Morgunblaðið - 24.06.2005, Qupperneq 8

8 FÖSTUDAGUR 24. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Þeir sem vilja verðasér úti um meira-próf þurfa að
greiða allt að tvöfalt meira
fyrir námskeið hjá öku-
skólum á höfuðborgar-
svæðinu eftir að ný nám-
skrá til aukinna ökur-
éttinda tók gildi í apríl.
Meðal breytinga sem ný
námskrá kveður á um er
fjölgun verklegra kennslustunda á
vöru- og hópbifreiðum upp í sam-
tals tuttugu en þær voru áður ell-
efu. Verklegum kennslustundum
fyrir bifreið með tengivagni hefur
fjölgað úr fimm í sjö en lágmarks-
kröfur um bóklegar kennslustund-
ir eru hins vegar lækkaðar, úr 120
í 100 fyrir hópbifreiðir og úr 96 í 84
fyrir vörubíla. Þá er nú krafist 68
kennslustunda fyrir leigubílarétt-
indi en 84 áður, en krafist er jafn-
margra verklegra kennslustunda
fyrir leigubifreiðar.
Í kjölfar nýrrar námskrár mun
verð fyrir meiraprófsnámskeið
hækka hjá ökuskólunum þremur á
höfuðborgarsvæðinu; Nýja öku-
skólanum, Ökuskóla SG og Öku-
skólanum í Mjódd, en aðeins hinn
síðastnefndi er farinn að kenna
eftir nýju námskránni.
Egill Rúnar Sigurðsson, fram-
kvæmdastjóri Ökuskóla SG, segir
að hjá þeim sé enn kennt eftir
gömlu námskránni þar sem fjöl-
margir hafi skráð sig á
meiraprófsnámskeið áður en
breytingarnar tóku gildi og enn sé
verið að kenna þeim hópi.
Hann býst við að breytingar á
námskrá muni hafa í för með sér
fækkun nemenda í ökuskólum í
framtíðinni vegna aukins kostnað-
ar. Verð fyrir námskeið sam-
kvæmt nýrri námskrá hefur ekki
verið ákveðið hjá Ökuskóla SG en
Egill reiknar með að það verði á
bilinu 260-70 þúsund krónur.
Hann segir að þrátt fyrir að
fjölgun verklegra ökutíma sé já-
kvæð breyting og til þess fallin að
bæta menntun bílstjóra, hafi
breytingin verið ansi stórt stökk í
einu. Eðlilegra hefði verið að
fjölga tímunum smátt og smátt, að
mati Egils, sem telur ekki víst að
ökuskólarnir nái allir að halda velli
vegna fyrirsjáanlegrar fækkunar
nemenda. Hann segir að auk fleiri
verklegra tíma sé hluti hinnar
fyrirsjáanlegu hækkunar einnig
það að gamla verðið hafi verið
mjög lágt vegna mikillar sam-
keppni á markaðnum.
Í Ökuskólanum í Mjódd er farið
að kenna samkvæmt nýrri nám-
skrá og kostar nú námskeið sem
veitir réttindi á leigu-, vöruflutn-
inga- og hópbifreið 240 þúsund en
kostaði áður 118 þúsund. Ef rétt-
indum á vörubifreið með tengi-
vagni er bætt við, þá kostar nám-
skeiðið 286.646 krónur, að sögn
Kristín Birgisdóttur, sem telur
skólann ekki hafa orðið varan við
fækkun nemenda af þessum sök-
um.
Verð ekki hækkað frá 1993
Í Nýja ökuskólanum hefur nám-
skeið fyrir öll fern réttindin kostað
148 þúsund krónur. Svavar Svav-
arsson, skólastjóri Nýja ökuskól-
ans, segist telja að nýju námskeið-
in muni kosta um 280 þúsund
krónur þegar þau fara af stað.
Hann segir að gamla verðið hafi
nánast haldist óbreytt síðan 1993
þegar námskrá til aukinna öku-
réttinda var tekin upp enda hafi
mikil og skefjalaus samkeppni
verið á markaðnum. „Öllum sem
hafa verið hjá mér er ljóst að þetta
er jákvæðasta skrefið síðan 1993,“
segir Svavar og bendir á að ef
krafist sé 12 verklegra ökutíma í
nágrannalöndunum, þar sem alla-
jafna sé ekið á tvöföldum vegum,
þá hljóti fimm tímar að vera of lítið
miðað við vegina hér á landi og því
rétt að fjölga tímum.
Nokkuð er um að nemendur
taki einnig próf á vinnuvélar og er
þá 80 bóklegra tíma krafist. Boðið
er upp á grunnnámskeið á allar
vinnuvélar fyrir 49.900 krónur í
Nýja ökuskólanum, og Iðntækni-
stofnun en í Öku- og vinnuvéla-
skólanum kostar námskeiðið
39.900 krónur. Að loknu námskeiði
mega nemendur taka próf á vinnu-
vélar.
Betri bílstjórar
Holger Torp, sérfræðingur hjá
Umferðarstofu, segir ástæðu þess
að farið hafi verið út í breytingar á
námskrá fyrir aukin ökuréttindi
meðal annars vera tilskipun frá
Evrópusambandinu, sem tók gildi
árið 2003. Einnig hafi verið um
það rætt nánast allan þann tíma
sem eldri námskráin var í gildi að
fjölga þyrfti verklegum tímum.
Spurður út í verðhækkanir hjá
ökuskólunum af þessum sökum,
segist Holger velta því fyrir sér
hvort verið sé að leiðrétta gamla
taxta sem hafi verið orðnir of lágir
eða þá hvort fleiri verklegir tímar
séu í raun svona dýrir. Hann segir
aukninguna á verklegum tímum
ekki verulega og ætti ekki að leiða
til mikilla verðhækkana. Ekki sé
um of mikla fjölgun í einu skrefi að
ræða, að sögn Holgers sem bendir
á að í löndunum í kringum okkur
séu tímarnir mun fleiri. „Það er
fyrst og fremst verið að mennta
betri bílstjóra sem er afar mikil-
vægt í dag, þegar umferð er mikil
og oft á tíðum erfið,“ segir hann.
Fréttaskýring | Fleiri verklegir ökutímar
í nýrri námskrá
Meiraprófið
orðið dýrara
Kostnaður nemenda sem vilja öðlast
aukin ökuréttindi tvöfaldast
Það kostar sitt að mega keyra vörubíl í dag.
Misjafn kostnaður við að
afla sér menntunar

Það kostar nú um 280 þúsund
krónur að sækja námskeið fyrir
aukin ökuréttindi og 40-50 þús-
und krónur að öðlast réttindi á
vinnuvélar. Til samanburðar má
nefna að einkaflugmannsréttindi
kosta tæpar 747 þúsund krónur í
Flugskóla Íslands og fyrir
þriggja ára háskólanám greiða
nemendur 135.000 krónur í
skráningargjöld við HÍ, KHÍ og
HA en 594 þúsund krónur í
skólagjöld við HR og 1.230 þús-
und krónur við Bifröst.
Eftir Árna Helgason
arnihelgason@mbl.is
ÞEIR sem hyggja á ferð til Banda-
ríkjanna á vegabréfum sem gefin
voru út fyrir 1. júní 1999 geta ekki
ferðast þangað án áritunar, að sögn
Hauks Guðmundssonar, skrifstofu-
stjóra í dómsmálaráðneytinu. Verð
á áritun til Bandaríkjanna er um
100 dollarar, tæpar sjö þúsund
krónur. Nýtt vegabréf kostar á hinn
bóginn 5.100 fyrir fullorðna og 1.900
krónur fyrir börn.
Bandarísk stjórnvöld hafa frestað
um eitt ár ákvörðun sinni um að 27
ríki sem ekki þurfa vegabréfsáritun
til Bandaríkjanna, þ.m.t. Ísland,
þurfi vegabréf með lífkennum, en
breytingin átti að taka gildi frá og
með 25. október nk. Þeir sem eiga
vegabréf sem gefin voru út eftir 1.
júní 1999 þurfa þó ekki að end-
urnýja vegabréf sín.
Að sögn Hauks var áformað að
bjóða út miðlægan búnað sem skrif-
ar á flöguna sem komið verður fyrir
í nýja vegabréfinu en því verður nú
frestað fram á næsta vor.
Haukur segir að framleiðslu-
kostnaður vegna nýju vegabréfanna
verði mun meiri og reikna megi
með nokkurri verðhækkun. Ríkið
muni þó eflaust taka á sig hluta
aukins kostnaðar líka. Haukur
bendir á að nýju vegabréfin sem
taka gildi á næsta ári séu öruggari
skilríki og minni hætta á að fólk
misnoti þau.
Nýju vegabréfin verða
mun dýrari í framleiðslu
FREYJA Haraldsdóttir er starfs-
maður á leikskólanum Kjarrinu í
Kópavogi og unir hag sínum vel þar.
Hún er í fullu starfi og vinnur auk
þess með námi á veturna, þrátt fyrir
að glíma við sjúkdóminn osteogenisis
imperfecta. Sjúkdómurinn felur í sér
beinagenagalla sem veldur því að
beinin eru stökk og brotna af minnsta
tilefni.
Freyja verður nítján ára í næstu
viku og stundar nám á félagsfræði-
braut Fjölbrautaskólans í Garðabæ.
Hún útskrifast um næstu jól og tekur
því námið á aðeins þremur og hálfu
ári. Hún hóf störf á Kjarrinu vorið
2004 og starfar sem leiðbeinandi.
„Mitt starf felst í að hugsa um börn-
in; sjá til þess að þeim líði vel og þau
skemmti sér vel.“ Aðspurð segir hún
að börnin hafi tekið sér vel, en að þau
séu forvitin um fötlun hennar. „Þau
spurðu mjög mikið fyrst og gera í
raun enn. Ég reyni að svara þeim eft-
ir bestu getu, enda lærir maður með
því að spyrja. Oft koma þau samt
með svo heimspekilegar spurningar
að ég stend á gati,“ segir Freyja
brosandi og hefur greinilega gaman
af vangaveltum barnanna.
Ekki allir steyptir í sama mótið
Hún segir að börnin, eins og raun-
ar allir, hafi gott af því að umgangast
fólk sem ekki er allt steypt í sama
mótið. „Þau koma fordómalaus að
þessu og ég held og vona að þetta
fylgi þeim út í lífið og dragi úr for-
dómum.“ Hún segir starfsmennina
líka hafa tekið sér vel. Hún fái verk-
efni við hæfi og að á leikskólanum sé
komið fram við hana eins og mann-
eskju. Það er sláandi að heyra slíka
yfirlýsingu, enda ætti eðlileg fram-
koma ekki að teljast til tíðinda.
Freyja segir að starfið sé skemmti-
legt og að hún myndi gjarnan vilja
vinna með börnum áfram. Þegar hún
er spurð hvort hugurinn standi til
frekara náms eftir stúdentspróf segir
hún að sálfræði og fötlunarfræði
heilli mikið, en hún sé samt alltaf að
skipta um skoðun. „Ég mun samt
aldrei vinna ein inni á skrifstofu. Ég
vil læra eitthvað á félagslega sviðinu
og er sjálf mikil félagsvera.“
Refsað fyrir dugnað
Freyja er mikið fötluð líkamlega,
en hana vantar greinilega ekki
sprengikraftinn. Hún er þroskuð og
hefur fastmótaðar skoðanir og segir
að þrátt fyrir öryrkjastimpil geti fatl-
aðir unnið og ekki eigi að gera lítið úr
þeim. Hún segir að endurskipuleggja
þurfi hvert fjármunirnir fara. „Með
nútíma tækni og aðstoð frá fólki í um-
hverfinu eru fötluðum allir vegir fær-
ir og það er mikilvægt fyrir allt sam-
félagið að hvatt sé til þess að þeir fari
út á vinnumarkaðinn. Það vinnur
gegn fordómum og sýnir að fatlaðir
eru vel færir um að sinna ýmsum
störfum. Það er verið að vinna mikið í
þessu og framfarir hafa orðið. Vissu-
lega fylgir þessu kostnaður og við
þurfum réttu tækin og aðstöðuna, en
geðheilsa okkar er líka mikilvæg. Við
þurfum að hafa eitthvað fyrir stafni
og vera í kringum annað fólk eins og
aðrir. Manni virðist stundum vera
refsað fyrir að vera duglegur.“
Freyja segir að auðvelt hafi verið að
fá vinnu, en erfiðara sé að fá stuðn-
ingsfólk. Sjálf nýtur hún aðstoðar
Ástu Maríu Harðardóttur við það
sem hún ræður ekki við ein.
Freyja segir að þrátt fyrir mörg
jákvæð skref muni baráttunni fyrir
réttindum fatlaðra líklega aldrei
ljúka, en það væri synd að segja að
hana vantaði kraft eða jákvæðni.
„Það er til dæmis alger synd að
mennta sig mikið en geta síðan ekki
nýtt menntunina til starfs. Erfiðasta
verkefnið sem fatlaðir þurfa að kljást
við er að berjast við kerfið og fyrir
því sem flestir álíta mannréttindi.
Það er samt líka krefjandi og
skemmtilegt; bara verkefni sem þarf
að leysa.“
Baráttan við kerfið erfiðust
Morgunblaðið/Þorkell
Freyja segir að fötluðum séu allir vegir færir, njóti þeir réttrar aðstöðu.
Freyja Haraldsdóttir er fötluð en í fullu starfi á leikskóla
Eftir Hrund Þórsdóttur
hrund@mbl.is
HUGMYND Ríkisendurskoðunar
um að frysta greiðslur til stofnana
sem fara meira en 4% fram úr fjár-
heimildum eru forkastanlegar og
forneskjulegar að mati Ögmundar
Jónassonar, formanns BSRB. Hann
telur lítið réttlæti í því að svipta
starfsfólk launum ef stofnunin sem
það vinnur hjá fer fram úr heimildum.
„Ríkisstofnanir geta farið fram úr
fjárlagaheimildum af ýmsum orsök-
um. Vegna þess að þeim er skammtað
fé af óraunsæi, einhver ófyrirséð at-
vik hafa komið upp, eða vegna þess að
verið er að skerða framlög stofnunar-
innar af pólitískum ástæðum, eins og
við þekkjum dæmi um,“ segir Ög-
mundur í samtali við Morgunblaðið.
„Ríkisendurskoðun vill að það sé
tekið á þessu með
því að refsa starfs-
fólkinu með því að
hætta að borga
þeim laun, og leyf-
ir sér að leggja til
að lögum um rétt-
indi og skyldur
opinberra starfs-
manna verði
breytt til þess að
þetta geti gengið
yfir. Þetta eru forkastanlegar tillögur
og reyndar undra ég mig á því að svo
forneskjulegar raddir skuli heyrast
enn þann dag í dag. Hugmyndir af
þessu tagi hafa komið upp áður, en
þær hafa jafnan verið kveðnar niður
jafnharðan, enda held ég að þetta sé
ekki í nokkru samræmi við réttlætis-
kennd okkar,“ segir Ögmundur.
Þarf að taka á rótum vandans
„Það sem þetta þýðir er að ef
sjúkrahús fer fram úr áætlunum þá
vill Ríkisendurskoðun taka á því með
því að hætta að borga starfsfólkinu
laun. Ég veit ekki á hvaða róli menn
eru sem láta sér detta svona lagað í
hug. Það þarf að taka á rótum hvers
vanda þar sem hann liggur. Ef hann
liggur í gjörðum stjórnmálamanna á
að beina athyglinni þangað. Ef illa er
haldið á fjármálum stofnana á að
beina kastljósinu að þeim sem þar
stýrir för. En að ætla að fara að láta
þetta bitna á starfsfólkinu almennt er
gjörsamlega út í hött.“
Formaður BSRB gagnrýnir tillögu Ríkisendurskoðunar
Ögmundur
Jónasson
Forkastanlegar og forn-
eskjulegar hugmyndir