Morgunblaðið - 21.09.2005, Blaðsíða 14

14 MIÐVIKUDAGUR 21. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
NORÐUR-Kóreumenn sögðust í
gær ekki ætla að eyða kjarnavopn-
um sínum og hætta þróun slíkra
vopna fyrr en Bandaríkjamenn
létu þeim í té tvo léttvatnskjarna-
kljúfa.
Þar með grófu þeir undan sam-
komulagi sem þeir undirrituðu
daginn áður. Samkomulaginu hafði
verið lýst sem mikilvægu skrefi í
átt að lausn þriggja ára deilu við
Norður-Kóreumenn sem segjast
þegar ráða yfir kjarnavopnum.
Sérfræðingar í málefnum lands-
ins sögðu kröfu Norður-Kóreu-
manna um tvo öfluga kjarnakljúfa
illskiljanlega þar sem það tæki allt
að áratug að ljúka smíði þeirra.
Mikill raforkuskortur er í Norður-
Kóreu og landsmenn standa nú
frammi fyrir köldum vetri án
kyndingar og lýsingar.
Skilyrðinu hafnað
Norður-Kóreumenn hétu því í
fyrradag að eyða kjarnavopnum
sínum og í staðinn lofuðu Banda-
ríkjamenn þeim aðstoð í orkumál-
um. Stjórnvöld í Pyongyang sögðu
hins vegar í gær að loforðið væri
bundið því skilyrði að Bandaríkja-
menn sæju Norður-Kóreu fyrst
fyrir tveimur léttvatnskjarnakljúf-
um.
Stjórnvöld í Bandaríkjunum og
Japan höfnuðu þessu skilyrði þeg-
ar í stað og kínverska stjórnin
hvatti Norður-Kóreumenn til að
standa við samkomulagið frá því í
fyrradag. Leiðtogar grannríkja
Norður-Kóreu höfðu fagnað sam-
komulaginu af varfærni og George
W. Bush Bandaríkjaforseti lýsti
því sem „jákvæðu merki“.
Ekkert þeirra fimm ríkja, sem
taka þátt í viðræðunum við Norð-
ur-Kóreumenn, telur að skilyrði
þeirra verði til þess að það slitni
upp úr viðræðunum. Stjórnvöld í
Suður-Kóreu túlkuðu yfirlýsingar
Norður-Kóreumanna í gær sem
tilraun til að bæta samningsstöðu
þeirra fyrir næstu lotu viðræðn-
anna sem hefst í nóvember.
Sneitt hjá kröfunni
Norður-Kóreumenn höfðu áður
krafist léttvatnskjarnakljúfa í
samningaviðræðunum, en erfiðara
er að nota slíka kjarnakljúfa til að
framleiða kjarnavopn en gamla
kjarnaofninn sem Norður-Kóreu-
menn notast við núna. Bandaríkja-
menn höfnuðu þessari kröfu og
sögðu að norður-kóreskum stjórn-
völdum væri ekki treystandi fyrir
neinum kjarnakljúfum.
Sneitt var hjá þessu máli í sam-
komulaginu frá því á mánudag og í
skjalinu var aðeins sagt að málið
yrði rætt síðar þegar það teldist
„viðeigandi“.
Samningamenn Bandaríkjanna,
Suður-Kóreu og Japans tóku fram
að ekki kæmi til greina að ræða
kjarnakljúfana fyrr en eftir að
Norður-Kóreumenn gerðust aðilar
að alþjóðlega samningnum um
bann við útbreiðslu gereyðingar-
vopna og heimiluðu vopnaeftirlit af
hálfu Alþjóðakjarnorkumálastofn-
unarinnar (IAEA).
Norður-Kóreumenn ákváðu hins
vegar að leggja kröfuna fram aftur
tæpum sólarhring eftir að sam-
komulagið var undirritað og settu
þar með í raun skilyrði fyrir lof-
orðinu um afvopnun.
„Óskynsamleg krafa“
Suður-kóreskur sérfræðingur í
kjarnorkumálum, Kang Jungmin,
sagði að krafa Norður-Kóreu-
manna væri „óskynsamleg“ þar
sem það tæki mörg ár að ljúka
smíði kljúfanna og nauðsynlegt
væri að auka raforkuframleiðsluna
í Norður-Kóreu sem allra fyrst
vegna mikils orkuskorts.
Hann sagði að þar að auki gæti
það beinlínis verið hættulegt að
taka tvo öfluga kjarnakljúfa í
notkun í landinu vegna þess að
rafveitukerfið væri gamalt og úr
sér gengið. Orkan frá tveimur öfl-
ugum kjarnakljúfum myndi
sprengja allt rafveitukerfið.
Setja skil-
yrði fyrir
afvopnun
Eftir Boga Þór Arason
bogi@mbl.is
’Orkan frá tveimur öflugum kjarnakljúfum
myndi sprengja allt
rafveitukerfið.‘
P39(0
$ 0I
C8& E@ Q"
0 .'!""%
 
  " 
  #$
 
%&$
' # # 
(  
&& '
& &'!%      
()
  * 
+,       
  

 )*+,)-(,).-)
  






   
   !
""
#
(  


$%$


   
&
  !
""#
'() 
'() 

*   + 


  
 




(  


 

  (
&
  !
""#
  (


,
  !
""#
  
&%&

( 
0
-
(

-
-  +;&
-. . 
/(
,)/-)0)1*
(-/-)0)1*
     
   0 ( (  (.


0 ( (  (.


Norður-Kóreu-
menn segjast
ekki ætla að eyða
kjarnavopnum
fyrr en þeir fái
kjarnakljúfa
BEATRIX Hollandsdrottning á leið í þinghúsið í Haag í gær þegar hún setti þing landsins og las upp stefnuræðu
stjórnarinnar. Löng hefð er fyrir því að drottning Hollands mæti í gylltum hestvagni til þingsins þegar það er sett.
AP
Drottning setur þing Hollands
Vín. AFP. | Simon Wiesenthal, sem komst lífs af úr útrým-
ingarbúðum nasista í síðari heimsstyrjöldinni og tók þátt í
umfangsmikilli leit að nasistum eftir stríðið, lést á heimili
sínu í Vín í gær, 96 ára að aldri.
„Hann var samviska heimsins,“ sagði Aver Shalev,
framkvæmdastjóri stofnunar sem kennd er við Wies-
enthal, þegar skýrt var frá andláti Wiesenthals.
„Hann taldi að við hefðum ekki aðhafst nóg gegn stríðs-
glæpamönnum úr röðum nasista eftir stríðið,“ sagði Shal-
ev. „Gyðingar og allar þjóðir heims standa í mikilli þakk-
arskuld við hann vegna þess að hann beitti sér markvisst
og eindregið í leitinni að stríðsglæpamönnum. Hans verð-
ur minnst sem tákns um samvisku gyðinga og alls mann-
kyns, þarfarinnar á því að vernda siðferðisleg gildi.“
Wiesenthal átti þátt í því að færa rúmlega 1.100 stríðs-
glæpamenn úr röðum nasista fyrir rétt, þeirra á meðal
Adolf Eichmann, sem stjórnaði útrýmingarherferð nas-
ista gegn gyðingum. Eichmann fannst í Argentínu árið
1960 og var fluttur nauðugur til Ísraels þar sem hann var
dæmdur til dauða og hengdur fyrir stríðsglæpi.
Bjargað við dauðans dyr
Wiesenthal fæddist árið 1908 í bænum Buchach sem til-
heyrir nú Úkraínu en var á þeim tíma hluti af Austurríki-
Ungverjalandi. Fjölskylda hans flutti búferlum til Vínar
eftir að faðir hans féll í fyrri heimsstyrjöldinni.
Wiesenthal nam arkitektúr í Prag og starfaði í því fagi í
úkraínsku borginni Lvov, sem var þá hluti af Sovétríkj-
unum. Hann gekk þar í hjónaband árið 1936.
Hann slapp undan sovésku leyniþjónustunni eftir að
Sovétríkin gerðu samning við nasistastjórnina í Þýska-
landi. Hann var síðan handtekinn þegar nasistar náðu
borginni á sitt vald.
Frá árinu 1941 var Wiesenthal haldið í alls fimm útrým-
ingarbúðum þar til bandarískir hermenn frelsuðu hann í
Mauthausen-búðunum í Austurríki 5. maí 1945. Hann var
þá aðeins 45 kíló á þyngd og lá fyrir dauðanum.
Tugir skyldmenna Wiesenthals létu lífið í útrýming-
arherferð nasista, þeirra á meðal móðir hans, stjúpfaðir og
stjúpbróðir.
Eftir stríðið aðstoðaði Wiesenthal bandarísk hernáms-
yfirvöld við að safna upplýsingum um stríðsglæpi nasista.
Árið 1947 kom hann á fót stofnun í Linz, nálægt Vín, til að
safna gögnum sem hægt yrði að nota í réttarhöldum yfir
stríðsglæpamönnum.
Handtaka Eichmanns varð til þess að Wiesenthal herti
leitina að stríðsglæpamönnum og hann tók þátt í stofnun
Simon Wiesenthal-miðstöðvarinnar í Los Angeles árið
1977.
Eiginkona Wiesenthals, Cyla, lést í nóvember 2003.
„Hann var sam-
viska heimsins“
Simon Wiesenthal á skrifstofu sinni í Vín í apríl 2002.
Reuters
Simon Wiesenthal látinn
KONUR hrópa vígorð gegn Gyan-
endra, konungi Nepals, í mótmæla-
göngu í Katmandu í gær. Hundruð
kvenna gengu þá um borgina til að
krefjast þess að konungurinn kæmi
á lýðræði að nýju og brutust í gegn-
um vegatálma lögreglunnar.
Lögreglan handtók um 400
manns sem tóku þátt í götumótmæl-
unum. Sjónarvottar sögðu að lög-
reglumenn hefðu ráðist á konur
með kylfum og nokkrar þeirra
hefðu meiðst. Konungurinn vék rík-
isstjórn landsins frá völdum í febr-
úar fyrir að binda ekki enda á upp-
reisn maóista sem hefur kostað um
12.000 manns lífið frá árinu 1996. AP
Konur krefj-
ast lýðræðis