur ekki starfandi nein
æskulýSssamtök.
KOSNINGAR
Eftir samþykkt laganna lýsti
Svavar Gestsson tillögum kjör
nefndar um formann, varafor-
mann og ritara, 27 menn í
Framh. á bls. 6.
4
Frjáls þjóð — Fimmtudagur 7. nóvcmber 1968