Lesbók Morgunblaðsins - 02.04.2005, Blaðsíða 13

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 2. apríl 2005 | 13
Liðsmenn rokksveitarinnar theStrokes hafa loksins tilkynnt
á heimasíðu sinni að það styttist í
næstu plötu. Síðasta plata, Room
on Fire, kom út árið 2003, þannig
að aðdáendur sveitarinnar eru
orðnir nokkuð langeygir eftir nýju
efni. Drengirnir fóru í hljóðver í
heimaborginni New York seint á
síðasta ári ásamt upptökustjór-
anum David Kahne
og í janúar sl. stað-
festi Ryan Gentles,
umboðsmaður sveit-
arinnar, að fimm lög væru fullgerð.
Síðan þá hefur lítið heyrst um gerð
plötunnar, fyrr en núna að á
heimasíðu sveitarinnar, the-
strokes.com, kom fram að hún væri
„næstum búin með upptökur að
þriðju plötu sinni.“
Í fréttabréfi hljómsveitarinnar
segir söngvarinn, Julian Casa-
blancas, um nýju plötuna: „Hún
verður betri en sú síðasta. Við vilj-
um að hún hafi örlítið meiri at-
vinnumannahljóm, en hljómi samt
eins og the Strokes. Hvorki er
komið nafn á nýju plötuna, né út-
gáfudagur, að því er kemur fram á
Pitchfork.
  
Ný plata söngkonunnar og laga-smiðsins Fiona Apple, Extra-
ordinary Machines, hefur gengið
manna á
milli á Net-
inu og er, að
sögn News-
week, ein
mest nið-
urhalaða
plata Banda-
ríkjanna um
þessar
mundir.
Platan er
ekki komin
út og alls
óvíst er að
hún muni
nokkurn
tímann gera
það, en
fyrstu tvær
plötur Apple
seldust
margfaldri platínusölu vestanhafs.
Ástæðan er, að því er kemur fram
á bloggsíðum aðdáenda hennar, að
hún hafi ætlað að hætta sem tón-
listarkona, 25 ára að aldri, vegna
þess hversu tónlistarbransinn væri
illgjarn og miskunnarlaus. Upp-
tökustjórinn Jon Brion, sem vann
með henni að plötunni When the
Pawn, sem kom út árið 1999, hafi
hins vegar sannfært hana um að
hún þyrfti að gera aðra plötu. Þau
hafi farið í hljóðver í júlí 2002 og
lokið við gerð plötunnar í maí 2003.
Hún hafi hins vegar verið sett í
salt hjá útgáfufyrirtækinu Sony,
vegna þess að menn þar hafi ekki
heyrt söluvænan smáskífukandídat.
Í júlí 2004 skaut titillagið,
„Extraordinary Machine“, upp koll-
inum á Netinu. Það hlaut góðar
viðtökur og í kjölfarið komu öll lög-
in smám saman fram í dagsljósið.
Aðdáendur Apple eru að sjálfsögðu
á þeirri skoðun að platan eigi út-
gáfu skilda og þeir sem heyrt hafa
segja að þar glitti í snilldina sem
einkenndi fyrri tvær plöturnar,
Tidal (1996) og When the Pawn, en
sum lögin hljómi eins og þau séu
ófullgerð. Reyndar hefur News-
week eftir heimildarmanni að
Apple hafi sjálf verið óánægð með
plötuna og hlaupið frá hálfloknu
verki.
Sami heimildarmaður heldur því
fram að Brion hafi hugsanlega
dreift lögunum, svo platan félli
ekki í gleymskunnar dá, en hann
þvertekur fyrir það. „Það er fárán-
legt,“ segir hann við Newsweek.
„Ég myndi aldrei láta það gerast.“
Erlend
tónlist
Fiona Apple
The Strokes
Það er nokkrum vandkvæðum bundið aðnegla niður bestu plötu Nick Cave.Þessi iðja poppfræðinga og tónlistar-áhugamanna virðist í flestum tilfellum
ganga nokkuð snurðulaust fyrir sig en svei
mér þá – í tilfelli Cave koma nokkrar plötur til
greina. Þetta er margslungið mál, svona rétt
eins og maðurinn sjálfur.
Sumir vilja t.d. meina að
Cave hafi aldrei gert betur
en á fyrstu plötu sinni,
From Her To Eternity
(1984). Aðrir standa þá
keikir við hina mjög svo myrkvuðu Your Fun-
eral, My Trial (1986) og hvað með Kicking
Against The Pricks sem kom út sama ár, ein
flottasta tökulagaplata sem gerð hefur verið?
Margir ræða líka um Tender Prey (1988),
sem inniheldur hið ótrúlega „The Mercy Seat“
en sú plata var síðasta stopp fyrir meðferð.
Blixa Bargeld er grænn í framan á bakhlið
plötunnar. Svo eru aðrir sem hrífast mjög svo
af The Good Son (1990), fyrstu plötu eftir með-
ferð en endurkoma Cave var bara nokkuð
glæst verður að segjast. Let Love In (1994)
hefur maður oft heyrt nefnda og nú er nýjasta
kenningin sú að besta platan hafi komið út á
síðasta ári – tvöfalda settið Abbatoir Blues/The
Lyre of Orpheus.
Þetta er ekki einfalt mál en rökræðurnar
sem þessu „vandamáli“ fylgja eru hins vegar
mjög skemmtilegar.
Ein plata á þó einstakan sess í útgáfusögu
Cave en hún kom út árið 1997. The Boatman’s
Call braut í bága við allt sem á undan hafði
farið, virtist hreinlega detta af himnum ofan og
það í bókstaflegri merkingu. Af plötunni stafar
þægileg friðsemd og sátt sem var á þeim tíma
nokkuð á skjön við það sem fólk átti að venjast
frá þessari „píndu sál“. Hryssingsleg umslags-
myndin gefur stórkostlega ranga mynd af inni-
haldinu.
Cave hafði sannarleg lætt frá sér fallegum
lögum í gegnum tíðina, en hryllingurinn og
ljótleikinn virtist alltaf liggja til grundvallar
þeim tónsmíðum. Boatman’s Call er hins vegar
uppfull af hjartnæmum, einlægum lögum sem
eru bara falleg.
Þannig hefst platan á hinu frábæra „Into my
Arms“, líklega fallegasta lagi sem Cave hefur
samið. Lög eins og „People Ain’t No Good“ og
„(Are You) The One That I’ve Been Waiting
For?“ ná þá álíka hæðum. Undirleikur The
Bad Seed, hljómsveitar Cave, hefur sjaldan
verið jafn smekklegur og á Boatmans Call,
liggur einhvern veginn hljótt og örugglega
undir einlægum og látlausum lagasmíðunum.
Ekkert of eða van í gangi. Trúin – eitthvað
sem hefur verið meginstef í verkum Cave um
langa hríð – er þá afar nálæg á þessari plötu
eins og merkja má t.d. glöggt í „There Is a
Kingdom“, sem vitnar beint í Tómasarguð-
spjallið.
Frábær plata en er hún sú besta? Hver
veit … og hverjum er ekki sama. Cave er eig-
inlega of kúl fyrir slíkt titlatog.
Finn innri frið …
Poppklassík
Eftir Arnar
Eggert
Thoroddsen
arnart@mbl.is.
U
mbúðirnar utan um þessar þrjár
plötur virðast viljandi einfald-
ar, jafnvel ódýrar, þrátt fyrir
silfurbryddaða stafina. Kassinn
og það sem honum fylgir er
ekki ólíkt hraðsoðnum kynn-
ingareintökum sem útgáfufyrirtæki senda til
miðla áður en fullunnin eintök berast. Kassinn
er einfaldur, svartur að lit (nema hvað!), inni í
honum tiltölulega þunnar hvítar „nærbuxur“
með diskum í. Upplýsingar eru í lágmarki, aðal-
áhersla á það hver spilaði í
hvaða lagi en það var Mick
Harvey, hinn óeiginlegi fram-
kvæmdastjóri Caves og Bad
Seeds, sem valdi á plötuna. Ein-
hvern veginn hentar þetta ágætlega, maður ein-
beitir sér því betur að tónlistinni en ekki að 200
síðna bæklingi þar sem sagan á bak við hvert
lag er rakin.
Þessar umbúðir eru líka, þannig séð, í fylli-
legu samræmi við innihaldið. Hér eru á ferðinni
afgangar; lög sem sett voru á kvikmyndatónlist-
arplötur, gráglettin tökulög og b-hliðalög. Kass-
inn snýst um olnbogabörn, tónlist sem rataði
ekki fyrir ýmsar sakir inn á „alvöru“plöturnar.
Þannig lítur þetta a.m.k. út á yfirborðinu en
er auðvitað alls ekki svo einfalt.
Listamannsferill Nicks Caves er nefnilega
það tilkomumikill að útgáfa sem þessi er meira
en kærkomin og það hefur reyndar verið beðið
eftir handhægu safni sem þessu í nokkurn tíma.
Segja má að lögin sem kassann prýða séu til
þess fallin að dýpka skilning á höfundarverki
mannsins, svo ég gerist ögn bókmenntafræði-
legur.
Djass
Reyndar er ekki mikið af áður óheyrðu efni hér.
Flest lögin hafa verið gefin út með einum eða
öðrum hætti, en söfn í líkingu við þetta hafa
verið til í sjóræningjaútgáfum lengi vel. Hörð-
ustu aðdáendur Caves (og þeir eru glettilega
margir) eiga þetta því örugglega að megninu til
fyrir. En eins og áður segir stendur þetta safn
engu að síður vel sem slíkt, og það er mjög svo
áhugavert að heyra hvernig tónmál Caves hefur
þróast í gegnum árin. Tónlistin stígur smátt og
smátt úr hinu einstæða „Cave“-íska, forarsvaði
yfir í eitthvað hreinlegra en martröðin mikla er
þó aldrei langt undan. Söngur og textar Caves
eru eitt, en auk þess er hrein unun að hlýða á
hið ótrúlega band hans The Bad Seeds en með-
limir þar eru jafnfærir og þeir eru fjölhæfir.
Kostur safnsins er sá að það er allt látið
flakka. Nick er hressilega strípaður þeirri dýrð
sem hann er venjulega umsveipaður. Hér eru
lög sem að sönnu er hægt að kalla dýrgripi en
um leið er líka óttalegt skran innan um.
Maður er rétt kominn á lag tvö á fyrsta disk-
inum þegar mann setur hljóðan. Órafmögnuð
útgáfa af „The Mercy Seat“, sem er að finna á
sjötommu sem fylgdi völdum vínylútgáfum af
The Good Son (1990). Orðið „magnað“ var búið
til fyrir þetta lag. Algjör snilld! Gæsahúð og
hrollur.
Það er slatti af tökulögum á plötunni, meðal
annars dásamlegt útgáfa af lagi Neil Young,
„Helpless“ af plötunni The Bridge sem er ein
besta „tribute“ (heiðrunar?) plata sem gefin
hefur verið út. Þá er hér frábær útgáfa af
„O’Malley’s Bar“ (upprunalega af Murder
Ballads, 1996) sem tekin var upp fyrir útvarps-
þátt Mark Radcliffe á BBC sama ár.
Af hörmungum má hins vegar nefna hug-
myndina að stefna saman tveimur andans
skyldum mönnum, Cave og þáverandi Pouges-
liða, Shane McGowan, í laginu „What A Wond-
erful World“. Þetta hefur ábyggilega litið vel út
á pappírnum en útfærslan er gerir það ekki.
Lagið var gefið út á smáskífu árið 1992 og hér
er Cave áhugalaus og
McGowan úti á túni, illa
haldin af sukki og
svínaríi og það svo sem
engar fréttir. Óspenn-
andi útgáfa af lagi
Leonards Cohens,
„Tower of Song“, sem
birtist á heiðrunarplöt-
unni I’m Your Fan virð-
ist tekin upp á fylliríi og
annað flipp, „That’s
What Jazz Is To Me“ er
álíka vafasamt.
Helvíti
Sumt kemur skemmti-
lega á óvart. Frábært
t.a.m. að heyra prufu-
upptöku af „Wild Roses
Grow“, upptöku frá
1995 þar sem Blixa
Bargeld syngur í stað
Kylie Minouge. Þá
syngur Conway Savage,
píanisti Bad Seeds, eitt
lag („Willow Garden“).
Ástríða Caves fyrir
gamalli bandarískri tón-
list, sé það rokk, blús
eða þjóðlagatónlist,
kemur glögglega í ljós á
þessu safni. Hér er út-
gáfa af lagi Roy Orbi-
son, „Running Scared“
og einnig þjóðlaga-
stemmur eins og „Rye
Whiskey“ og „Knoxville
Girl“.
Hér er líka víruð út-
gáfa af laginu „There’s
No Night Out In The
Jail“ sem ástralski
kántrílistamaðurinn
Cham Organ gerði
frægt. Lagið var tekið
upp árið 1993 og átti að fara á plötu með
ábreiðum yfir áströlsk kántrílög en platan kom
aldrei út og þar með ekki lagið heldur.
Önnur lög sem ættu að æsa Cave-aðdáendur
upp eru t.d. sérstök útgáfa af „Red Right
Hand“ (upprunalega af Let Love In frá 1994)
sem tekin var upp fyrir Scream 3 en var ekki
notuð og tvö lög sem voru tekin upp í hljóðveri
árið 1996 – en hafa ekki litið dagsins ljós fyrr
en nú, alltént í opinberu formi.
Það merkilegasta við þennan kassa er sú
staðreynd að maður hlustar spenntur eftir
hverju einasta lagi, en þau eru alls 56. Og það
gerir maður einfaldlega af því að þetta er Nick
Cave. Ekki myndi ég afbera að fara í gegnum
þrefaldan kassa með … ja segjum Dave Matth-
ews Band. Úff, það væru þrír tímar í helvíti.
Ég dvaldi hins vegar allan þann tíma og rúm-
lega það í heillandi helvíti Nicks Caves og hafði
það bara mjög notalegt.
Gráupplagt væri að næst kæmi svipaður
kassi, eingöngu með óútgefnum lögum og
prufuupptökum. Pant skrifa um hann!
Margt býr í myrkrinu
Þegar gefnar eru út safnplötur með b-hliðum,
sjaldgæfu efni, áður óheyrðum prufuupptökum
og ámóta er oft verið að skrapa tunnubotn í
veikri von um að hinn hundtryggi aðdáendahóp-
ur stökkvi a.m.k. á „fjársjóðinn“. Þeir listamenn
eru þó til sem réttlæta slíkar útgáfur fyllilega.
Nick Cave er einn þeirra en fyrir stuttu kom út
kassi með þremur geisladiskum sem kallast blátt
áfram B-Sides & Rarities.
Eftir Arnar
Eggert
Thoroddsen
arnart@mbl.is
Nick Cave Safn sjaldheyrðra laga sem út kom fyrir stuttu gefur skemmtilega
mynd af tilkomumiklum ferli þessa mikla „dægurtónlistarmanns“.