Mánudagsblaðið - 10.12.1951, Síða 2

2
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
Mánudagur 10. des. 1951
4« W wli 'íiJ ii y
Raiaíarl
(mestuni því)
.áliS leyst
Rætf við Vglvakanda Greiphann; rannséknara
Glæpafaraldur hefur verið
mikill hér í bænum að undan-
förnu, og hafa menn verið
barðir og rændir, svo og hafa
bíræfnir náungar stolið fé úr
íbúðum fólks, stolið bifreiðum
o. s. frv.
I tilefni af öllu þessu sner-
um við oss að rannsóknarlög-
reglunni í Reykjavík, sem hef-
ur, eins og cllum er kunnugt,
leyst nokkra glæpi undanfar-
in ár, og var ætlunin að fá
nokkrar upplýsingar um þetta
hjá faglærðum mönnum.
I Iilýlegum gangi bindindis
hallarinnar. þar sem rann-
sóknarar eru til húsa, rekumst
við á horaðan náunga, flótta-
legan, sem situr í hnipri á ein-
um hægindastólnum í gangin-
um.
„Eruð þér rannsóknari ?“
spyrjum vér.
„Ónei, ég er nú bara frá
Raufarhöfn“, svarar maður-
inn daufur í dálkinn.
„Það er ófært austur að
Hrauni“, segjum vér í hug-
hreystingarskyni — og dá-
litlu brosi bregður við á þjáðu
andlitinu.
Á einum dyrunum stendur
„Fulltrúi“. svo vér berjum á
dyr afar kurteislega.
„Kom inn“, er svarað djúp-
um rómi.
Við stórt grænt borð situr
maður í svörtum fötum með
gyllta hnappa og er að blaða
í nýjustu eintökum af Dick
Tracy, en við smærra borð
situr ungur lögfræðinemi.
skrifari hans, hnugginn yfir
óförum Mickey Mouse. Á
veggjunum hanga myndir af
Sherlock Holmes, hinum
breska, ljósmynd af Lönu
Turner úr kvikmyndinni
,,Shot with a gun“.
„Hvað er yður á höndum,"
segir rannsóknarinn og horfir
rannsakandi á oss.
„Oss langar að fá viðtal
við fulltrúann um glæpina í
bænum", flýtum við oss að
segja, um leið og við réttum
fram höndina.
„Viðtal um glæpi — einmitt
það‘„ segir fulltrúinn. „Um
það er nú ekki mikið hægt
að segja að órannsökuðu máli.
En hins vegar má næstum
fullyrða, að það eru yfirleitt
þjófar, sem stela“.
„Og boxarar, sem berja?“
bætum við við öálítið hrifn-
af sjálfum oss.
Rannsóknarinn lýtur í-
smeygilega á skrifara sinn,
sem rekur upp skellihlátur.
„Nei, nei vinir mínir“, seg-
ir svo rannsóknarinn, „það
hefur verið reynsla okkar, að
það eru ekki einungis box-
arar, sem berja. Þetta er villa,
sem^ almenningur veður í, en
við, faglærðu mennirnir, erum
fólabækur Leifturs
EEU KOM.NAR ÚT
1.
SÖGUR eítir Helga Hjörvar
Þegar hin fyrri bók Helga Hjörvars kom út 1925, skrifaði Guðm. Finnbogason prófessor: -- „Helgi
Hjörvar gengur rakleitt og rólega til sætis síns á hinum æðra bekk þeirra, er sögur hafa skrif-
að á íslenzku. Það er nýr hreimur í rödd hans og hann segir nýjar sögur, sem læsa sig fast í
hugann .... þær lýsa sárurn örlögum svo að lesandinn finnur til og skilur, og ekkert dregur úr
sviðanum nema hinn svali, heiði og hlutlausi blær frásagnarinnar. Slíkt er einkenni sannrar
listar .... Yfir máli höfundar er vorblær og heiðríkja, sem gladdi mig innilega ....“
Síðan þetta var, hefur hvert mannsbarn kynnst málfari og frásögn þessa höfundar. Lesendur
hinnar nýju bókar munu í henni finna sama svala, heiða og hlutlausa blæ frásagnarinnar, hin
sömu einkenni sannrar listar, hinn sama vorblæ og heiðríkju yfir málinu. — Bókin er bund-
in í gott band.
2.
íslenzkar þjóðsögnr og ævintýri
Dr. phil. Einar Öl. Sveinsson prófessor tók saman.
Með 56 myndum eftir íslenzka listamenn, þá Ásgrím Jónsson, Einar Jónsson, Guðm. Thorsteins-
son, Halldór Pétursson, Jóhannes Kjarval, Kristinn Pétursson og Tryggva Magnússon.
Þetta er mikil bók og falleg, tæpar 500 bls. í stóru broti. Auk 20 textamynda hefur Halldór Pét-
ursson teiknað allar kaflafyrirsagnir.ð upphafsstafi og annað bókarskraut. — Bandið er vandað
sknnband.
3.
Ævintýri og sögtir
Eftir H. C. ANDERSEN
Ný þýðing eftir Björgúlf Ölafsson. Myndir eftir frú Þórdísi Tryggvadóttur.
Andersens-ævintýri eru frægust allra skáldrita á Norðurlöndum og hafa fyrir löngu verið marg-
þýdd á öll menningarmál heimsins. Bókaútgefendur hafa keppt um að gefa þau út í fallegum
útgáfum og margir listamenn hafa lagt sig fram um að skreyta þau með myndum.
Þessi nýja útgáfa Andersens-ævintýra er 439 bls.í 4to og fyllilega sambærileg við beztu erlendar
útgáfur. Þýðing Björgúlfs Ólafssonar er samboðin ævintýrunum og myndir frú Þórdísar
Tryggvadóttur eru listaverk. — Bandið er sérkennilega fallegt skinnband.
4.
FerSir Gdlivers um ókumi löed
Eftir JONATHAN SWIFT
íslenzk þýðing eftir Ævar Kvaran og Ólaf Halldórsson
Nú loks er komin út á íslenzku myndskreytt og f alleg útgófa af ferðum Gullivers um ókunn lönd,
bók, sem öldum saman hefur verið einhver vinsælasta skemmtibók barna og unglinga, en því
veldur hið taumlausa hugarflug höf. og hin undursamlegu ævintýri, sem söguhetjan ratar í.
Ekki getur hjá því farið, að Ferðir Gullivers um ókunn lönd verði óskabók íslenzkra unglinga.
Glæsilegri jólabækur að efni og frágangi en framantaldar Leifturbækur eru ekki á
bókamarkaði nú.
löngu komnir úr. Þegar lík-
amsárásirnar byrjuðu hér í
bænum, þá „rúnduðum við
upp, eins og enskir kalla það,
öllum boxurum og rannsök-
uðum á þeim hnefana, en á
þeim var ekkert að sjá, svo
að það lá í augum uppi, að
um einhverja aðra var að
ræða. Hins vegar getum við
fullyrt, að um karlmann eða
menn er að ræða. Ekki fimm
metra frá niðurslegna mann-
inum fundum við vindilstubb
og á honum var enginn vai’a-
litur“.
„Mikið anskoti eruð þið
sniðugir“, segjum við himin-
lifandi. „Því setjið þið þetta
ekki í blöðin, svo almenning-
ur fái að vita?“
Rannsóknarinn brosir til
skrifarans, sem enn rekur upp
tröllslegan hlátur.
„Ekki eruð þið efni í detek-
tiva, vinir mínir,“ segir rann-
sóknarinn góðlátlega. „Ástæð
air til þess, að blöðin fá ekki
svona upplýsingar, er auðvit-
að sú, að þær myndu hjálpa
þjófnum til þess að dulbúa
sig. Hann gæti t. d. alveg hætt
að reykja eða reykt bara síg-
arettur og þannig beint okk-
ur út af sporinu. Skiljið þið
nú.“
„Og hvert þó í helvíti,
þarna yfirsást okkur“, segj-
um við og roðnum pínulítið.
„En hverja ástæðu teljið þið
aðallega til þessara rána og
barsmíða?“
„Ástæðurnar eru margar.
Skortur á vínföngum leiðir
menn oft út í peningaþjófnað,
því að fyrir peninga fæst vín.
Þegár vínið er búið, er kjark-
urinn kominn, og þá koma rot-
höggin og ránin til þess að fá
meira vín. Þetta er hringrás
skuggahverfis höfuðborgar-
innar, vín — rot — vín — rot.“
„Hvernig farið þið að leysa
þessi glæpamál, svona fljótt?“
„Fyrst athugum við fórnar-
dýrið, umliverfið og hvort á-
rásarmaðurinn hefur skilið
eftir eitthvað, sem má þekkja
hann af t. d. sendibréf eða
nafnspjaldið sitt, cn þó er
þetta ekki alltaf öruggt. Eg
man t. d. eftir einu clæmi í
svipinn, að umslag með nafni
og götunúmeri fannst rétt hjá
staðnum, þar sem maður
hafði hafði verið rændur. Til
þess að villa árásarmanninum
sýn, sendum við menn, sem
ekkert voru við rannsóknina
riðnir, létum þá yfirheyra
manninn grandalausan. Þeir
spurðu: Hvar varstu í gær-
kv.öld kl. 11,30. Hann svar-
aði: Á gangi heim Lindar
götu. Þá laumaðist annar
mannanna í símann og sagði
mér. Hann var á sömu götu og
maðurinn var rændur, svo að
ég skipaði auðvitað að flytja
hann í gæzluvarðhald. En
tveim dögum síðar kom í ljós,
að þetta var einmitt maður-
inn, sem var rændur og um-
slagið hafði verið utan um
peninga. Þá urðum við auð-
vitað að sleppa honum með
áminningu, þó við værum
nærri því búnir að sanna þetta
á hann. Það var eiginlega
hálf sárt. En svona eru lögin.
Bannað að hegna þeim, sem
verða fyrir skaða. Málið búið.'
Ekkert vingjarnlegt klapp á
öxlina frá sakadómara. Engin
hlýleg orð.“
Og nú kom dálítið tár í augu
rannsóknarans, svo við flýtt-
um okkur að breyta umræðu-
efninu.
,.Eru nokkur stór mál á
döfinni þessa daga?“
„Mörg eru málin, og margt
er að leysa," segir rannsókn-
arinn mæðulega. „Efst á
baugi núna er auðvitað
Raufarhafnarmálið, svokall-
aða, sem ég hefi grun um að
fari að leysast. Það er hér
peyi frammi frá Raufarhöfn,
sem segist vera í bænum til
jólainnkaupa, en svoleiðis
historíur ganga ekki í okkur
að órannsökuðu máli. Við
nöppuðum hann þar, sem.
hann var að kaupa eldhús-
áhöld og með lokaðan pakka
í vasanum, sem hann sagði
gjöf handa konunni, og neit-
aði að segja, hvað það væri.
En við höfum fógetavald til
þess' að opna pákkann. Það
kann eitthvað mikilvægt að
koma í ljós þar. Og svo eru hin
og þessi smámál.“
„Mættum við ekki vita
hvað þú heitir, það væri ekki
ónýtt fyrir lesendurna að
þekkja okkar eigin Sherlock
Holmes“.
„Sjella Hólm, eins og ég
kalla hann oftast í bréfavið-
skiptum. Já, Sjelli, er nokkuð
góður, en segið mér eitt. Síð-
asta bréfið, sem ég fékk frá
honum, er dálítið öðruvísi en
hin. Ávarpið er svo skrítið, að
ég skil það ekki almennilega.
Sjáið þið ávarpið“ — og nú
dregur rannsóknarinn upp
blað, sem á stendur: Sherlock
Holmes Club of London —
„Hér stendur í stað Dear Velli
þessi orð: Hello stinker — þið
eruð nú menntamenn. Mig
hálfminnir, að ég hafi heyrt
þetta áður hjá hermönnun-
um.“
„Ilello stinker.“ segjum við
og setjum upp spekingssvip.
„Tja, það hlýtur að þýða, ja,
stinker — stingari — senni-
lega kenning: sá, sem stingur
á þjóðfélagsmeinin. Það pass-
ar — rannsóknarinn stingur
á mein þjóðfélagsins“.
„Vitaskuld,“ segir rann-
sóknarinn, „það var svo sem
eftir Sjella. Eg þarf að muna,
þetta ávarj þegar ég sendi
sakadómara næstu skýrslu.
Eg er viss um, að það impón-
erar hann.“
„Við þorum að veðja um
það,“ segjum vér. „Líklega
segir hann upp stöðunni og
fær þér liana.“
Nei, nei, verið ekki að þessu.
Þetta er nú bara grín — og
þó. Eg'lief tekið eftir því, að
hann er dálítið skrýtinn, þeg-
ar hann talar við mig. Hann
er kannski þreyttur og vill
hætta þessu vafstri. Eg er
miklu yngri maður — hraust-
Framliald á 7. síðu.