Mánudagsblaðið - 18.02.1963, Blaðsíða 3

Mánuóagur 18. febrúar 1963
Mánudagsblaði&
3
Ritstjóra og ábyrgðarmaður: Agnar Bogason.
Kemur út á mánudögum. Verð. kr 5.00 í lausasölu; áskrifenda-
gjald kr. 260,00. Sími ritstjórnar 13496 og 13975.
Auglýsingasími 13496. — Prentsmiðja Þjóðviljans.
Ný míðborg ó flug-
vallarsvœðinu
Framhald af 1. síðu.
hefðu þá verið nægar lóðir undir íbúðarhús innan bæjarins og
ekki þurft að þenja bæinn inni fyrir Elliðaár í náinni framtíð.
Ráðhús Reykjavíkur
1 hinni nýju miðborg var hið ákjósanlegasta stæði fyrir
hið glæsilega ráðhús Reykjavíkur, sem enn hefur ekki endan-
lega verið valinn staður að því er bezt verður vitað. Hin nýja
miðborg hefði orðið samvaxin hinni eldri með Tjömina í miðju.
Nábýii hins nýja og gamla bæjar hefði orðið til ómetanlegs
hagræðis fyrir öll viðskipti. Þama hefði getað risið vel skipu-
lögð borg að tillögu hins ágæta skipulagsstjóra, sem féll frá
fyri'r aldur fram.
Flugvöllurinn
Raddir hafa heyrzt um það, að við Reykvíkingar megum
ekki missa flugvöllinn. Mikið rétt. Höfuðborg Islands á að eiga
flugvöll, en hann á ekki að vera innd í miðri borginni. Nýlega
hefur það komið í ljós, að brautir Reykjavíkurflugvallar eru
orðnar lélegar og að meira muni kosta að byggja nýjar þar,
heldur en að gera nýjan flugvöll á öðrum stað i nágrenni
borgarinnar, t. d. á Álftanesi, svo sem hin stjómskipaða nefnd
með Árna Snævar sem formann, og nefnd bandarískra sérfræð-
inga í flugvallarmálum benti á.
Ekki er heldur ótrúlegt, að fyrirtæki muni borga góðan
skilding fyrir byggingalóðir á flugvallarsvæðimu, sem svo mætti
verja til þess að greiða kostnað við nýjan flugvöll annars-
staðar.
Vegakerfið
Ein aðalástæðan sem sá danski skipulagsmaður færði fram
fyrir því að ekki yrði farið að tillögum um nýjan miðbæ á
flugvallarsvæðinu, var sú að erfitt mundi að gera þangað
greiðfært vegakerfi. Einnig þessi fullyrðing hins danska manns
hefur verið hrakin og stendur nú fátt eftir af hinu upphaflega
áliti hans. Ekki þurfa Islendingar heldur annáð en renna aug-
um til ýmissa borga í nágrarunalöndunum, til þess að sjá hvern-
ig þarlendir leysa slík vandamál, sem em i mörgum tilfellum
torleystari en hér.
Hefjizt handa
Porráðaenn bæjarins mega ekki leggja árar í bát í viðleitni
sinni til þess að gera Reykjavík að þeirri borg, sem henni
ber. Mistök geta hent og það er ekki nema mannlegt. Núver-
andi borgarstjóri hefur sýnt að hann er framkvæmda maður
og honum er bezt til trúandi að taka hér af skarið. Nú nálg-
ast sú stund, er hinu nýja ráðhúsi verður endanlega valinn
staður. Bcrgarbúar krefjast þess, að þar verði sjónannið skyn-
seminnar látin ráða, að farið verði aftir skipulagsuppdráttum
sem gerðir voru með heill Reykjavíkur í huga, að ráðhúsið cg
hin r.ýja miðborg Reykjavíkur rísi á svæðinu vestan öskju-
hlíðar, þar sem flugvöllurinn er nú.
F jðibrey ttasti
matseiillinn
íslenzkir, iranskir og kínverskir réttir.
Borðið og njótið útsýnisins írá Sögu, því
sá sem ekki hefur komið í ,,Grillið" eða
Astrabar hefur ekki séð Reykjavík.
Hótei Saga
Bretar, Noiðurlönd
og stórríkið
Veröld gerist nú válynd.
Flestar þjóðir, jafnvel hinar
stærstu og voldugustu sækjast
eftir bandamönnum til styrks í
meiri háttar þjóðarraunum.
Smáþjóðirnar finna þörfina þó
öllu meira. Eins og við var að
búast voru frændur Islendinga
Danir og Norðmenn allfúsir til
að ganga í bandalag við grann-
þjóðir í Vestur-Evrópu, en þeg-
ar í ljós kom að hin gamla
og trausta vinaþjóð Skandínava
Bretamir, fenigu ekki að vera
með í hinu nýja félagi lýstu
bæði Danir og Norðmenn yfir
að án Breta vildu þeir ekki
ganga í Stórríkið Hér lá ekki
fyrir hendi ósk frá Bretum um
þessa norrænu ákvörðun. Hún
kom fram sem eimhliða ósk nor
rænu þjóðanna um að þær vildu
halda opinni leið til frjálsmanni
legs bandalags við England.
Samtímis kemur þráfaldlega
í ljós að Bretar vilja hafa samn
ingsbundið öryggi um gagni-
kvæma aðstoð Ameríku og
no'kkurra minni þjóða ef í harð
bakka slær. Ameríka og Sovét
finna jafnvel nokkurn vanmátt
og hafa fylkt um sig f jölmennri
bandamannasveit.Önnur samtök
in eru kennd við Atlantshafið.
Hin við Varsjá.
Þegar hinir miklu risar á
mannl'ifsakrinum skynja að þeir
þola ekki óstuddir hina mestu
storma þá má játa fyrirfram
að birkimeiður við heimskauta-
bauginn murui ekki þola mikla
hvirfilbylji. Islenzka þjóðin er
ein af þessum veikbyggðu meið
um. Á alþjóðamáli mundi það
þýða að við þyrftum góðan
bandamann einn éða jafnvel
fleiri.
Hlntleysi — hernám
íslendingar höfðu ekki þessa
mininimáttarkennd 1918 og
töldu yfirlýst hlutleysi nægja
með algeru vopnleysi. Þetta
reyndist missýning. Þjóðverjar
voru albúnir til að hremma Is-
land þegar Bretar tóku okkur
1940. Ári síðar töldu Bretar
sér henta að nota innrásarlið
sitt annars staðar en á Islandi:
Þá báðu Islendimgar Bandaríkin
um vernd sem var fúslega
veitt og vel framkvæmd. Þegar
liðsafli Vestmanna var mestur
hér á landi voru hermennirair
80 þúsund. Minna var ekki tal-
ið nægja til að varna hugsan-
legri innrás Þjóðverja,
Við stríðslokin 1946 töldu all
ir flokkar á Alþingi einsætt að
treysta á óvopnað hlutleysi.
Þess vegna lýstu allir þingflokk
arnir hátíðlega yfir að allur
varnarher Bandaríkjanna yrði
að hverfa úr landi og það taf-
arlaust. Veikur meirihluti á
þingi (Munaði einu at-
kvæði, þegar bezt lét.)
vildi af náð og upp á gamlan
kunniingsskap leyfa flugvélum
Bandaríkjamanna að koma við
á Keflavíkurflugvelli í 5 ár
vegna aðstöðu Bandaríkjahers i
Þýzkalandi. Enn sem fyrr
treystu leiðtogar Islendinga á
varnarlaust hlutleysi fyrir sína
eigin þjóð.
Viðhorfin breytast
Á þessu varð nokkur breyt
inig fáum árum síðar. Þá þótti
leiðtogum Islendinga grunsam-
legt, meðan styrjöld var í Kór-
eu, að vita af fjölmörgum rúss-
neskum skipum. vel mönnuðum
æfðu herliði, allt kringum land
ið. Þá báðu allir borgaraflokk
arnir Bandaríkin að senda hinig
að herlið á sjó, landi og í
lofti. Stjómin í Washington
varð '*.ð þessum tilmælum og
síðan hefur veriö hér nokkur
vestrænn her. Þjóðin virðist
þjóðiti sem kostaði vamarliðið
á Islandi af heimspólitískum á-
stæðum, var beðin um mciri lán
og gjafir til daglegrar eyðslu.
Hættur stórríkisins
Næsta dæmi um algera botn-
leysu í utanríkismálum þjóðar-
innar er viðhorf fjölmargra á-
hrifamanna landsins gagnvar
væmtanlegri inngöngu Islands í
stórriki vesturþjóðanna. Eftir
stofnsáttmála þessara þjóða
mundi fámennt land með marga
lítt notaða atvinnumöguleika
i bili ekki megináherzlu á að
opna landhelgina heldur að fá
leyfi til að eignast veiði- og
vinsluhafnir helzt á Vestur- i
landi. Þetta er hundrað ára I
gömul frönsk tillaga en þá 1
tókst Jóni Sigurðssyni að stööva 1
sóknina. Frá opnum fiskihöfn- '
um mun auður hafsins renna J
úr höndum Islendinga til auð- 1
hringa stórríkisins. Boð Breta 3
um stórlán handa íslendingum -
fyrir jól i vetur var furðulegt
fyrirbærí. Alþingi varð að sam- _
þykkja þessa lántöku á nckkr- r
kunna allvel þessari skipanj þó '
að það sé mikið frávik frá hinu
marglofaða varnarleysi. Þó
vakti Hermann Jónasson og
kommúnistar allmikla öldu
1956 móti aðfengnu varnarliði.
Vinstrí stjórnin vannt kosning-
ar á þeirri dagskrá að láta her
inn fara og búa við hlutleysi,
en þegar til kom féllu allir
flokkarnir sem að stjórninni
stóðu frá þessu heiti og
létu efla varnir landsins frá
því sem áður var. Síðan virðast
allir stjórnmálaflokkarnir sam
mála um nauösyn varnarliðs á
Islandi.
Stefnuleysi
í utanríkismálum
Amerískur fræðimaður dr.
Donald hefir ritað og gefið út
nákvæma og hlutlausa bó'k um
utanríkismál Islendinga eftir
1944. Hefir höfundur byggt frá
sögn sína á frumheimildum,
ekki sízt Alþingistíðindum og
öðrum opinberum skjölum. Nið
urstaða hans er að utaniríkis-
stefna þjóðarinnar hafi alltaf
farið eftir úrslitum kosninganna
á þessu tímabili. Hér er talað
kurteislega og með nærgætni
við þjóð sem er að byrja þátt-
töku í spili þjóðanna á tafl-
borði heimsviðburðanna. Af
þessu má sjá að Islendingar
hafa alls ekki haft ineina stefnu
5 utanríkismálum á þessu tíma-
bili. Þingið cg stjórnin hafa
látið öldugang kosninganna
marka stjórnarstefnuna gagn-
vart öðrum löndum eftir niður
stöðum tilviljunarkenndra kosn
inga. Sigur svokallaðra vinstri
manna 1956 var byggður á al-
viðurkenndri blekkingu. Kjós-
endum var lofað að gera landið
varnarlaust, en að fengnum
sigri eru varrirnar auknar og
hafa legið varnarlaust við fæt-
ur gróðahringa hinna vestrænu
stórvelda. Landhelgin, vatnsork
an, jarðhitinn og hin góðu
ræktarlönd í mörgum héruðum
mundu á svipstundu hafa verið
komin í hendur auðhringa. í rík
um löndum. Sú þróun hefði á
svipstundu gert Islendinga að
ráfandi flækingsþjóð í sínu eig
in landi. Vonin um hóflegan
fisktoll í þessum löndum átti
að bæta frelsis- og eignatjónið
og sjálft þjóðarmorðið. Brátt
kom í ljós að innbyrðis átök
milli þjóða í stórríkinu voru
svo æsileg að líkast var að þar
væru óvinaþjóðir en ekki fé-
lagsbræður að verki. Samt
munu þessi samtök halda á-
fram að starfa á vegum gróða
brasks og þjóðarmetnaðar án
tilefnis eða mannsæmandi und-
irstöðu.
Hin rétta leið
Reynsla undangenginnia
20 ára sýnir Islendingum rétta
leið í mesta vandamálinu:
Hyggilega utanríkisstefnu og
vernd frelsis í landinu. Við höf
um sannreynt að við getum
ekki komizt leiðar okkar nema
fá ár í senn, án þess að
biðja stærri þjóðir um vernd
enda gert það að lckum eins
og fyrr er á bemt. Við höfum
reynt vernd norrænu þjóðanna
öldum saman. Þeir græddu á
okkur eins og frekast mátti við
koma. Stórríkið vill opna arðs-
uppsprettur landsins fyrir sín-
um fésýslumönnum en býður í
þess stað tollalækkun á fiski,
sem aðrir veiða. Bretar hafa
varið Island þrjár aldir eftir
Tyrkjaránið og margt gert vel
til okkar en útvegsmenn Breta
hafa nú mikinn hug á, ef við
lendum inn í stórríkið að leggja
um dögum eða vera án fjárins.
Um þetta sama leyti var ausið
úr íslenzkum sjó gulli jafn-
miklu þvi sem Bretinn bauð til
láns með erfiðum kjörum, Þjóð
ina sýndist ekki vanta neinar
240 milljóndr króna í það sinn
enda gaf stjórnin enga skýr-
ingu á að landið hefði þörf
fyrir enska Iánið.
Ingersoll — Si. G. St.
íslendingum er opin ein leið
til frjálsrar lífsafkomu. Við eig
um að semja um skynsamlegt
og heiðarlegt bandalag við
Ameríku eftir fororði St. G. St.
í samanburði á honum og ame
ríska manmbótamanninum Ing-
ersoll.
..Orkuminni og yngri bróðir,
ekki þegn né lærisveinn“.
Bandaríkin og Sovét óska
eftir bandamönnum af skynsam
legum ástæðum. Allir þekkja
veikdóm. Veikdómur okkar er
að vísu annars eðlis heldur en
voldugra stórþjóða. Hver þjóð
þarf sinn læknisdóm. Við þurf T
um hervernd. Við þurfum vemd ■'
á sviði verzlunar cg viðskipta. I
Verndarlandið má ekki hafa l
þörf til að aröræna sjólstæðing í
sinn. Náttúrugæði Islands ■*
freista ekki Bandaríkjamanna, 1
Þau era of lítil og cf fjarlæg. I
Allar Evrópuþjóðir sem hafa 1
tekið okkur í sinn bát liafa gert
það til að hagnast á fátækt
okkar. i
Árið 1945—6 vildu Islend-
ingar hvorki hervernd eða við
skiptatryggingu. Árið 1947 vor
um við bæði aura- og markaðs-
lausir. Ameríka hefur hjálpað
okkur um reiðufé og stundum
með matvörur. Samtals mun sá
Framhald á 6. síðu.
■»

i