Mánudagsblaðið - 18.07.1960, Síða 2

2
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
Mánudagur 18. júlí 1960
(Framhald).
Jökulfirðir
Yzta byggðin í Jökúlfjörð
um að sunnan er Grunnavík.
Aðalleiðin frá Djúpi í
Grunnavík er um Snæfjalla-
heiði, en oft er farið á bátum
milli Isafjarðar og Grunna-
víkur. I Grunnavík var tals-
verð byggð, þegar ég kom
þar fyrir nítján árum, eins
konar smáþorp. Þá var séra
Jónmundur Halldórsson á
Stað hinn ókrýndi konungur
byggðarinnar. Nú er hann
horfinn og allt er dauflegra
í Grunnavík en áður. Fólki
mun hafa fækkað þar mjög
hin síðari ár, en ekki er þó
Grunnavíkurhreppur eins
illa farinn og nágranni hans
að norðvestan, Sléttuhrepp-
ur, sem er kominn algerlega
í eyði. Snoturt er í Grunna-
vík, og gróður meiri en ann-
ars staðar í Jökulfjörðum.
Frá Grunnavík liggur leið
in austur í sveitina um Stað-
arheiði. Sú heiði er lág og
engin eiginlegur fjallvegur.
Þar er mikið af aðalbláberj-
um. Vegurinn kemur niður
af heiðinni í nánd við bæinn
Höfðaströnd, sem gamlir
Jökulfirðingar bera fram
Höbfcdaströnd. Nokkru innar
er samkomustaður Grunna-
víkurhrepps á Flæðareyri.
Þar hafa oft verið haldnar
skemmtanir og dansinn hef-
ur dunað, en nú orðið mun
sjaldan vera glaumur og
gleði á Flæðareyri. Nokkru
innar er komið að bænum
Dynjanda við Leirufjörð. I
Leirufirði er náttúrufegurð
mest í Jökulfjörðum. Skrið-
jökull mikill gengur niður í
dalbotninn, og úr honum
rennur áin Leira í mörgum
kvíslum í f jöroinn. Þegar hit
ar eru geta sumar kvíslarnar
orðið svo vatnsmiklar, að
þær eru algerlega óvæðar.
Rennisléttar grænar grundir
eru í dalnum meðfram ánn,i,
og talsverður birkiskógur er
í austurhlíðinni.
Innan við Leirufjörð er
Kjósarnes, en þar tekur við
Kjósarvogur. I Kjós var stór
býli, þegar ég kom þar, en
nú mun bærinn vera í eyði.
Tómas, sem þá var bóndi í
Kjós, hafði alizt upp á bæn-
um Leiru i Leirufirði, sem
mun hafa farið í eyði nokkru
eftir síðustu aldamót. Frá
Kjós er löng leið inn að
Hrafnsf jarðareyri, sem nú er
einnig í eyði. Síðasti bóndinn
þar hét Líkafrón Sigurgarðs-
son. Margir telja, að Fjalla-
Eyvindur sé grafinn á
Hrafnsfjarðareyri, og er leiði
hans sýnt þar vestur í tún-
inu. Líkafrón bóndi sagði
mér frá ýmsum öðrum ör-
nefnum í sambandi við Ey-
vind, þegar ég heimsótti
liann.
Frá botni Hrafnsfjarðar,
en svo nefnist innsti hluti
Jökulfjarða, liggur leið um
Skorarheiði austur á Strand-
ir til Furufjarðar. Hún er
lág, en norður af veginum
eni sumstaðar hrikalegir
hamrar, t. d. við Skorarvatn.
Vestar er Gýgjarsporsham-
ar, mjög einkennilegur, þver-
hnýptur, en rennisléttur að
framan án allra stalla, eins
þarna hefði verið skorið með
hníf.
Byggðin norðan Jökul-
fjarða er nú öll í eyði, þarna
hefur m. a. horfið heilt þorp,
Hesteyri.
Mjög er ógreiðfært við
Hrafnsfjörð að norðan. Þar
liggur innarlega. Álfsstaða-
dalur, og úr 'honum er göngu
r,-------- - .— -?
ÓLAFUR HANSSON;
mennfaskólakennari:
L-----irv. V
leið um Bolungavíkurheiði til
Bolungavíkur á Ströndum.
Utan Álfsstaðadals er leiðin
með firðinum ófær, skriður
og hamrar niður í sjó. Var
því alltaf farið á sjó frá
Hrafnsfjarðareyri og Kjós
til Kvía. Næsti fjörður að
norðan heitir Lónafjörður,
og mun hafa verið óbyggður
öldum saman. Þaðan liggur
svonefndur Þrengslavegur
austur í Barðsvík á Strönd-
um. Á nesinu milli Lóna-
fjarðar og Veiðileysufjarðar
er bærinn Kvíar, sem ég
hygg, að nú sé kominn í eyði.
Þar bjuggu menn áður góðu
búi. Ófært er með sjó fram
frá Kvíum í Veiðileysufjörð,
þar eru hengiflug. Leiðin
liggur yfir fjallið um svo-
nefndan Steigardal.
Veiðileysufjörður er hrika
legur og nakinn. Allt er þar
nú í eyði, en áður voru þar
þrjú eða fjögur býli. Einu
sinni var þarna norsk hval-
veiðistöð. Vegurinn úr Veiði-
leysufirði liggur um Stein-
ólfsstaðadal, en algerlega er
ófært fyrir Lásinn sem ligg-
ur milli fjarðanna.
Hornsfrandir
Vesturhluti Hornstranda,
svæðið frá Hesteyri til Horns
víkur, er mér alveg ókunn-
ugt, ég hef aldrei komið á
þær slóðir, aðeins séð strönd
ina af sjó. Kunnugir segja,
að þarna sé mikil og stór-
fengleg náttúrufegurð og
margt að sjá. Mikinn fróð-
leik um þetta svæði er að
finna í Hornstrendingabók
Þorleifs Bjarnasonar.
Um ýmsar leiðir er að
velja fyrir þá, sem vilja
halda á Hornstrandir. Marg
ir fara til Hólmavíkur fyrst
og halda þaðan norður, fyrst
um Trékyllisheiði til Reykj-
arfjarðar. Önnur leið er sú
gð fara úr Jökulfjörðum um
Skorarheiði til Furufjarðar,
en líka má ganga úr Jökul-
fjörðum til Hólmavikur.
Loks má auðvitað fara á
báti frá Isafirði til Aðalvík-
ur og leggja svo leið sína
norðan um víkurnar. Þeir,
sem ferðast um Hornstrand-
ir nú á dögum verða að vera
útbúnir eins og þeir værú á
öræfaferð. Allt þetta svæði
má nú heita í eyði. Ferða-
menn verða að hafa meðferð
is tjöld, svefnpoka og mat-
væli. Þegar ég fór um aust-
urhluta Hornstranda fyrir
nítján árum, var þetta allt
miklu einfaldara, þá var
alltaf hægt að gista á bæjr
um. Hornstrendingar voru
góðir heim að sækja, og
mörg myndarleg heimili voru
þar. Yfirleitt var fjarri því
að vera neinn annesjabragur
á fólkinu, það var öllu frjáls
legra( en margt sveitiafólk
sunnar á landinu. Eg er allt-
af að vona, að Hornstrandir
byggist á ný, en líklega á ég
ekki eftir að lifa það. Þarna
eru margar góðar jarðir og
ýmisleg hlunnindi. Það eru
hinar erfiðu samgöngur, sem
hafa bagað fólkið þarna
mest.
Hrikaleg náttúrufegurð er
á Hornströndum víða, og um
margt minna þær meira á
Grænland en á aðra hluta
Islands. Þarna geta verið
snjóskaflar niðri undir bæj-
snarbratt að því báðum meg-
4n. > »«•....
Stöku sinnum er klöngrazt
meðfram ströndinni, en það
kvað vera hinn mesti trölla-
vegur og ekki hættulaus.
I Bolungavík á Ströndum
er fallegt, hrikaleg fjöll um
hverfis víkina, en talsverður
gróður neðan til í hlíðunum.
Þarna var búið, þegar ég fór
þar um, en nú er víkin í eyði.
Frá Bolungavík til Furuf jarð
ar er farið með sjó, en sæta
verður þar sjávarföllum, því
að um flóð fellur sjórinn al-
veg upp að bjarginu.
I Furufirði finnst mér
einna fegurst á austanverð-
um Hornströndum. Talsvert
láglendi er þarna og liðast
áin um rennisléttar grænar
grundir. Hún er að mestu
bergvatn, en kvað þó geta
orðið jökullituð í hitum af
vatni úr Drangajökli. Sagt
er, að jökullinn hafi færzt
þarna verulega til baka hina
síðustu áratugi. Þríbýli var
í Furufirði, er ég kom þar,
en nú er allt í auðn. Þó eru
þarna að mörgu leyti góðir
landkostir og staðurinn einn
hinn fegursti á Vestfjörð-
um. Bænhús eða kapella var
j í Furufirði, annexía frá Stað
Gönguslódir
megin. Upp á fjallinu eru
víða stórgrýtisurðir, en þó
mátti nokkum veginn rekja
sig áfram eftir götuslóðum
og vorðubrotúm.
Þaralátursfjörður er lítill
um sig, en þar kvað vera
hin bezta náttúrlega höfn á
Austurströndum. Mun hafa
komið til mála áður fyrr að
byggja þar síldarstöð, en
ekki varð af því. Út í fjörð-
inn rennur Þaralátursós úr
Drangajökli. Oftast nær mun
hann vera vel væður. Búið
var í Þaralátursfirði fyrir
nítján árum, en nú er hann
í eyði. Ekki þótti mér veru-
lega fallegli þárna, í dal-
verpinu fram af firðinum eru
fúafen og mýrarsvakkar.
Lágur ’háls er milli Þaralát-
ursfjarðar og Reykjarfjarð-
ar. I Reykjaifirði hefur ver-
ið búið fram til þessa, en nú
er mér sagt, að jörðin sé að
fara í eyði. Þó er þetta ágæt
jörð, jarðhiti og ýmis hlunn
indi. En bærinn var geysi-
lega afskekktur eftir að
Furufjörður, Þaralátursfjörð
ur og Skjaldabjarnarvík fóru
í eyði, full dagleið til næstu
bæja. Út í Reykjarfjörð fell-
ur Reykjarfjarðarós fyrir
sunnan bæinn. Hann er jökul
vatn úr Drangajökli. Ósinn
var vitaófær gangandi mönn
um þegar ég fór þarna um,
kolmórauður, djúpur og
strangur. Hann er mesti far
artálmi þeim, sem fara gang-
andi um Austurstrandir. Ef
menn hitta illa á ósinn, er
bezt að bíða þar til seinni
hluta nætur, þá er minnst
í honum eins og öðrum jök-
ulvötnum. Ef byggð héldist í
Reykjarfirði væri ósinn ekk-
um um hásumar, en þar eru
líka til yndislegir gróður-
blettir. Fjölbreytnin í nátt-
úrunni er mikil. Fyrir dug-
lega og vana ferðamenn er
tilvalið að eyða sumarleyf-
inu í gönguferð um Horn-
strandir. — Við skulum
hefja ferðina um austurhluta
Hornstranda í Hornvík, sem
liggur milli Hælavíkurbjargs
og Hornbjargs. Bæirnir í
Hornvík eru nú í eyði. Frá
Hornvík er farið um Almenn
ingaskarð austur í Látravík,
þar sem vitinn er, og nú eina
mannabyggðin á stóru svæði.
Sumstaðar liggur vegurinn
alveg á bjargbrúninni. Vitinn
í Látravík stendur alveg á
hamrabrún, og er farið í
stiga niður að sjónum. Frá
Látravík er haldið til Smiðju
víkur eftir slóðum á brún-
inni, en alsstaðar er hér sæ-
bratt. Smiðjuvík er lítil um
sig, en talsverður gróður er
þar. Hún er komin í eyði
fyrir alllöngu. Úr Smiðjuvík
í Barðsvík er greiðfær vegur,
eftir því sem þarna gerist.
í Grunnavík, og var það lang
ur vegur og erfiður fyrir
prestinn, en séra Jónmundur
taldi það ekki eftir sér.
Úr Furufirði er allgóður
vegur um Skorarheiði vestur
í Hrafnsfjörð. En öðru máli
gegnir um veginn suður
Svartaskarðsheiði til Þara-
látursf jarðar, hann er hvorki
góður né greiðfær. Þetta er
einhver hinn versti fjallveg-
ur, sem ég hef farið um, en
ég var þar á ferð um kvöld
í blindþoku. Svartaskarðs-
heiði er há og brött báðum
ert vandamál.
Sunnan Reykjarfjarðar er
Sigluvíkurgnúpur, og er
Sigluvík milli hans og Geir-,
ólfsgnúps. Óvíst er, að byggð
hafi verið í Sigluvík. Geir-
ólfsgnúpur skilur Norður-
Isafjarðarsýslu og Stranda-
sýslu (Gnmnavíkurhrepp í
N.-ís. og Árneshrepp í
Strandas.). Hér enda hinar
eiginlegu Hornstrandir, þó
að út í frá sé Árneshreppur
stunduni talinn með Horn-
ströndum.
(Framhald).
Söluskattur
Athygli söluskattsskyldra aðila í Reykjavík skal
vakin á því, að frestur til að skila framtali til
skattstofunnar um söluskatt og iðgjaldsskatt
fyrir 2. ársfjórðung 1960 rennur út 15. þ. tn.
Fyrir þann tíma ber gjaldendum að skila skatt-
inum fyrir ársfjórðunginn til tollstjóraskrifstof-
unnar og sýna um leið afrit af framtalinu.
Barðsvík er miklu stærri um
sig en Smiðjuvík. Þarna er
talsvert láglendi, sums stað-
ar fúafen. Barðsvíkurbær.
hefur verið lengi í eyði. Veg-
urinn úr Barðsvík til Bol-
ungavíkur á Ströndum er
mjög erfiður. Farið er um
Göngumannaskarð, og er
Reykjavík, 11. júlí 1960.
Skattstjórinn í Reykjavík.
Tollstjórinn í Reykjavik.