Tíminn - 07.05.1970, Blaðsíða 7

FBIMTUDAGm 7. maí 1970.
Útg«fandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdasf.jóil' Kristján Benediktsson. Rttstjórar: Þórartnn
Þórarinsson (áb). Andés Krlstj ánsson, Jón Helgason og Tónaos
Karlsson. Auglýslngastjóifc Stetngrtmor Gíslason. Rltstjórnar-
skrlfstofur i Edduhúsinn, simar 18300—18306. SkrifBtcOut
Bankastræti 7 — AfgreiOslusími: 12323 Anglýsingaaámi: 19623.
Aðrar sfcrifstofur sfmi 18300. Áakrtfargjald kr. 165.00 á máo-
uði, Innamiands — í lausasðta kr. 10.00 eint. • Prentsm. Bdda hf.
Stjórnarblöðin deila
Deilur þær, sem hafa risið milli stjórnarflokkanna um
afgreiðslu húsnæðismálafrumvarpsins, bregða upp
glöggri mynd af þreyttri, ráðviltri og sundurþykkri rík-
isstjóm. Deilurnar eru sprottnar af því, að báðir stjóm-
arflokkamir finna, að meðferðin á húsnæðismálinu var
ríkisstjórninni til háborinnar skammar. Þess vegna reyn-
ir nú hver þeirra um sig, að kenna hinum um það,
sem miður hefur farið, en eigna sér það, sem helzt
er tál bóta.
Það er meira en rétt, sem hefur verið sagt í Mbl.,
að undirbúningur málsins var fullkomlega misheppnað-
ur og glöggt dæmi um það stjómleysi, sem einkennir
opinbera meðferð á húsnæðismálum. Þar á það vafalaust
veigamestan þátt, hvemig Húsnæðismálastofnuninni er
stjómað. Að réttu lagi hafði húsnæðismálafrumvarpið
átt að koma fram í þingbyrjun, en það birtist fyrst í
þinglokin, þegar ráðherrar, sem mest hafa um málið
fjallað, vom á föram til útlanda. Slíkt hefði þó síður
komið að sök, ef málið hefði verið vel undirbúið, eins
og ætla hefði mátt eftir iafnlangan meðgöngutíma. Frum-
varpið reyndist hins vegar vera hreint hrófatildur, en
við það bættist svo, að aðallausnin, sem rfldsstjómin
hafði orðið sammála um til fjáröflunar, var að þjóð-
nýta lífeyrissjóðina að verulegu leytl Það var svo ætlun
rfldsstjómarinnar að afgreiða frumvarpið umræðulítið
og athugunarlaust í flaustrinu, sem alltaf einkennir þing-
lokin.
Þau hefðu líka endalokin orðið, ef stjómarandstaðan
hefði ekki bmgðizt hart við. Hún fékk öflugan stuðning
hjá forsvarsmönnum lífeyrissjóðanna. Þingmenn stjóm-
arflokikanna treystu sér því ekki til að faliast á Þjóð-
nýtingartillögur rödsstjómarinnar. Málið var því tekið
á ný til athugunar, þjóðnýtingarákvæðið fellt niður og
ýmsar endurbætur gerðar. Stjómarandstæðingar vildu
ganga lengra til endurbóta, en þeir höfðu engu að síður
unnið mikilvægan sigur, þar sem var niðurfelling þjóð-
nýtingarákvæðisins.
Öll málsmeðferð rfldsstjómarinnar var með þeim
hætti, sem sízt skyldi vera. Hún sýnir að stjórnin kastar
orðið höndum til hinna stærstu mála, vanrækir undir-
húning þeirra, dregur bráðahirgðalausnir til síðustu
stundar og ætlar svo að knýia fram í flaustri þinglok-
anna stórfellda þjóðnýtingu, án þess að hafa sennilega
gert sér nokkra grein fjrrir því um hve alvarlegt mál
var þar að ræða.
Slík vinnubrögð sýna, að stjómin er orðin svo sinnu-
laus, úrræðalítil og sundurþykk, að hún er alls ófær txl
að fást við þann vanda, sem bíður framundan á flestum
sviðum Þjóðlífsins. Hún hefur öll einkenni hinnar upp-
gefnu ríkisstjómar, sem kjósendur í öðrum lýðræðisríkj-
um láta víkja, og grípa tii þess fyrsta tækifæri.
50 ár eru meira en nóg
Það em nú liðin rétt 50 ár síðan íhaldsmenn fengu
stjórn borgarmála Reykjavíkur í sínar hendur. Þeir hafa
stjómað borginni samfleytt síðan. Núverandi borgar-
stjóri er búinn að vera borgarstjóri á annan áratug eða
álíka lengi og þeir ráðherrar, sem lengst hafa setið í
núv. ríkistjórn og sýna orðið mest þreytumerki.
Það er áreiðanlegt, að samfleytt stjórn eins og sama
flokks í 50 ár er meira en nóg. í skjóli svo langrar
stjórnar skapast margvíslegar óheppilegar venjur og
starfshættir. Þeim verður ekki breytt af manni, sem er
búinn að vera borgarstjóri á annan áratug og er orðiim
samrunninn kerfinu. Það þarf ekki síður að verða breyt-
ing á borgarstjóminni en ríkisstjóminni. . Þ.Þ.
TÍMINN
JAMES RESTON:
Innrásin í Kambodiu veldur
undrun og ugg í Washington
Menn spyrja einkum um það, hvað sé að gerast í Hvíta húsinu
SÚ ákvörðum Nixons forsefca
alS senda hersvcitir inn í Kaimb
odíu hefir breytt viðhorfum og
vakið ugg hér í Washington,
einkum þó framkvœmd ákvörð
Iunarinnar. Hér er Cambodíu-
æfintýrið sýnilega taJið valda
meiri eriiðleábum Ibæði í innan
lands- og utamríkismálum en
aHt annað, sem rítoisstjórin Nix
ons hefiir tekið sér fyrir hend-
ur, enda kom átovörðunin beint
í kjölfar bednn'ar Þátttöku Rússa
í lofthernaði I löndunum fyrir
botni Mðjarðarhafsins og sí-
aukinnar áreitnistefnu Peking-
manna í Suð-austur Ajsíu.
S Þjóðin hafði áhyggjur af Viet
nam-styrjöldinni fyrir nokkrum
■i vikum og þeim klofningi, sem
hún veldur heima fyrir- Nú eru
|i^ viöhori manna beiskju og reiði
j blandin. Ástæðan er ekki fyrst
j og fremst sú, að heiðarlega
menn greinir á um líMegar af-
i Jeiðingar þessarar nýjustu árár
ar. ÁhrifamiMir menn í þing
inu og jafnveJ meðaJ nánustu
samstarfsmanna forsetans Iíta
■ svo á, að ákvörðunin um iim-
rásina í Kambodiu hafi verið
tekin í of miklum flýti og
blekkiagum beitt við fram-
kvæmdájna.
AUGLJÓST er, af hverju
þetta viðhorf er sprottdð. Fyrstu
fréttirnar um innrás Suður-Viet
namhers í Kambodíu með a@-
stoð bandarískra ráðgjafa, flug
hers og flutnin'galiðs, bárust
ekki frá embættismönnum rík-
isstjórnarinanr í Washington,
heldur í tilkynningu frá vam-
armáJaráðuneyti Suður-Vietnam
í Saigon. Forsetinn eða utanrík-
isnáðherrann staðfestu etoki
þessa frétt, heldur aðstoðar-
varnamálaráðherrann og blaða-
fulltrúi í Hvita húsinu.
Hin skyndilega innrás í Cam-
bodiu virðist hafa komilð öllum
á óvart niema óvinunum, og af
þessiu leifBr, að Bandarlikja-
menn brjóta ekfci fyrst og
fremst heilann um, hvað sé að
gerast í Indókína, heldur hvað
sé að gerast í Hvíta húsdnu.
Breyting er sýnilega orðin á.
Fyrir nokkrum mánuðum talaði
forsetinn um eininigu heima fyr
ir, viðræður og samvinnu við
þingið, samkomulag við komm-
únista um takmörkun vigbúnað-
ar, átökin i löndunum fyrir
botni Mðjarðarhafsins og ðnn-
ur alvarleg viðfangsefni.
Upp á síðkastdð hefir forset-
inn dregið í efa vald þingsins
í dieildimii um tilnefningu hæsta
réttardómara, snuprað róttæka
menn í háskólunum og kallað
þá „slæpingja“, ráðizt á miMls
metna republikana eins og
George D. Aiken öldungadeild-
arþingmann frá Vermont, lýst
yfir fyrir tíu dögum, að hilla
tæki undir frið í Vietnam, en
svo lætur hann hefja loffcárásir
á Norður-Vietnam og ráðast inn
í Kambodín, án þess að ráðgast
um það við þingið og jafnvel
án tilmæla frá ribisstjórninni í
Kambodíu.
ÞETTA hefir allt reitt fbúa
höfuðborgarinnar til reiði á yf-
irborðdnu, en undir niðtri eru
þeir undranrii og uggandi.
Þedr botna ekki í atburðarás-
inni síðustu ttu daga og koma
efcki auga á neinar eðlilegar
skýringar á henni. Fyrir rúmri
vitou var þeim sagt, að loksins
sæist hilla undir frið í Viet-
nam, Suður-Vietnamar væru að
ná hernaðarlegum yfirráðum í
landi sinra, nokkur hætta steðj-
aði að vísu að í Laos og Kam-
bodíu, en forsetinn væri þó það
bjartsýnn, að hanm treysti sér
tíl að fiytja 150 þúsund ber-
menn frá Vietnam næstu fcólf
mánuðd.
Svo er þetfca allt gjörbreytt
eftir rúma viku. Wjlliam P.
Rogers utanríkisráðherra, sem
almennt er talinn einhver hrein
sMlnasti og raunsæasti ráðherr-
aen í • ríkisstjórninni, hlýddi
fyrra mánudag á utanríMsmála
nefnd öldungadeildar þdngsins
vara við aðstoð við Kambodíu-
menn, jafnvel þó ekki væri
nema með verulegum vopna-
sendingum. Gale W. McGee öld-
tingadeildarmaður frá Wyomimg
var einj nefndarmaðurinn, sem
mælti með vopnasendingum tíl
Kambodíu. Tvimur dögum síð-
ar var tilkynnt, — án þess að
Rogers utanríkisráðherra hefði
á nokkurn hátt gefið það í skyn,
— að bandarískir herioringjar
ætluðu að taba þátt í innrás
hers Suður-Vietnama inn í
Kambodiu.
DAGINN eftir tilkynnti for-
setínn, — án þess að hafa ráðg-
azt um það við öldungadeildiria,
— að hann ætíaði að senda
bandiarísbar hersveitir inn i
Kambodíu. Degi siðar var til-
kynnt í Hanoi, að rúmlega 100
bandariskar sprengjuflugvélar
hefðu gert loftávásdr á Norður-
Vietnam. Fréttaritarar hér í
Washington reyndu að afla sér
upplýsinga um loftárásirnar, en
hátt settur embættismaður í
Hvíta húsinu bað þá að gera rík-
isstjórninni ekki þann óleik að
segja opinberlega frá árásunum
í smáatriðum-
Eitt atriði enn hefir ruglað
almenning. Melvin R. Laird
varnarmálaráðherra sendd Nor®-
ur-Vietnömum þá orðsiendingu
í opinberri tilkynningu, að ef
þeir svöruðu sendingu banda-
rískra hersveita inn í Kamb-
odíu með innrás í Suður-Viet-
nam yfir hlutlausa beltið myndi
hann mæla með loftánásum á
Norður-Vietnam.. Hugh Scott
frá Pennsylvaníu, leiðtogi repu
Mikana I öldungadeild þingsins,
svaraði varnamálaráðherranum
nálega um hæl með yfirlýsingu
um, að ráðherrann hiefði gert
þetta á eigin spýtur, en ekki
veríð að gefa stefnuyfirlýsingra
fyrír hönd ríkisstjórnarinnar.
RÍKISSTJÓRNIN fól þeim
Agnew varaforseta og Rogers
utanrífcisráðherra að koma
fram í sjónvarpi á sunnudag-
inn vax og reyna að skýra gang
mála að undanförnu, en hann
hefir nokkuð verið raMnn hér
að framan. Þeir neituðu því, að
Rogens utanríkisráðherra hefði
villt vísvitandi um fyrir utan-
rikisnefnd öldungadeildar þings
ins, og þeir ræddu áhrif Viet-
nam-málsins á stjórnmálin inn
an lands, en ræddu ekki vanda
heimsstjórmnálanna.
Nixon fomseti á við mikla erf
iðleika að stríða. Stjórnmálaerj
ur og efnahagsvandi hefir herj-
að bæðí í Sovétríkjunum og
Kína kommúnista, og leiðtogar
þessara rikja keppa af miViHi
ákefð um forustuna í heims-
hluta kommúnista. Svo er að
sjá sem Leonid I. Brezhneff
leiðtoga kommúnistaflokks Sov
étríkjanna hafi teMzt nýverið,
með aðstoð rússneiska hersins,
að ná yfirhöndinni í viðureign
sinni við Aleksei N. Koygin for
sætisráðherra. Hann tekur nú
ákveðnari afstöðu en áður í
deilunum í iöndunum fyrir
botni Miðjaxðarhafsins. Mao for
maður virðist hafa orðið ofaná
í átökunum heima í Kína, og
nú er hann að reyna að treysta
stöðu sína í Suðaustur-Asíu.
Ráðgjafar Nixons forseta halda
fram, að hann hafi verið að
bregðast við þessari þróun með
ráðstöfunum í Kambodíu.
FYRRA þriðjudag sagði Nix-
on forseti meðal annars: „Ráð-
izt er á smáþjóðir víða um
heim, bæðj innanfrá og erlend-
is frá. Ef máttugasta ríM heims,
Bandaríkí NorSur-Ameríku,
hegða sér eins og aumkunarleg
ur og máttvana risi, þegar til
skarar skríður, hljóta einræðis-
og stjórnleyisiisöflin að ógnia
frjálsum þjóðum og frjálsum
stofnunum hvarvetna um heim.
Þafð er etoki máttur okkar, sem
nú reynir á til þrautar, heldur
vilji okkar og manndómur."
Óánægja manna stafar ekM
fyrst og fremst af því, að þeir
telji Nixon forseta skýra vand-
an ranglega, en marga uggir, að
hann bunni að vera að reyna að
leysa hann á röngum stað. Hann
hefir sýnilega sannfærzt um,
— eins og Lyndon B. Johnson
fyrirrennari hans áður, — að
enn einn hernaðarsigur, — að
Framhald á 11. síðu 8