Mánudagsblaðið - 14.09.1953, Blaðsíða 8

Nf iinpr í læknavísindum
MÁMMGSBLABIÐ
Á a§ afnenta Ivðræðið?
Framhald af 1. síðu.
meinsstríði nútímans er það
oft ekki síður skuld læknanna
en sjúklinganna, hversu seint
er gripið til réttra ráða. Af-
sökun lækna er máske sú, að
þeir séu of hlaðnir lýjandi
störfum, og af þeim orsökum
mistakist margt hjá þeim
bæði í aðgreiningu sjúkdóma
og meðferð þeirra.
Því held ég því hér fram,
að sú krafa hljóti innan
skamms að verða gerð, að í
hverju landi starfi sérstök
heilsuverndarstöð, sem ein-
göngu (helgi krafta sína því
að rannsaka ýtarlega þá sjúkl
inga sem grunur leiki á að
gangi með byrjandi krabba-
mein. Enda líkur til, að nú
hafi að garði borið merkileg-
ar rannsóknir er sannað geti
að um krabbamein sé að ræða
löngu áður en sá geigvænlegi
sjúkdómur gerir vart við sig.
Fyrir svo sem 7—8 mánuð-
um kom kunningi minn einn
á lækningastofu mína og raun
ar ekki í þeim erindagjörðum
að leita sér lækninga. Eg
veitti því strax athygli, að á
meðan hann stóð við hjá mér,
þá hóstaði hann annað slagið.
Þessi hósti kunningja míns
líktist mest tóbakshósta, eðá
máske léttum barkahósta. Eg
spurði hann hvort hann væn
kvefaður eða máske reykti of
mikið, en hann taldi kvef or-
sökina. Kvaðst ekki reykja.
Lét ég honum því í té kveflos-
andi lyf, og gleymdist svo
þetta í önnum dagsins. Leið
nú alllangur tími, máske mán-
uður, og, hitti ég þá þenna
kunningja minn aftur af til-
viljun.
Og enn hóstaði hann, og
taldi mitt lyfjasull einskis
virði. I sjálfu sér kom mér
þetta mál ekki við, var ekki
heimilislæknir mannsins. En
gerði hér mikla yfirsjón að
senda manninn ekki strax til
gegnlýsingar og máske enn
gagngerðari rannsóknar. En
nú jókst ihraði atburða mjög
snögglega. Því þessi kunningi
minn hélt skömmu síðar er-
indi á opinberum vettvangi,
og vegna þeirrar áreynslu
hefur hann auðsjáanlega of-
reynzt og þar við bættist það,
að hann fékk vafalaust enn-
fremur snert af lúngnabólgu
og lagðist fárveikur. Hin nýju
ágætu lyf, svo sem penicillin
og Auromycin dugðu treg-
lega. Eftir 3ja vikna stríð var
hitinn nokkuð minni, en hóst-
inn aldrei erfiðari. Nú var
sjúklingurinn loks fluttur á
sjúkrahús, teknar Röntgen-
myndir, sem sýndu bletti í
öðru lunganu, er bæði gátu
í sjálfu sér borið einkenni
lúngnabólgu, eða þá byrjandi
krabbameins. Og er þetta
kjarni málsins. Enn leið all-
langur tími þar til það var
gert sem gera þurfti, að sér-
f ræðingur var fenginn til þess
að athuga með speglun,
lungnapípur og lungu sjúkl-
ingsins, og heppnaðist þá að
ná smábita frá lunganu til
rannsóknar, og þá kom í ljós,
að um krabbamein var að
ræða. Mér þykir sennilegt, að
ef ég hefði haft hugsun á þvi
að slík rannsókn hefði verið
gerð, einmitt áðttr en hann
veiktist alvarlega, þá hefði
verið unnt að bjarga lionum
með uppskurði.
Krabbamein í lungum byr ja
venjulega ósköp meinleysis-
lega með kvefi, og hósta. Oft
koma síðar fram lungnabólku
einkenni, og máske nokkur
uppgangur blóðs, og svo síð-
ar, þegar veikin er komin á
erfiðara stig, enn önnur og
meiri einkenni, svo sem sárar
þrautir, andþrengsli, blóð-
leysi, og megrun.
Hvað er til ráða?
Þeir læknar, sem mesta
reynslu hafa á þessu sviði,
hafa haldið því fram að litlar
Iíkur séu til varanlegs bata
hafi sjúklingurinn gengið
lengur með meinið en þrjá
mánuði, sem þýðir það að
sjúkdómurinn verður að grein
ast löngu fyrr en ber á alvar-
legum einkennum. Og einasta
lækningin er sú að nema með
opnun brjóstholsins hið sjúka
lunga burtu.
Það var þýzki snillingurinn,
prófessor Sauerbruch, sem
fann upp þá réttu aðferð, og
og framkvæmdi hana með á
rangri. Síðan hafa mörg vötn
til sjávar runnið, og miklar
framfarir orðið, og sérstak-
lega á sviði svæfinga, og má
fullyrða eins og mál standa
nú, að margir fái varanleg-
an bata, þekkist sjúkdómur-
inn aðeins nógu snemma.
Ballet hefur löngum verið
talinn standa framarlega
Rússlandi. Myndin er af einni
frægustu balletdanskonu
þeirra við Leningradóperima.
Alltaf öðru hverju eru að
heyrast í íslenzkum blöðum
raddir um það, að nú eigi að
fara að skipta landinu í ein-
tóm einmenningskjördæmi og
afnema uppbótarþingsætin.
Síðast var Timinn að skrifa
um þetta nú nýlega, en hann
hefur farið sér heldur hægt í
þessu nú undanfarið.
Það er fáránlegt að sjá blöð
lýðræðisflokka halda fram
öðru eins og þessu, því að hér
á landi mundi slík tilhögun
raunverulega tákna endaíok
alls lýðræðis.
Stjórnmálaflokkarnir á ís-
Iandi eru nú orðnir sex. Vel
getur því svo farið, að flokk-
ur vinni kosningu í einmenn-
ingskjördæmi þótt hann hafi
innan við 20 prósent greiddra
atkvæða. Og vel er hugsan-
legt, að flokkur geti hlotið
meirihluta þingsætanna á Al-
þingi, þo að hann hafi ekki
nema um fimmta hluta þjóð-
arinnar að baki sér. Ef þetta
kæmist í framkvæmd mætti
stjórna landinu um langt ára-
bil, þó að f jórir fimmtu hlut-
ar þjóðarinnar væru algjör-
lega andvígir stjórnarstefn-
unni. Þetta mundi auðvitað
þýða endalok lýðræðis í land-
inu, slíkt væri ekki nema fár-
ánleg skrípamynd af lýðræði.
Eg er hræddur um að virðing-
in fyrir stjórnskipun landsins
yrði ekki mikil, ef lítill minni-
hluti gæti þannig um langt
skeið kúgað mikinn meiri-
hluta þjóðarinnar. Og ef kúga
ætti svo ólýðræðislegu skipu-
lagi upp á þjóðina mundi því
áreiðanlega verða svarað með
ólýðræðislegum baráttuað-
ferðum, eins og von er til.
Það er hrein fölsun, þegar
forsvarsmenn einmennings-
kjördæma vitna í Bretland og
Bandaríkin í þessu sambandi.
í báðum þeim löndum eru ekki
nema tveir stjórnmálaflokk-
! ar, sem neinu máli skipta, svo
að hlutföllin á þingi gefa nokk
urn veginn rétta mynd af
þjóðarviljanum.
Olfur - UEfur
Bandaríska myndin Glugg-
inn, sem nú er sýnd í Gamla
bíó hefur margt til síns ágæt-
is. í fyrsta lagi er hún að
mestu án ,,tilbúinna“ æsinga-
atriða þó sjálf atburðarásin
sé mjög spennandi. í öðru
lagi er öll rnyndin ailvel leik-
in. Áhrifamesta leikinn sýna
drenghnokkinn Bobby Dris-
coll og foreldrar hans Bar-
bara Hale og Arthur Kennedy
Samleikur þessa þriggja er
frábær. Efni myndarinnar
Ef til væru í þessu
löndum sex allsterkir flokkar
mundu þau áreiðanlega fyrir
löngn vera horfin frá ein-
menningskjördæmaskipulag-
inu.
Sumir eru að segja, að hlut-
fallskosningar ýti undir srná-
flokka. En ef flokkur á svo
mikið fylgi með þjóðinni, að
hann fær fulltrúa í hlutfalls-
kosningum, á hann fullan rétt
á því. Allir kjósendur eiga að
vera jafn réttháir, hvort sern
þeir fylgja litlum eða stórum
flokki. Það er fáránleg hug-
mynd og í alla staði ólýðræð-
isleg, að fylgismenn sbóru
flokkanna eigi að vera rétt-
hærri en aðrir kjósendur, en
fylgismenn smærri flokkanna
eigi að svipta öllum lýðrétt-
indum.
Lýðræðið stendur ekki
sterkari fótum í landi, þar
sem slíkum skoðunum er hald-
ið blygðunarlaust fram í blöð-
um helztu stjórnmálaflokk-
anna. Það eru ýmsir gallar á
lýðræðinu hjá okkur, en það
er fjarstæða að ætla sér að
losna við þá með því að af-
nema lýðræðið sjálft.
Ajax.
Hvað á að gera í kvöld*.
Gamla bíó: Glugginn.
Bobby Driscoll. KI. 5, 7 og 9.
Nýja bíó: Gög og Gokke á
Atomeyjunni. Kl. 5, 7 og 9.
Tjarnarbíó: f þjónustu
góðs málefnis. Ray Milland.
Kl. 5, 7 og 9.
Austurbæjarbíó: Odette.
Anne Neagle. Kl. 5, 7 og 9.
Hafnarbíó: Gullna liðið.
Ann Blyth. Kl. 5, 7 og 9.
Stjörnubíó: Nautabaninn.
Mel Ferrer. Kl. 5, 7 og 9.
Tripólibíó: Ósýnilegi vegg-
urinn. — Sir Ralp Ric-
hardson. Kl. 5, 7 og 9.
mun flestum hugstætt.
Tommy litli er gjarn á að
segja sögur, sem ekki hafa við
neitt að styðjast. Þegar hann
svo, af tilviljun, er viðstadd-
ur morð trúir honum enginn.
Atburðarásin er ákaflega ein-
föld, leggur áherzlu á sálar-
þjáningar drengsins, sem eng-
inn trúir.
Kvikmyndun er vönduð,
nokkuð tilgerðarleg á köflum,
nóg til þess að æsa taugar á-
horfenda.
Sjálfsögð mynd fyrir alla.
A. B.
OR EINU I ANNAD
— Islenzka krían — Leikhúshornið — Eftirsóttur
ungkarl — Óánægja á Hótel Borg. —
Á næstunni eiga að koma út frímerki, sem ætlazt er
til, að minna Dani á handritakröfur Islendinga.
Á hverju frímerki verður mynd af broti úr hand-
ritasíðu og svo greinilega prentað að hægt er að lesa
i það með stækkunargleri. Það var horfið frá þvi að
setja kjörorðin „Handritin heim“ á frímerkin, enda
þykja þau nóg áminning um hug íslendinga eins og
þau eru.
1 ' *
Tvær ungar og fallegar íslenzkar stúlkur stóðu á
þilfari Gullfoss í Leith. Kríugangur var mikill og örg-
uðu þær óspart að venju.
Allt í einu segir önnur stúlkan: „Hefurðu tekið eftir
því, að krían hér er alveg eins og islenzka krían ?“
★
Þjóðleikliúsið: Urbancic er sparkað eins og kunnugt
er. En þar við situr ekki. Halldóri Þorsteinssyni, sem
\ var ritstjóri leikskrárinnar, er nú líka sparkað en í
stað hans er kominn Thorolf Smith, blaðamaður hjá
Vísi. Magnús Pálsson, leiktjaldamálari, er sagður í
hættu.
★
Tvær ungar, og auðvitað laglegar stúlkur, sátu yfir
kaffibolla og lásu fréttina um að Guðjón Teitsson,
skrifstofustjóri hjá Ríkisskip, hefði verið skipaour for-
stjóri stofnunarinnar. Skyndilega brá við glampa í aug-
um annarrar og sagði hún: ,,Jæja nú er þá Guðjón
orðinn al-eftirsóttasti ungkarl bæjarins.“
★
% Einhver óánægja ríkir á Hótel Borg vegna þess að
amerískur maður, tengdasonur hóteleiganda, hefur tek-
ið að sér daglegan rekstur hótelsins.
Innan þjónastéttarinnar er talið, að hann hafi ekki
atvinnuleyfi og þar af leiðandi ekki rétt til þessa starfs.
Það fylgir að í bígerð sé að gera eitthvað róttækt í
málinu.