Tíminn - 02.08.1970, Blaðsíða 7

Tíminn - 02.08.1970, Blaðsíða 7
ST7NNUDAGUR 2. ágiist 1970. TIMINN 7 „HÉR SVÍFUR ANDI SÉRA HALLGRÍMS YFIR VOTNUM" / RÆTT VIÐ SÉRA JÓN EINARSSON SÓKNAR- Sandaþorp. „Atvinnuleg og fjárhagsleg lyftistöng fyrir Hvalfjarðarstrandarhrepp. PREST í SAURBÆ Á HVALFJARÐAR- STRÖND Saurbær á Hvalfjarðarströnd. Það er fagurt að horfa út á sjó- ínn frá heimreiðinni að Saurbæ, og kirkjan, sem vígð var 1957, sómir sér vel í þessu landslagi. Þetta er fallegur staður og hug- stæður hverjum fslendingi vegna þess manns, sem hér bjó. Hall- grímur Pétursson var prestur í Saurbæ 1652—1669, og hér lifði hann sín beztu ár. Margt er það enn í umhverfi Saurbæjar, sem minnir á Hallgrím. Hér er Hallgrímslind, þar sem sagt er að sálmaskáldið liafi setið eg bvegið fúasár sín eftir að hann var orðiim holdsveikur, og skammt neðan við samkomuhús Hvalfjarð arhrepps að Hlöðum er Hallgríms steiim, en þar á Hallgrímur að hafa setið, horft út á fjörðinn og «rt. Og þá ern Prjónastrákar, litl- ir hólar skammt frá bænum, þar sem Guðríður Símonardóttir, öðru nafni Tyrkja-Gudda, kona Hall- grfms, er sögð hafa setið með prjóna sína og blótað Allah, þeg- ar gott var veður. Sú kirkja, sem nú stendur í Saurbre, var reist fyrir almennan stuðning fólks víðs vegar um land, eri er eign safnaðar Saur- 'bæjarprestakalls. Sig. Guðmunds- son igerði upphaflega teikningu af kirkjunni og byggður var grann- ur samkvæmt henni, en Guðjón Samúelsson gerði síðan aðra teikn ingu, sem kirkjan í núverandi mynd er byggð eftir á upphaflega grunninum. Kirkjan ber minn- ingu Hallgríms hið fegursta vitni. Hún er í senn hlýleg og einföld í sniðum, hlaðin úr múrsteini með viðarlofti og gólfi. í henni er margt góðra gjafa frá ýmsum að- ilum. Altaristaflan er freskó mál- verk eftir Finnan Lennart Seger- strále. Gleranósaíkmyndir eru í öllum glug.gum eftir Gerði Ifélga- dóttiur, og byggjast_ þær á ,efni passíusálmanna. Ágúst Sigur- mundsson hefur skorið út predik- unarstólinn. Ársæll Magnússon gerði skírnarfontinn, sem er niik- il steinsmíð, og kertastjakar eftir Leif Kaldal prýða altarið. Er hér aðeins nefnt fátt eitt þeirra ágætu gripa, sem minningarkirkju Hall- gi’íms Pétui-ssonar hafa verið gefn ir. En svo við víkjum að eldri hlutum, þá er hér róða frá því laust fyrir 1500 eða fyrir daga Hallgríms, en róðukrossinn hefur verið endurnýjaður síðar og er Séra Jón Einarsson. Lifi beggja minning í landi blessuð. — Ég get ekki neitað því, að éa er orðinn handgengnari passíu j sálmunum en áður, ef-tir tæpra í f jögurra ára dvöl hér, andi séra j Hallgríms svífur hér yfir vötnun- j um, sagði séra Jón Einarsson í samtalinu við blaðamann Tímans. - Annað mál er hvort ég er sam- mála öllu sem í þeim stendur. En þeim felst mikill skáldskapur og djúp vizka. Þeir hafa haft geysi- leg áhrif á uppeldi íslendinga og hafa enn sem betur fer. Enn í dag höfum við iðulega orð séra Hallgríms á vörum ekki sízt i raun um okkar. Og hvar sem íslenzk móðir Signir barn sitt, eða maður er lagður til hinztu hvíldar talar I-Iallgrímur Pétursson. Og verk Mallgríms eru hokkt út um allan hcim. Þess verðum við oft vör hér í Saurbæ, þegar erlendir gestir HsngrimsKirKia i pauroæ auðsæilega mun yngri. Og hér er annar kirkjugripur, sem ef til vill hefur verið í kirkjunni í presttíð séra Hallgríms. Það er gömul reiða með pátínu og diski, sem sennilega er um 300 ára gömul, og er því aðeins hugsanlegt að Hallgrímur hafi handleikið hana á húsvitjunarferðum. Á altarinu er raunar enn ein góð gjöf, forláta biblía, sem Arne- Miiller, danskur guðfræðingur og aðdáandi séra Hallgríms hefur fært kirkjunni. — Það ætti að setja upp í kirkjunni borð með öllum útgáfum af passíusálmun- um, innlendum og erlendum, sagði sóknarpresturinn í Saurbæ, séra Jón Einarsson í viðtali við Tímann fyrir skömmu. — Og svo er bað annað áhugamál, sem ég hef,-í sambandi við staðinn. Mér firnst hér á flötinni við kirkjuna ætti að reisa höggmyndina „Braut ryðjgndann“ eftir Einar Jónsson. En honum og Matthíasi Jochum- syni finnst. mér .hefamtekizt bezt að túlka líf og starf séra HaM- gríms. Eftir að hafa notið leiðsagnar séra Jóns um Hallgrímskirkju í Saurbæ göngum við um kirkju- garðinn. Á leiði séra HaMgríms, sem var úti fyrir dyrum kirkjunn ar, sem var í Saurbæ á undan þessari og nú hefur verið flutt í Vindáshlíð, er legsteinn, sem Stef án Stephensen amtmaður á Hvít- árvöllum, bróðir Magnúsar Steph- ensens lét gera. Þáð kemur nokk- uð spánskt fyrir sjónir að áletrun in fjaMar öllu meir um Stefán sjálfan en sálmaskáldið. En helzt er til útskýringar á hví. að gef- andinn var nýlega látinn er Magn ús bróðir hans samdi áletrunina og lét reisa steininn 1821. Orð Magnúsar eru á þessa leið: Liet stein þena landshöfðingi sárast saknaður hver sannri trú af alhug unni ættmenn rista eftir sinn dag að auldnum moldum háleits sálmaskálds Haligríms fræga Saurbæjarprests Péturssonar koma hingað sérstaklega til að sjá staðinn, þar sem hann orti passíu sálma sína. — Sóknarbörn mín eru um 380, og er starfsvettvangur minn í þrengra lagi, sagði séra Jón, þeg- ar spurt var um safnaðarHfiö. — En kirkjusókn er betri en víða annars staðar og er ekki ótítt að allt heimilisfólk komi til messu. Annars er þetta svipað og á öðr- um stöðum. Ég þjóna einnig Leir- árkirkju, og í skólanum að Leirá höfum við haft kirkjudag og kaffi sölu til ágóða fyrir Saurbæjar- kirkju. Hér starfar barnakór, og kirkjutónleikar hafa verið haldn- ir í kirkjunni, enda nýlega kom- ið hingað mjög vandað pípuorgel. í kjaMara íbúðarhússins er bóka safn hreppsins til húsa og hef ég umsjón með því. í því eru 707 bindi og var nýlega sent á aHa bæina bókaskrá ásamt bréfi mönn um til fróðleiks um safnið. Það er reynsla mín að bókalestur hef- ur aukizt á undanförnum árum. Hér er ágætisfólk, sem 'má gjá á því, að ég er þriðji presturinn í Saurbæ á þessari öld, svo vel hiafa fyrirrennarar mínir unað sér hér. — Félagslíf almennt cr hér ef til vill frekar í daufara lagi enda niikið um að bændur séu einyrkj- ar. Fólki því sem starfar hjá Hval h.f. og Olíustöðinni í Sandaþorpi hefur upp til hópa ekki verið sköp uð aðstaða til að búa þar með fjölskyldum sínum og fer það því oftast burt um helgar og í leyfum. Þetta hefur að sjálfsögðu í för með sér að félagslíf í byggð- inni verður rótlausara en ella mundi vera ef bar myndaðist eðli legt kauptún. Ég væri því fylgj- andi að Hvalur h.f. hefði alla sína starfsemi hér í Hvalfirði, frysti- hús, skrifstofur og annað h.h. Starfsemin í Sandaþorpi hefur ver ið atvinnuleg og fjárhagsleg lyfti- stöng fyrir hreppinn. En ég tel að skapa eigi hér fjölbrcyítapa at- vinnulíf, og tel að hreppurinn ætti að nota eitthvað af sínurn umframtekjum til þess. TaMð berst að skólamálum. Mýra- og Borgarfjarðarsýsla skipt ist í tvö skólahéruð. Fjórir hrepp ar utan heiða eiga skólasókn í Leirárskóla og fimm hreppsfélög öfan heiða í skólann að Varma- landi. í Reykholti eru tveir fram- haldsbekkir til gagnffæðaprófs og landsprófs. — Og nú dreymir okk ur um menntaskóla, sagði séra Jón. — Ég viidi gjarnan hafa hann í Reykholti vegna sögulegr- ar hefðar. En sennilega væri þó hagkvæmara að hann yrði á Akra nesi, og þangað verður ekki nema hálftíma akstur fyrir memendur úr Borgarnesi, hegar brú er Ikom- in á Borgarfjörð. Við spyrjum séra Jón um ný- afstaðna prestastefnu. —; Við er- um óánægðir með kjaramál okkar, og ei nnkr'$ðbú n aðinn að prestun um og kiriéjunni sjálfri. Þá var mikið rætt um nauðsyn þess að kenna kristna siðfiræði og trúfræði, a.m.k. sem kjörgrein, í framhaldsskólum landsins. Og við viljum eindregið að þessar grein- ar verði teknar upp við Heimspeki deild Háskólans, Þannig að velja mætti þær sem námsgreinar til« B.A. prófs, t.d. samhliða þjóðfé- lagsfræði eða öðrum skyldum; greinum. Hér geta kcnnarar eins • og er hvergi fengið leiðsögn í' kristinfræðikennslu og raunar eru : kennslubækur skólanna í hessum greinum alls ófullnægjandi. Ef til vill gæti þetta orðið til að bæta úr því, sem margt núlímafólk virð : ist skorta mest, siðræna og trúar- ’ lega kjölfestu, veitt unga fóíkinu • leiðsögn til lífsbamingju. 1 S.J.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.