Mánudagsblaðið - 05.11.1951, Blaðsíða 1

Olcxfur Thors og
bátaglaldeyririnn
í Eandsfundarræðu sinni þeirri miklu, segir Ólafur Thors
svo um bátagjaldeyririnn:
„Niðurstaðan varð sú, að eftir að ríkisstjórnin hafði fengið
fyrirheit um aukið gjafafé frá Bandaríkjunum, sem nægði
til þess að seðja vöruhungrið, auka vörubirgðir og gefa yfir
40'% innflutningsins frjálsan, allt í því skyni að útrýma
svarta markaðnum og lækka verð á þessum vörum féllust
stjórnarflokkarnir á að bátaútvegsmenn fengju einkarétt
til innflutnings á vissum vörutegundum fyrir 50% af and-
virði framleiðsluvöru bátanna að undanskildu þorskalýsi, síld
og síldarafurðum. Voru vörur þessar þannig valdar að þótt
þær væru eftirsóknarverðar, voru þær fæstar bein nauðsyn.
Skyldi verðlagseftirlit afnumið á þeim. Var útvegsmönnum
heimilt að selja þessi réttindi sín í stað þess að flytja vörurn-
ar inn sjálfir með því álagi, sem þeir ákváðu sjálfir. Stjórn-
inni var að sjálfsögðu ljóst, að enda þótt margar bátagjald-
eyrisvörur hefðu aðeins fengist á svörtum markaði gæti þó
farið svo, að þessi skipan leiddi til einhverra verðhækkana
á sumum þeirra, og það var einmitt þessvegna, sem stjórnin
tryggði sér fé til frjáls innflutnings á öðrum vörum í því
skyni að bæta almenningi skaðann með verðlækkun þeirra,
áður en hún féllst á þessa skipan. Þessi verðlækkun hefði
líka tekizt, ef hin geigvænlega verðhækkun á erlendum mark-
aði hefði ekki komið til sögunnar."
Fésýslumenn stofna
Borgarvtrki
Hver er hinn raunverulegi filgangur þess!
Og loks segir Ó. Th.:
„Verður enn að halda báta-
gjaldeyrinum um hríð, með
eða án breytinga, þar til
betri úrræði finnast.“
Hér er því slegið föstu, að
almenningur á enn að borga
stórfellda skatta til bátaút-
Það vekur athygli í sam-
bandi við það, sem blöðin hafa
foirt, hve Iangmest ber á'mis-
rtotkun - álagningar í sam-
foatidi við þær vörur, sem flutt
ar hafa verið inn fyrir báta-
gjaídeyrinn.
Þar þýtur álagningin allt
upp í 117 % á niðursoðnum á-
vöxtum og er sums staðar yf-
ir 80% og svo einhvers stað-
ar á milli 20 og 40%.
Nú er vitað, að eins og
framkvæmdin er á meðferð
bátagjaldeyrisirfs eru allar
leiðir opnar fyrir bátaútvegs-
menn að okra á gjaldeyrinum
eins og þeim sýnist. Þeim eru
raunverulega engar hömlur
settar í því efni, og þeim er
auk þess í lófa lagið að gera
samkomulag um það við þá,
sem kaupa gjaldeyri af þeim,
að aðrir skuli ekki komast að
1 bili, svo þeir geti setið að
markaðnum. Heildsali nokk-
ur, sem flutti inn niðursoðna
ávexti og lagði á 117%, bað
smásalana, sem - harfn seldi
vegsins, af því að ríkisstjórn-
ingetur engin betri úrræði
fundið, þótt svo ætti að heita,
að þetta ástand stæði ekki
nema til næstu áramóta.
Um það, hve rikisstjórnin
er fundvís á úrræði, vitnar
Framha’d á t. sifiu.
vöruna, að leggja sem allra
lægst á, því sjálfur fengi hann
eklri nema 15% út úr vörunni.
Hvað þýðir þetta ? Getur ver-
ið að hann hafi af fíflaskap
sínum greitt margfalt verð
fyrir gjaldeyrinn? Um slíkt
er ekkert hægt að segja, nema
rannsókn fari fram, en svo
sýnist sem bátaútvegsmenn
hafi svo rúmar hendur sem
þeir vilja um meðferð gjald-
eyrisins. Hér er með öðrum
orðum um að ræða löghelgað
gjaldeyrisbrask og því ó-
mögulegt að. ltoma við neinni
rannsókn á því, hvernig raun-
verulega liggur í þessum mál-
um.
Nú er talið, að togaraverk-
fall fari í hönd. Þá er búizt
við, að togaraútgerðarmenn
geri sömu eða svipaðar kröfur
til gjaldeyris og bátaútvegs-
menn. Má öllum vera ljóst
hvílíkar afleiðingar það hefði
fyrir almenning.
Það er ekki hægt að gera
FramhaM á 7. sí5u.
Fyrir fáum dögum gat
að Iíta í Lögbirtingablað-
inu auglýsingu um nýtt
hlutafélag, og er eftirfar-
andi tekið úr henni:
Heiti félagsins er Borg-
virki h.f. Heimili þess og
varnarþing er í Reykjavík.
Tilgangur félagsins er verð
bréfaverzlun, útlánastarf-
semi og annar skyldur at-
vinnurekstur. Dagsetning
samþykkta þess er 13.
ágúst 1951. Stofnendur
eru: Carl Olsen, Laufás-
veg 22, Rvík, Eyjólfur Jó-
liannsson, Sólbakka,
Garðahreppi, Eggert Krist
jánsson, Túngötu 30 Rvík,
Halldór Kjartansson, Ás-
vallagötu 77, Reykjavík,
Kristján G. Gíslason, Sól-
eyjargötu 3, Rvík, Ingólf-
ur Einarsson, Barónsstíg
43, Reykjavík, Svein—
björn Finnsson, Barðavogi
36, Rvík, Óli Metúsalems-
son, Hrefnugötu 7, Rvík,
Sigurjón Pétursson, Víði-
mel 47, Rvik, Frímann Jóns
son, Brávallagötu 20, Rvík,
Bjarni Björnsson, Snorra-
braut 85, Rvík Otliar Ell-
ingsen, Gunnarsbraut 40
Rvík, Kristján Karlsson,
Laufásveg 2, Rvík, Ásgeir
Bjarnason, Sólvallagötu 32
A, Rvík, Ásmundur Einars
son, Hverfisgötu 42, Rvík,
Hans R. Þórðarson, Greni-
mel 38, Rvík, Ólafur Jóns-
son, Melhaga 1, Rvík, Þor-
björn Jóhannesson, Flóka
götu 59, Rvík, Óskar Norð-
mann, Fjólugötu 11 A,
Rvík, Magnús Andrésson,
Reynimel 35, Rvík, Jón
Loftsson, Hávallagötu 13,
Rvík, Gunnar Friðriksson,
Snekkjuvogi 13, Rvík, Frið
rik Bertelsen, Bergstaða-
stræti 84, Rvík, Sigurður
Guðmundsson, Ásvallagötu
24, Rm'Ií, Marinó Jónsson,
Víðimel 25, Rvík, Magnús
Víglundsson, Garðastræti
37, Rvík, Jón Stefánsson,
Eslrihlíð 11, Rvík, Sigurður
Waage, Grenimel 11, Rvík,
Svcinbjörn Árnason, Há-
vallagötu 35, Rvík, Kol-
beinn Pétursson, Barma-
hlíð 40, Rvík, Halldór H.
Jónsson, Ægissíðu 88,
Rvík, Hannes Þorsteinsson,
Bergstaðastræti 64, Rvík,
Sighvatur Einarsson,
■G«rðastræti 45, Rvík, Vií-
hjálmur Björnsson, Haga-
mel 17, Rvík, Þorsteinn
Bernharðsson, Ránargötu
1 A, Rvík, Kr. Jóh. Iírist-
jánsson, Hringbraut 32,
Rvík, ÓIi J. Ólason, Laug-
arásveg 24, Rvík, Arnbjörn
Óskarsson, Hagamel 10,
Rvík, Björn Jóhannsson,
Skipholti 29, Rvík, Ás-
björn Sigurjónsson, Ála-
fossi, Ingólfur Jónsson,
Hellu, Rang., Ingibjörg
Bjarnadóttir, Ránargötu 3,
Rvík, Þóroddur E. Jónsson,
Hávallagötu 1, Rvík, Páll
S. Pálsson, Kvisthaga 19,
Rvík, Oddur Jónsson,
Grenim. 25. R, Árni Jóns-
son, Bergi, Þingholtsstræti,
Rvík, Geir Ilallgrímsson,
Mávahlíð 34, Rvík, Stjórn
f élagsins skipa: Halldór
Kjartansson, Ásvallagötu
77, Rvík, formaður, Hall-
dór Jónsson, Ægissíðu 88,
Rvík, varaformaður, Odd-
ur Jónsson, Grenimel 25,
Rvík, gjaldkeri, Geir Hall-
grímsson, Mávahlíð 34,
Rvík, ritari, og Páll S. Páls-
son, Kvisthaga 19, Rvík,
meðstjórnandi. Varamenn
í stjórn: Kristján Jóh.
Iíristjánsson, Hringbraut
32, Rvík, og Hannes Þor-
steinsson, Bergstaðastræti
64, Rvík.
SÁ AUGLÝSTI
„TILGANGUR“
Þegar Iitið er á tilgang
félagsins, eins og sagt er
frá honum í blaðinu, er
hann mjög einfaldur og
ljós, þ. e. „verðbréfaverzl-
un, útlánastarfsemi og
annar skyldur atvinnu-
rekstur,“ en þegar nánar
er að gáð, sést, að þessi
„tilgangur“ írtuni eiga að
breiða yfir allt annað og
þýðingarmeira. I fyrsta
lagi er öll verðbréfaverzlun
að kalla má úr sögunni,
vegna þess að búið er að of
fylla markaðinn af alls
konar verðbréfum, enda
hefur hið opinbera alls ekki
getað selt verðbréfin og
reynt ýmsar leiðir í stað-
inn svo sem happdrætti.
Líka er engin gjaldgeta til
verðbréfakaupa nú múti
því, sem áður, og margar
aðrar ástæður eru fyrir því,
að verðbréfaverzlun gctur
nú ekki verið neinn grund-
völlur undir slíkri félags-
stofnun. Útlánastarfsemi
er líka að verulegu leyti úr
sögunni, vegna þess að
„laust kapítal“ er nú lítið
hjá því, sem áður var og
allir, sem einhvern rekstur
liafa, þurfa á öllu sínu að
haída og eru ekki aflögu-
færir. Lánatregða bank-
anna hefur liér mikil álirif.
Það er glöggt, að þótt stofn
endurnir eða þeir, sem bak
við þá standa, séu efna-
menn, veitir þeim yfirleitt
ekki af fé sínu í eigin rekst-
ur og eru alls ekki aflögu-
færir að neinu marki til
verðbréfaverzlunar eða út-
lánastarfsemi.
STOFNENDURNIR
Ef litið er á nöfn stofn-
endanna, sést fljótlega, að
liér er safnað saman ung-
anum úr þeim pcninga-
mönnum í Reykjavík, sem
ekki eru framsóknarmenn
eða sósíalistar. Að vísu eru
hér mörg nöfn, sem ekki
eru tiltakanlega „gyllt“ í
sjátfu sér, en í flestum til-
fellum má þó telja þessi
nöfn fulltrúa annarra liags
muna. Mest ber liér á iðn-
rekendum og heildsölum,
og er formaðurinn einn af
auðugri yngri mönnunum I
heildsalastétt Iandsins og
talinn fylginn sér og mjög
ráðagóður.
HVER ER
TILGANGURINN ?
En hver er þá hinn raun
verulegi tilgangur? Um
það verður ekki ljóslega
sagt, enda þótt öruggt sé,
að hinn auglýsti tilgangur
getur ekki staðizt. Trúleg-
ast er, að hér sé um að
ræða samtök f ésýslumanna
innan Sjálfstæðisflokksins,
sem ekki vilja liorfa að-
gerðalausir á uppgang
þeirrar gervi-samvinnu,
sem nú veður upp í líki Vil-
hjálms Þór og Sigurðar
Jónassonar. Þessi „sam-
vinna“ með Wall-Street-
sniði er að verða almennum
fésýslumönnum og þeirra
hagsmunum, í víðari merk-
ingu, mjög hættuleg. Er
því ekki óeðliiegt, þó þeir
hnappi sig saman til and-
stöðu. í þessu sambandi
hefur heyrzt, að Borgar-
virki h.f. muni hugsa til
þess að koma í veg fyrir al-
ger yfirráð S.Í.S & Co. yfir
áburðarverksmiðjunni. Þó
ef til vill megi deila um,
hve hyggilegt sé að bera
niður, einmitt Jiegar um á-
Framhald á 8. siöu.
Standa bátaátvegsmemi á bak við
okrið á bátagaldeyrisvöranum?