Morgunblaðið - 11.07.2005, Side 12

12 MÁNUDAGUR 11. JÚLÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
BRESKI innanríkisráðherrann,
Charles Clarke, sagðist í gær bjart-
sýnn á að mennirnir sem ábyrgð
bera á hryðjuverkunum í London sl.
fimmtudag yrðu handsamaðir. Yfir-
völd í Bretlandi virðast þó ekki enn
vita hvort ódæðismennirnir voru er-
lendir al-Qaeda-liðar sem nú eru
horfnir úr landi eða hvort um heima-
menn hafi verið að ræða, nýliða í röð-
um múslímskra öfgamanna sem þar
af leiðandi eru ekki undir eftirliti lög-
reglunnar. „Við útilokum hvorugan
möguleikann á þessu stigi,“ sagði
Brian Padick yfirlögregluþjónn á
fréttamannafundi í gær.
Bresku blöðin hafa velt vöngum
um að Sýrlendingurinn Mustafa Set-
mariam Naser, sem talinn er hafa
skipulagt hryðjuverkið í Madrid í
fyrra, tengist ódæðinu í London.
Nafn Marokkómannsins Moham-
meds al Gerbouzi hefur einnig verið
nefnt í þessu samhengi. Hann mun
hins vegar hafa lýst því yfir að hann
sé staddur í London og sé búinn að
gefa sig fram við lögregluna en að
hún hafi ekkert viljað við hann tala.
Eitt virðist ljóst; hryðjuverkin á
fimmtudag voru vel skipulögð og
markmið skipuleggjenda þeirra var
án efa að myrða eins marga og hugs-
ast gat. Vangaveltur hafa þó verið
um hvers vegna ein sprengjan
sprakk um borð í strætisvagni, á
meðan öllum hinum hafði verið kom-
ið fyrir í neðanjarðarlestum.
Breska leyniþjónustan nýtur lið-
sinnis sérfræðinga frá öllum helstu
Evrópulöndunum í rannsókn sinni
en yfirvöld hafa þegar greint frá því
að þau hafi engan grun haft um að
hryðjuverk væri yfirvofandi, viðbún-
aðarstig vegna hryðjuverkavárinnar
var raunar nýverið lækkað.
Nánast óhjákvæmilegt að
hryðjuverk yrðu framin
Tony Blair, forsætisráðherra
Bretlands, ávarpar breska þingið um
þessi mál í dag og er gert ráð fyrir
því að hann muni þar verjast öllum
ásökunum um að breska leyniþjón-
ustan hafi brugðist sökum þess að
ekki tókst að afstýra þessu hryðju-
verki. En ekki er líklegt að fast verði
sótt að Blair, ummæli leiðtoga
stjórnarandstöðunnar gefa til kynna
að þeir séu sammála því mati yfir-
valda að útilokað sé að tryggja ör-
yggi borgaranna fullkomlega vegna
þeirrar hryðjuverkaógnar, sem nú
steðjar að heimsbyggðinni. Virðist
raunar samdóma álit manna að nán-
ast hafi verið óhjákvæmilegt að ísl-
amskir öfgahópar, sem fylgja Osama
bin Laden og samtökum hans, létu til
skarar skríða í London.
Því hefur verið haldið fram að
stuðningur breskra stjórnvalda við
innrásina í Írak hafi gert London að
skotmarki. Flestir virðast hins vegar
á því að stórborgin London, sem ein
af höfuðborgum vestrænna hátta,
hafi hvort eð er verið „segull fyrir al-
þjóðleg hryðjuverk“, eins og Charles
Kennedy, leiðtogi frjálslyndra demó-
krata, orðaði það í gær. Vekur at-
hygli að Kennedy – sem hefur gagn-
rýnt harkalega hernaðaríhlutunina í
Írak og þátttöku Bretlands í henni –
tók skýrt fram að hann teldi sjálfur
ekki unnt að tengja saman innrásina
í Írak og atburði sl. fimmtudags.
Blair sjálfum er hrósað fyrir
frammistöðuna síðustu daga en rætt
er um að síðasta vika hafi verið sú
erfiðasta í forsætisráðherratíð hans.
Blair náði vissulega einum merkasta
áfanga valdatíðar sinnar sl. miðviku-
dag, en þá var tilkynnt að ólympíu-
leikarnir 2012 yrðu haldnir í London,
en strax daginn eftir hafði mikil gleði
umbreyst í mikinn harm. Þykir Blair
að flestu leyti hafa brugðist rétt við
tíðindunum frá London á fimmtudag
og ýmsir álitsgjafar í breskum fjöl-
miðlum í gær virtust sammála um að
hann hefði styrkt pólitíska stöðu sína
og að hann hefði þjóð sína á bak við
sig á þessari stundu, hvað svo sem
síðar kann að verða.
Mikið jafnaðargeð
Ekki er hægt annað en dást að
jafnaðargeði íbúa London, þeir hafa
ekki látið atburði fimmtudagsins
umbylta lífi sínu og engin merki eru
um ofsahræðslu meðal fólks. Þegar
að er spurt hverju þetta kunni að
sæta hafa flestir orð á því að íbúar
London séu öllu vanir, írskir hryðju-
verkamenn hafi á sínum tíma staðið
fyrir ódæðisverkum í borginni og
flestir muni þá tíð enn. En hér ræðir
samt um nýja tegund hryðjuverka
og velta má fyrir sér hvort óhugn-
anleg vitneskjan um það búi ekki
undir niðri í huga fólks. Fórnarlömb-
in eru mun fleiri og markmiðið bein-
línis að valda sem mestu manntjóni.
Menn eru auðvitað varir um sig,
lögreglumenn hafa verið mjög áber-
andi í miðborg London síðustu daga
og viðbrögð lögreglu í Birmingham á
laugardagskvöld sýna þetta einnig;
en þar var ákveðið að rýma miðbæ-
inn eftir að vísbendingar um að ör-
yggi borgara kynni að vera ógnað.
Fátt vitað með vissu
um skipuleggjendurna
Eftir Davíð Loga Sigurðsson í London
david@mbl.is
Reuters
Lögregla stundar ítarlega rannsókn á vettvangi allra sprenginganna.
TÍU ár eru í dag liðin frá fjölda-
morðunum í Srebrenica, þar sem
serbneskar hersveitir myrtu átta
þúsund múslímska karlmenn og
drengi. Fjöldamorðin eru þau mestu
sem framin hafa verið í Evrópu frá
lokum seinni heimsstyrjaldar.
Tugir þúsunda manna sækja
minningarathöfn í Srebrenica í dag,
flestir þeirra ættingjar fórnarlamba
auk fjölda erlendra erindreka,
þeirra á meðal sendinefnd frá Serbíu
og Svartfjallalandi. Þar verður for-
seti Serbíu, Boris Tadic, í broddi
fylkingar. Tadic sagði í gær að hann
vildi votta fórnarlömbum fjölda-
morðsins í Srebrenica virðingu sína,
og sýna að serbneska þjóðin væri
ekki hlynnt voðaverkinu. „Við verð-
um að gera skýran greinarmun milli
fólksins og glæpamannanna.“
Þeir sem bera ábyrgð á fjölda-
morðunum ganga lausir en David
Leakey, yfirmaður friðargæsluliðs
Evrópusambandsins í Bosníu, sagði í
gær að „hringurinn væri að þrengj-
ast“ um Radovan Karadzic, fyrrver-
andi leiðtoga Bosníu-Serba, og
Ratko Mladic herforingja, sem taldir
eru hafa skipulagt fjöldamorðin.
Við athöfina í dag verða lík 610
fórnarlamba sem fundust í fjölda-
gröfum umhverfis bæinn og borin
hafa verið kennsl á borin til grafar.
Reuters
Mujic Sabra tárast yfir kistu sonar síns Mujo, sem var meðal 8.000 drengja og karla sem myrtir voru í Srebrenica.
Mujo er einn þeirra 610 manna sem kennsl hafa verið borin á eftir að hafa fundist í fjöldagröfum. Undanfarna
daga hafa ættingjar þeirra komið og fundið kistur merktar með nöfnum ástvina sinna. Þeir verða jarðsettir í dag.
Tíu ár frá fjöldamorðunum í Srebrenica
Bishkek, Kirgistan. AFP. AP. | Kurman-
bek Bakiyav var í gær kosinn forseti
Mið-Asíuríkísins Kirgistan með
miklum yfirburðum. Þegar um þriðj-
ungur atkvæða hafði verið talinn í
gærkvöld virtist
hann ætla að fá
89% atkvæða, en
sá sem næst kom
var með 5% at-
kvæða samkvæmt
útgönguspám. 2,6
milljónir manna
voru á kjörskrá
og var kjörsókn
74,6 prósent.
Bakiyav hefur
undanfarið gegnt embætti forseta
landsins tímabundið, en hann var
settur forseti þann 24. mars síðastlið-
inn eftir að þáverandi forseti, Askar
Akayev, hrökklaðist frá völdum. Það
gerði Akayev vegna uppreisnar gegn
honum í kjölfar ásakana um að
stjórnvöld hefðu staðið fyrir víðtæku
kosningasvindli í þingkosningum
sem fram fóru 13. mars.
Bakiyaz
kosinn forseti
Kirgistan
Kurmanbek
Bakiyav
Bagdad. AP. | Að minnsta kosti 44 féllu
og tugir til viðbótar særðust í árásum
í Írak í gær. 33 féllu í þremur að-
skildum sjálfsmorðsárárum. Sú
mannskæðasta varð við skráningar-
stöð fyrir hermenn í Bagdad, en þar
gekk maður með sprengiefni innan-
klæða að hópi manna sem beið við
stöðina og varð sprengingin 25 að
bana og særði 47. Mannskæðar
sjálfsmorðsárásir hafa áður verið
gerðar við þessa skráningarstöð.
Árás var gerð í gær á lögreglusveit
sem var á ferð við borgina Mosul, en
þar keyrði bíll hlaðinn sprengiefni að
henni og varð sprenging í honum
fjórum lögreglumönnum að bana. Í
Kirkuk sprakk bíll hlaðinn sprengi-
efni á hraðbraut með þeim afleiðing-
um að fjórir óbreyttir borgarar féllu.
Skotmark árásarinnar virðist hafa
verið óbreyttir borgarar, að sögn yf-
irvalda, en engin hernaðar- eða lög-
reglustarfsemi er þar sem hún var
gerð. Fleiri morð voru framin í Írak í
gær. Átta manna fjölskylda sjíta
múslíma var myrt í svefni og þrír lög-
reglumenn voru drepnir í Bagdad.
44 drepnir í Írak
London. AFP. | Breska lögreglan heldur áfram leit sinni að líkamsleifum
fórnarlamba sprenginganna á fimmtudag og eru aðstæður til leitarinnar
vægast sagt skelfilegar, einkum í neðanjarðarlestargöngunum milli King’s
Cross og Russell Square-stöðvanna. Þar róta lögreglumenn í gegnum brak
lestarvagnanna og verða að gæta þess vandlega að spilla engu því sem gæti
talist mikilvæg sönnunargögn.
Áðurnefndur staður er sá eini þar sem talið er að lík séu enn í vögnunum
og hefur verið talað um að þau kunni að vera um 20 talsins. Björgunar- og
rannsóknarlið starfar þar í gríðarlegum hita og loftleysi, en hitastigið þar
er allt að 60 gráðum og loftið mettað ryki og asbest-trefjum, auk þess sem
talsvert er um rottur í göngunum.
Andy Trotter, yfirmaður hjá bresku lögreglunni, hefur varað við því að
rannsóknin í göngunum kunni að taka talsverðan tíma. Segir hann að að-
eins nokkrir menn geti verið að störfum þar í einu og að þeir þurfi að koma
reglulega upp úr göngunum vegna þess hversu skelfilegar aðstæðurnar
þar séu. Hópar lögregluþjóna skiptist á að mæta hinum „hryllilegu að-
stæðum í göngunum,“ en sóttvarnarbúningar og loftræstitæki séu notuð til
að gera þær bærilegri.
Trotter segir að leitarliðið noti ýmiss konar búnað til að skera og þvinga
efni lestarinnar í sundur. Annar yfirmaður hjá lögreglunni sagði að leitar-
liðið beitti einnig svokallaðri „fingraleit“, þar sem hvert einasta stykki úr
brakinu, þar á meðal líkamsleifar, sé tekið og skoðað mjög vandlega með
það í huga hvort hægt sé að bera kennsl á líkin eða finna vísbendingar um
hverjir gætu hafa framið voðaverkin. Forgangsverkefni væri þó að ná öll-
um líkamsleifum út úr vögnunum.
Leitarlið vinnur samhliða sérfræðingum frá Scotland Yard á vettvangi
allra sprenginganna í leit að vísbendingum um hvers konar sprengiefni var
notað og hverjir kunni að bera ábyrgð á þeim.
Lögregla leitar neðanjarðar
við „hryllilegar“ aðstæður
Lúxemborg. AFP. | Íbúar Lúxemborgar
samþykktu í gær í þjóðaratkvæða-
greiðslu stjórnarskrársáttmála Evr-
ópusambandsins (ESB). 56,5% þátt-
takenda voru hlynnt sáttmálanum en
43,5% andvíg.
Lúxemborg er
fyrsta ríkið sem
staðfestir stjórn-
arskrársáttmál-
ann eftir að
Frakkar og Hol-
lendingar felldu
hann í þjóðarat-
kvæði fyrir rúm-
lega mánuði.
Viðbúið var að
mjótt yrði á mununum í atkvæða-
greiðslunni í Lúxemborg, því enda
þótt íbúar landsins séu almennt afar
hlynntir Evrópusamstarfi sýndu
kannanir að stuðningur við stjórnar-
skrána dalaði talsvert þar eftir úrslit-
in í Frakklandi og Hollandi.
Jean-Claude Juncker, forsætisráð-
herra Lúxemborgar, sem lýkur senn
sex mánaða veru sinni í forsæti innan
ESB, hafði sagst ætla að segja af sér
felldi þjóðin stjórnarskrána. Niður-
staðan telst því ákveðinn sigur fyrir
hann þó að fullkomin óvissa ríki enn
um hvað verður um stjórnarskrána,
en allar aðildarþjóðir ESB hefðu
þurft að samþykkja hana til að hún
gæti tekið gildi.
Eftir úrslitin í Frakklandi og Hol-
landi lýstu leiðtogar ESB-ríkja því
yfir að við tæki „tími umhugsunar“
um stjórnarskrármálið.
Stjórnarskráin
samþykkt
í Lúxemborg
Jean-Claude
Juncker
♦♦♦
♦♦♦