Mánudagsblaðið - 09.01.1950, Blaðsíða 7

Mánudagur 9. janúar 1950.
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
7
Kðrakúlmálið
1 Framhald af 4. síðu,.
| unni, eftir 1% ‘ár, án þess að
taka nokkra næringu til sín.
í>að merkilega við þetta
er tvennt:
/1. Að fullþroska lungna-
] ormalirfur, sýkingarhæfar,
f skuli finnast í heyi, sem
] búið er að þurrka og geyma
f lengi, þó að þær séu senni-
f lega ekki eins lífseigar og
) óþroskaðar lirfur.
2. Að svo mikið skuli vera
1 af sýkjandi lirfum í úthey-
' inu. Það sýmr bezt, hve
) hættuíégt er að láta fé
f ganga á engjum.
Eg hef margsinnis prédik-
f að það fyrir bændum, hve
i hættulegt er að gefa sauðfé
töðuna af fjárhústúnum,
vegna þess hve lífseigar
í lirfurnar eru. Hér fæst enn
ein staðfesting á þessu. En
hitt mun vera alveg óvenju-
1 legt, að svo inikið sé af1
lungnaormalirfum í útheyi,
1 og hér hefur reynzt. Það
! hlýtur að stafa af því, að
féð er of margt og gengur of
þröngt.
Því fleira sem féð er og
því þéttara, sem það geng-
ur, því meira eykst hættan
á, að jörðin „sýkist“ af lirf-
’ unum og að sama skapi
eykst hættan á, að féð sýk-
ist af lungnaormum, annað
hvort beint af jörðinni, eða
óbeint, af heyinu, sem af
: henni fæst.
Fjárpestirnar fara í vöxt.
Yfirleitt hefur lungna-
ormasýkin, að því er séð
verður, aukizt '"til muna síð-
ustu áratugina, og ekki hún
i ein, heldur einnig ormaveik-
in, eins og rannsóknir síð-
ustu ára bera vitni um.
Orsökin til þessara breýt-
‘ inga er fyrst og fremst
breyting á búnaðarháttum.
1 Áður fyrr, meðan féð mátti
dreifa sér eins og því sýnd-
ist og því Jitlar eða engar
skorður setta, var litil hætta
á verulegri ormasýkingu,
nema þeirri, sem fylgir fjár-
liúsvistinni.
í seinni tíð eru girðingar
komnar um allt, sem hamla
: fénu að dreifa sér. Þær
• verða beinlínis til þéss, að
féð stendur þéttara í hag-
: anum og hlýtur að bíta nær
sínum eigin saur, en það
mundi ella gera. Við það fær
féð miklu meira af ormalirf-
um ofan í sig en áður, með-
an það var frjálst. Ög þéss
ber að gæta, að ormahætt-
an stafar öll frá saurnum og
j engu tíSrUí rí *'•'•■ 'V’í ? ?
tyfin.
' Við höfum nú lyf, sem
teljats mega örugg gegn
iðraormm, svo að þeim má
alveg útrýma. En gegn
lungnaormunum stöndum
við vamarlausir. Þar þekkj-
ast enn engin lyf, sem að
verulegu gagni koma.
Til þess að. vinna á veiki
eins ög þeirri, sem gaus upp
í Ddeildartungu, duga því
engin. meðul. Það verður að
fara' aðrar leiðir, sem sé, að
sjá um að féð fái hey, sem
er laust við ormalirfur og
að það gangi á landi, sem er
nokkurn veginn laust við
ormaHi'fur.
Eg hef ráðlagt bóndanum
í Deildartungu, að beita ekki
á landið fyrst um sinn og
nota ekki heyið, sem lungna-
ormalirfumar fundust í.“
Þessi einstæða skoðun
Dungals, sem hvergi hefur
stoð í neinni skynsemi, er
samin um það leytþ sem
„snillingurinn“ hefur mót-
tekið um 15 þúsund krónur
úr ríkissjóðnum, og hann hef
ur lofað að rannsaka til fulln
ustu orsakir þessarar drep-
sóttar hins íslenzka sauð-
fjárstofns.
Hermann Jónasson þáver-
andi forstetisráðherra dáleið-
ist, sama um Pál Zóph. og
aðra pótentáta úr Búnaðar-
félaginu. Við, bændurnir ,í
Borgarfirði vissmn hinsveg-
ar, eins og tveir og tveir eru
fjórir, að ’hér var um nýja
veiki að ræða, alveg
nýja og bráðhættulega, en
skoðun okkar var virt að
vettugi. Við hittum mann
þennan, gljástrokinn þar sem
hann dvaldi í bezta yfirlæti
hjá lækninmn á Kleppjárns-
reykjum. Við vissum, að
bæði lungnaormar og sníglar
höfðu verið til í Borgarfirði
frá aldaöðli og eilífðardög-
um, án þess að valda teljandi
tjóni. Við vissum að þetta
var ný, bráðhættuleg veiki,
smitandi, eins og kom greini-
lega á daginn. Nei, borg-
firzku bændumir höfðu frá
fyrstu tíð megnustu andúð á
[Dungal og öllu hans braski
í málum þessum.
Ber ekki ríkið fulla á-
byrgð á þeim hroða mis-
tökum, sem gerð hafa
verið i málum þessum?
Hvað myndu aanskir bænd
ur gera undir þeim kringum-
stæðum að t.d. gin- og klaufa
veikin hefði ætt yfir landið,
en fyrsti trúnaðarmaðm’ rík-
isstjórnarinnar dönsku hefði
fullyrt að um sniglaveiki
væri að ræða?
HugSum okkar að
danska ríkisstjórnin hefði
verið svo óheppin að setja
barhákennara, feða ein-
hvern pótentáta, sem
aldrei hefði komið nálægt
búfjársjúkdómum, sem á-
byrgann. mann, og ekki
tekið neinum skynsamleg-;
mn rökurn, heldur tjáðj
• sig reiðubúna til þess aðj
; s ■ > i f <
* rraá’ - * kenmngunni umj
sniglaveiki, veitt að auki
stærri upphæð en öllum
ríkisskuldum danska ríkis
ins nam, til þess að barna-
kennarinn fengi tækifæri
til þess að samia sínar
kenningar. Hvar hefði
danska ríkið staðið gegn
réttmætum skaöabóta-
'iröfum dönsku bænd-
a-nna?. ,.. ...
Og lrver dirfist að mæla á
móti því nú, að íslenzkir
bændur eigi fyllstu skaðar
bótakröfur á hendur ríkis-
sjóðnum fyrir allt.það tjón,
sem orsakazt hefur af gerð-‘
um Dungals, og annarra á-
byrgra manna, er bókstaf-
lega öllu réðu í málum þess-
um?
Eg tek sjálfan mig sem
dæmi. Eg missti á örstuttum
tíma megnið af fé mínu. Eg
hef engar bætur fengið fyrir
það tjón, enda þótt ég benti
á það strax að hér væri um
bráðnæman sjúkdóm að
ræða.
Engar einangrunartilraun-
ir voru gerðar, Dungal sagði
nei, og taldi slíkt óþarft. Eg
seldi allt mitt, fyrir nákvæm
lega ekkert. Hver ber ábyrgð
ina á þessu tjóni mínu ? Hvað
segir svo hæstiréttur • um
væntanlegar kröfur íhínar
urn 250.000 kr. skaðabætur?
Hvað segir hæstiréttur um
kröfur 4000 bænda í þessa
átt? Hver dirfist að standa
á móti jafn réttmætum kröf-
um? Hvaða stjórnmálaflokk-
ur dirfist að standa á móti
kröfum okkar bænda í þessa
áfct? Að minnsta kosti elíki
sá flokkur, sem telur sig
málsvara bændanna, og sat
við stjórn þegar Bimgal tafði
fyrir réttmætum aðgerðum.
Nei, það hefur verið ógæfa
þessa lands, að pólitískum
loddurum hefur tekizt hvað
eftir annað, að troða inn í
hvers ltonar ábyrgðai*stöður
alís konar lýð, sem engin skil
yrði hefur til þess að gegna
þeim ábyrgðarmiklti stöðum,
af því fáum við nú að súpa
seiðið. Eg skal ekki í.þéssari
grein nefna nöfn, en það
koma tímar og það komá ráð.
Að lokum má geta þess að
árið 1937 ræður hr. Taylor
Deildartungu-ráðgátuna: Vir
usar valda veikinni. Hun er
bráðsmitandi. Lungnaormar
og sníglar eiga engan þátt í
lienni. En það merkilega er
að skýrsla dr. Taylors hefur
enn ekki fengizt birt. Af
hverju?
J.Þ.
??Bráðabirgðarlansiif?
stjórnarinnar
"W\
smámenni til að ota slíku framan í þjóð, sem svo
illa var undirbúin til þess að þola örbyrgð. ,,0g'\
sagði forsætisráðhevra, ,,eðli íslendingsins megum
við aldrei tapa". Nú átíi að stóla á ,,eðlið" —
gamla þrælsóttann við einokunarkaupmennina, sem
nú birtust í geríi útvegsmanna.
Ekki minniust flokksforingiarnir á, að nókkur
spamaðarleið væri fvrir hendi, né stjórnin heldúr.
Stefna núverandi ríkisstjórnar virðist vera að ve' ',a
útvegnum ,,bráðabirgðarlausn", en leyna því, som
íram á að koma seinna. Engum 'þeirra datt t.dq í
hug að stytta líf nefndanjja, eða ráoanna, eða 'þá
að losna við éitthvað aí bitílingamönnum þjócar-
innar eoa styrktastarfsemina meðan við erum ek'd
sjálfbjarga. Ekki iriátti hæita við að setja nic ‘1
skólana út um allt land án nokkurs tillits til þan.
éða kostnaðar. Nei, þetta og fjölda annarra raun-
bæfra aðgerða mátti ekki minnast á. Flokksior-
irigjarnir gerðu það ekki vegna þess að þeir evu
c.llir sama merkinu brenndir. En hitt þótti þjóoráð,
Ao auka skattaálagnir almennings. Að skattleggju.
þá, sem með elju og starfsemi höfðu komio yíix
sig húsi eða keypt íbúð. Að þrengja svo að alriienn •
ingi, að mörgum varð ófraun að standa undir byrð
um þeim, sem hið opinbera leggur á herðar honum
Þessi óheiðarlegi leikur stjórnarinnar er að
leiða til ófarnaöar. Hcnni veitir sannarlega ekki a,
fylgi almennings, því íylgi, sem hún nú er að brjóta
aí sér. En það fylgi fær hún ekki með því að
skrifa lofgreinar um þá stétt, þar sem stór hluti
méðlimanna hefur sýnt sig óverðan þess að fara
með framleiðslutækin. Hvert fer styrkurinn á þééSu
ári? í nýja bíla? í nv hús eða húsgögn? Eða íor
hann í kaup á erlendum gjaldeyri til þess aö
ílakka fyrir í vor og sumar? Væri ekki hægi að
stoína nefnd til þess að rannsaka það? Henni yrði
ekki ofaukið, ef hinar neíndirnar yrðu lagðar niour.
SÍMl 397 5
A núúii .ajiuliuai sést hinn irœgi brezki ilugkappi Giipt. 4ohn- GtWWttgliam er haön talar til ’
mairafjöldans er tók á móti honum eftir hiS fræga flug í Jsrýstiloftsfíugvél mifli Englands og*
Lybíu. Flugvélin var af de Havilland-gerð og með fáVfegáríim fyrir 36. Ferðin tók 3 kl.tíma,
en vegalengdin er 1490 mílur, eða 450 milur á -klulffiristund.
ð: • í rlo.:
iJjíp
; H'i ■« jí .. it-n j a
til ,ÍU
:6bs I c'X'prvrí - g.vv
-ici
’■ 8 T.i