Tíminn - 20.01.1970, Side 8

8
TIMiNN
ÞRIÐJUDAGUR 20. janúar 1970.
BORGARMÁL
Af hverju má ekki fjölga borgarfulltráum
eias og eðlilegt er miðað við íbáafjölgun
)
Á áraibiliimi 1846 til 1907
var vöxbur Reykj avíkurb orgar
hæguir þótt jafnt og þétt mið-
aði í áttina. í lok þessa tima-
bils voru íbúarnir 10.318. Þá
voroi atvinnuihættir afar fá-
breyttir og uppistaða aitvinimi.
lífsins sjósókmir og vinna við
sjávarafla, þótt einnig væru hér
nokkrir landverkamenn og all
fjölaruonn verzlunarstétt. A
þe&su tímabili var borgarfuil-
trúum í Reykjavik fjölgað
fjórum sinnum þrátt fyrir mjög
hægan vöxt borgaTÍnnar. Árið
1907 var tala borgarfulitrúa
áJsveðin 15 og síiðan hefur verið
óbreytt.
Ræða Kristjáns Benediktssonar, borgarfulltrúa í umræðu um til-
lögu minnihlutaflokkanna í borgarstjórn um að fjölga borgarfull-
trúum úr 15 í 21
Ekki er óeðlilegt, þótt reynt
sé að leita skýringa á því,
hveris vegma tala borgarfuil-
trúa í Reykjavík hefur verið
óbreytt í rúmfega 60 ár, en
fjölgaði fjóruan sinmum á næsta
60 ára tímabili þar á undan, _
þótt vöxtur borgarinmar værj ?
þá mjög hægur miðað við þaí}|,r0j g
sem arðið hefúr aíðustu ára- J(.
tiigina.
Ég héld að ástæðumar hafi
verið þær á hinu fyrsta tíma-
bili, að forsjónanmenn borgar-
inmar og ráðamenn hafi litið
svo á, að vaxandi borg þyrfti
á fleiri borgarfulltrúum að
halda ásamt því, að eðdileg fjölg
um þeirra væri í samiræmá við
kröfur og hugmyndir fólksins
á þeim tima um aukið lyðræði.
Skilningur almiennings á lýð-
ræði óx mjög á þeim árum
svo siem rýmkiaður kosninga-
réttur ásamt fleiru ber vott
skuli vera 15 hið fæsta og 27
hið fLesta. Það er síðam á valdi
borgarstjórnar sjálfrar að á-
kveða töluna innan þess ramma.
Augljóst er því, að Aliþingi hef-
ur litið þannig á, að eðlilegt
gæti talizt, að borgarfulltrúar
í Reykjavík væru fleiri en 15.
Athyglisvert er eimmig, að í
hópi þeiira þimgmanna, sem
samjþykktu þetta, voru ekbi
færri en þrír fynrverandi borg-
arstjórar í Reyk j avik og mun
emginn væna þá um þekkingar-
skort á máiefnum borgarinnar.
flokkum minnihlutanis í borgar
stjöminni, er við síðiustu
fcosningu höífðu ríflegan meiri-
hluta kjósenda að baki sér, sé
sprottin af þeirri löngun einmi
saman að koma fleiri mönn-
um í borgiarstjómina.
Ég hyigg, að allir séu sam
mála uim, að fátt eitt nema
nafnið sé sameiginlegt með
þeirri Reykjavík, sem var 1907,
og þeirri Reykjavík, sem við
þekkjum í dag. Löng upptalm-
ing ætti að vera óþörf.
fram úr öllum þeim fjöl-
breyttu vandamálum, sem þar
ber að höndum. Afleiðingin
verður svo sú, að þau raiumvem
legu völd, sem eiga a(ð vara í
höndum hinna kjömu fuMtrúa,
færast meira og minna í hend-
ur sérmiemntaðra embættis-
manna. Þessi þróun mála er að
mínum dómi bæði óeðliieg og
óæskileg, án þess að ég sé með
þeim ummælum að varpa rýrð
á emibættismennina sem slíka.
Fjöl'gun borgarfulltrúa úr 15
í 21 svo sem lagt hefur verið
svo, að við, sem viljum fjölga
borgarfulltrúunum, séum með
því að auka á útgjöld borgar-
iinmiar. 1 því sambandi er varla
um umtalsv'erðar uppbæðir að
ræða.
Störf borgamfuiltrúa eru eim.
göngu aukasitörf og þóknun fyr
ir þau við það miðuð. Nemur
sú upphæð núna 2300 krónum
á mánuði.
Fjölgun bargarMltrúanna
er því ekki spurnimg um út-
gjaildaaukninigu,' sem aeimu
máli skiptir fyiir fýrirtæki,
sem velta 2500 milljónum ár-
lega.
Eðliilegt hlýtur að teljast, að
störf að borgarmálefnum séu
fyrst og fremst áhuga- og auka
störf a. m. k. að þvá er tetour
ti'l borgarstjórnar. Og æskilegt
er að mínum dómi, að sem
Þessi mynd var tekin i borgarstjórn Reykjavíkur þegar umræSur um fjöigun borgarfulltrúa stóðu
seta.
um.
Samkvæmt þessu mætti ætia,
að það væri skoðun mín, að lýð
ræðislegum vinnubrögðum í
borgarstjóm heflði hrakað frá
þvi sem áður var. Er það að
því leyti réttur skilningur, að
með vaxamdi íbúafiöVia 03
aiuknum umsvifuim á svo til
öllum sviðum hafa völdin í
auknum mæli dregiat úr hönd-
um hinna kjörnu fulltrúa og í
hendur embættismanna. Orsök
þessarar þróunar er m. a. fá-
menni borgarstjómar miðað
við þau umfangsmiklu verk-
efni sem hemni er ætiað um að
fjalla, þótt íleira komd þar til-
Þegar hugurinn er leiddur
að því, að tala borgarfulltrúa í
Reykjavík heíur verið óbreytt
s.l. 63 ár og íbúafjöldinn vaxið
á þessum tíma úr rúmlega 10
þúsund í rúmlega 80 þúsund,
fer ekki hjá því, að sú spuming
vakni, hvort fundin hafi verið
hin eina rétta tala um fjölda
borgarfulltrúa og, hvort eðli-
legt sé, að borgarfulltrúar verði
hér áfram 15 um ófyrirsjáan-
lega framtíð.
í sveitarstjórmaiiögum frá
1982 er svo ákveðið, að tala
borgarfulltrúa í Reykjavík
Ef einhver skyldi ekki vita,
hverjir þessir þrír fyrrverandi
bopgarstjórar eru má upplýsa
þaið, Þeir eru Bjarni Benedikts
son núverandi forsætisráð-
herra, Gunnar Thoroddsen,
hæstaréttardómari og frú Auð-
ur Auöuns, forseti borgar-
stjórnar.
Að mimm hyggju má líta á
breytinigar á sveitarstjórnar-
lögunum 1962 og rýmkaða heim
i'ld til handa Reykjaivíkimgum
að hafa aHt að 27 borgarfull-
trúa, sem ábendingu frá AI-
þingi um, að það telji fjölgun
borgarfulltrúa í Reykjiavík
eðlilega og æsikilega. Engim,
ástæða er til að ætla, aið þessi
lög hafi verið sett að óathug-
uðu roáli eða þeir, sem að þeim
stóðu, hafj ekfci haft staðgðða
þekkinigu á málefnum Reykja-
vikurborgar sbr. það sem að
framam er sagt. Ég held, að ó-
hætt sé að fullyrða, að lögin
hafi verið ákveðin á þennan
hátt vegna þess, að löggjafinn
hafði talið eðlilegt, að borgar-
fulltrúar í Reykjavík væru 27
og þyrftu að vera 27.
Ekki verður sagt með nein-
um rökum, að tillaga um fjölg-
un borgarfulltrúa frá öllum
Ég leyfi mér þó að nefma
fjölgun íbúa, fjölbreytni í at-
vinnuiháttum, sem stórlega hef-
ur vaxið, skóla og aðrar mennta
stofnanir, sem hér hafa risið
í samræmi við kröfur tímanna,
sjúkraihús og heilbrigðisstofn-
anir, íþróttamiannvirki og
æsbulýðisstarfsemi í mörgum
myndum. Þá eru skipulagsmál
og gatna- og holræsagerð orð-
im umfangsmikil þáttur í starf-
semi borgarinnar. Ótalin eru
þá öll þjónustufyrirtæki borg-
arinnar svo sem veitustofnan-
ir strætisvagnar o. fl. ásamt
U'mfangsmiklum atvinnurekstri,
þar sem um er að ræða togara
útgerð og fiskvinnslu. Eitt hef
ur þó ekki breytzt. Fjöldi borg
arf-ulltrúa er hin,n sami nú og
þá. Ætti varla að þurfa langa
umhugsun til að komast að
raun um, hve óeðlilegt það er.
Um það hljóta allir að geta
verið sammáia, að æskilegt sé.
að borgarfulltrúarnir hafi sem
víiðtækasta þekkingu á ölkum
þeim málum, sem borgarstjórn
in þarf um að fjalla. Tæplega
er himi vegar hægt að ætlast
til þess, að sá 15 manna hópur,
sem skipar borgarstjórnina,
hafi til að bera nauðsynlega
þekking'U til þess að ráða
til af minn i hlu t af lokfcu num í
borgarstjórininm mundi að
sjálfsögðu ekki leysa þennam
vanda að öllu leyti, en vissu-
lega væri þafð spor í rétta átt.
Fjö'lgun borgarfulltrúa ætti
að leiða til þess, að verkaskipt-
ing innbyrðis gæti orðið meiri
og þar af leið'andi gæfist hverj
um og einum betra tækifæri
til að kynna sér þau mál, er í
hans hlut koma.
Borgarfulltrúar minnihluta-
flokkanna eiga að því leyti ó-
hægara uun vik en fulltrúar
Sjálfstæðisflokksins að þeir
eru færri í hverjum flokki og
hafa því minni möguleika til
verkaskiptingar innbyrðis en
fulltrúar meiriMutans.
Fjölgun borgarfulltrúa
mundi því toijög bæta aðstöðu
minni flokkanna í borgarstjóm
inni, hvað viðkemur möguleik-
um til verkaskiptingar. Og þótt
liðiS'kostur Sj álf stæð isflokksins
sé þar mikill samanborið við
aðra, hygg ég þó, að nokkur
fjöLgun mundi ekki skaða þann
hóp og er það sagt án allrar
áreitni.
Einhver kann að. segja sem
yfir. Frú Auður AuSuns í sæti for-
(Ljósm.: Tíminn-Gunnar)
flestir geti tekið þátt í þeirn
á einhvern hátt. Fámenniisstjórn
að borgarmálum er því að
minni hyggju andstæð eðli og
tilgangi þessara starfa.
I umræðum um þetta mál
er gjarnan vitnað til þess, hver
fjöldi borgarfiulltrúa er í höfuð
borgum hinna Norðurlandaima
og í öðrum nálægum löndum-
Slíkar upplýsingar eru til fróð
leiks. En hagnýtt gildi þeinra
til að auðvelda ofckur ákvarð-
anir er lítils virði. Við eiinir
erum færir um að vega og
meta, hvað okkur er fyrir beztu
og hvað okkur hentar í þessum
efnum sem öðrum. Við einir
vitum, hvar skórinn kreppir
að. Við ættum einnig að vita,
hvað affarasælast er að gera
og hvað okkur ber að gera.
Hvorki annarleg sjónarmið
né óeðlileg fastheldmd á það,
sem fyrir er, mega verða þess
valdandi, að sjálf yfirstjórnin,
hinn eðlilegi aflvaki framfara
og endurnýjunar, staðni í
fornu fari gamalla venja og
hætti ekki einuugds að fylgj-
ast með eðlilegr framþróun,
heldur verði þröskuldur í vegi
hennar-