Tíminn - 07.05.1970, Blaðsíða 4

4
S BRIDGESTONE
HINIR
VIÐURKENNDU
JAPÖNSKU
HJÓLBARÐAR
FÁST HJÁ
OKKUR
HJÓLBARÐAVIÐGERÐIR
OpiS alla daga frá
kl. 8—22, einnig um helgar
GÚMMÍVINNUSTOFAN HF.
SKIPHOLTI 35 REYKJAVÍK
SÍMI 31055
Garðahreppur - nágrenni
Traktorsgrafa til leigu. — Ámokstur — skurð-
gröfur.
Ástráður Valdimarsson, sími 51702.
^iqmcJt oq'Válmi
N/l d) □ ^ l_
kEÍDkcihÍq kipih.
BRENNT SILFUR
FERMINGARGJÖF SEM EKKI GLEYMIST
HVERFISG. 16A — LAUGAV. 70
Bifreiðaeigendur athugið
Tek að mér að bóna, þvo og ryksuga bfla. Sæki
og sendi ef óskað er. ódýrt og vandað. Sími 81609
SÓLNING HF.
S í MI 8 4 3 2 0
Það er yðar hagur að aka á vel sóluðum hjól-
börðum.
Sólum allar tegundir af hjólbörðum fyrir vöru-
og áætlunarbifreiðir.
SÓLNING H.F. — Sími 84320. — Pósthólf 741.
TÍMINN
FIMMTUDAGUR 7. maí 1970.
LESANDINN
Stundum orlar á þeim skoW-
un, að það sé aðallega sök 16*-
færðinga, að deilumál vakna
t d. um skilning á lagaátovæð-
uim. Var bóndinn tekinn sem
dæmi um það í síðasta þætti. Á
saima hátt er oft talið, að sá
sé einn hlutur dómstóla að
„fylgja lögunum", beita laga-
reglum fyrir sig með svipuðum
hætti og kaupmaður. sem notar
málband til að mæla viðskipta-
manni álnavöru.
Lög eru samsafn orða, en
orð eru tæki til að tjá hugsan-
ir. Orð geta oft verið margræð
u-m merkingu og skýring á
þeim veldur því vafa, ekki ein-
göngu meðai lögfræðinga og
hafa áður verið nefnd dæmi
um það. Málið er þvi ekki svo
einfalt að dómar: geti t. d. við
úrlausn ágreiningsefnis flett
upp í lagasafninu og lesið þar,
hvernig sku-li skera úr. í laga-
bálki er etoki hægt að kveða
á um öll þau mannlegu sam-
skipti, sem ágreiningur getur
risið af.
Þegar við í daglegu lífi töl-
um ’jtn lög, eigum við fyrst og
fremst við sett lög, þ. e.
áfcvæði, sem samþyfckt eru af
löggjafarvaldiviu, hér A'lþingi.
En réttur rífcis saimanstendur
af fleira en settum lögum á
þennan hátt. Sett lög eru að-
eins einn hluti svonefndra
réttindaheimilda (retskild'e á
Norðurlandamálum). Réttar-
heimildir eru ein.s kouar hrá-
efni réttarins Hugtakið kemur
úr latinu, fons juris, er merkir
lind eða uppspretta réttarins.
Aðalheimild íslenzks réttar
er talin lög í þrengri merk-
ingu (þ. e. sett lög eða settur
réttur) annars vegar og réttar-
venja hinis vegar. Af öðrum
helztu réttarheimildum má
nefna, fordæmi, svonefnt eðli
máls og lögjöfnun. Þar sem
þessar réttarheimildir koma
oft fyrir í frásögnum af dóms-
málum þykir mér rétt að skýra
þær lítillega og nefna dæmi
til glöggvunar.
Fyrst er þá megin réttar-
heimildin, sett lög. f stjórn-
lagafræði er hugtakið fræði-
lega skýrt, en þeirri skilgrein-
ingu verður sleppt hér. Með
settum lögum er fyrst og
fremst átt við almenn lög, þ. e.
lög, sem Alþingi setur og for-
seti íslands eða handhafar for-
setavalds staðfesta. Vík ég síð-
ar að því, hvernig lagafrum-
varp gengur fyrir sig í þing-
inu. Sett lög eru í annan stað
grundvallarlög. Til þeirra
teljast ákvæði stjómarskrár
(með fáeinum undantekning-
um þó) en grundvallarlög eru
sett á annan og strangari
máta en almenn lög og verður
vikið að þvi síðar. í þriðja
lagi má nefna bráðabirgðalög,
en við setningu þeirra nýtur
ekki atbeina Alþingis, heldur
eru þau sett af forgeta og við-
komandi ráðherra. Bráðabirgða
lög verða ekki sett ncma milli
þinga (þ. e. þegar Alþingi sit-
ur ekki) og er raunar fljótséð,
að annars væri ekki þörf fyrir
þau. Sfcilyrði fyrir setningu
bráðabirgðalaga er, að brýna
nauðsyn beri til setningu
þeirrai en um það hefur oft
verið deilt eins og kunnugt er
og talað um, að ráðherrar mis-
noti þessa heimild). Að sjálf-
sögðu mega bráðabirgðalög
efcki brjóta i bága við stjómar-
skrána og þau ber að leggja
fyrir Alþingi strax og það kem-
ur saman í fyrsta sinn eftir út-
gáfu laganna. Ef Alþingi fellir
þá lögin eru þau þar með úr
gildi. Afgreiði þingið ekki
frumvarpið, falla lögin úr gildi
við þinglausnir.
Samþybki Alþingi lögin
óbreytt halda þau gildi sínu
áfram.
í fjórða • lagi teljast fjárlög
til settra laga, en fjáriög era
sett með dálitið sérstökum
hætti og verður þess nánar
getið í sérstökum þæfcti um
starfshætti Alþingis. Náskyld
fjárlögum eru svonefnd fjár-
aukalög, en með þeim er bost-
ur að afla heimildar fci! gjalda
úr ríkissjóði umfram það sem
segir í fjárlöguim eða öðrum
lögum. Loks má svo nefna lög,
sem þjóðarattov’æði þarf nm,
en þeirra verður nánar gefcið
í næsta þæfcti.
Bjöm Þ. Guðmnndsson.
A"pflvsið í Tímanum
Jón Grétar SigurSsson
HéraSsdómslSgmaður
Austurstræti 6
Sfmi18783
*
*
*
IÞBIF
% þrífurallt
*
*
*
*
*
•X-
•3C•
*
*
4? *
^ingerií'* *
* ** *
-X- .y.
* fœst í *
-----
*
* *
JÓN E. RAGNARSSON
LÖGMAÐUR
Lögmannsskrifstofa,
Laugavegi 3 Sími 17200.
— PÓSTSENDUM —
Sigurður Gizurarson,
lögmaður
BANKASTRÆTI 6
tö viðtals
á staðnum og í síma 15529
mflli kl. 4 og 5
eftir hádegi.
GlIBJÓN STVRKÁRSSaH
nytSTAXiTTMiöentom
*MTuunum • am mu
IIV15ÍÍFIS G CÍT U1Ö3
VW&endiferðablfreið-VW 5 manna-VWsrefflí^pr
VW 9manna-iandrovfir 7manna