Tíminn - 18.10.1970, Blaðsíða 6

TIMINN
SUNNUDAGUR 18. oktðber 197»
Úr ræðu ÓSafs Jóhannes-
sonar á Alþingi 15. þ.m.
Efling
atvinnulífsins
Efling atvinnulífsins verður að
ganga fyrir öllu öðru, sagði
(Sdlafur Jóhannesson, formaður
'Framsó'fcnarflokiksins, þegar
rætt var um stefnuyfirlýsingu
ríkisstjórnarinnar á Aiþingi
síðastl. fimmtudag. Blómlegt at-
vinnulíf er forsenda fyrir bætt-
um lífskjörum og undirstaða
framfara á öðrum sviðum þjóð-
lífsins.
Ólafur rakti í átta atriðum
helztu stefnumál Framsóknar-
flokksins og var sagt frá þeim
hluta ræðu hans hér í blaðinu
á föstudag. í framhaldi af því
ræddi hann þessi atriði nokkru
nánara og sagði m. a.:
Uppbygging atvinnulífsins
kemur ekki af sjálfu sér. Þar
má ekki treysta á höpp éða til-
viljanir. Um þetta munu reynd
ar allir vera sammála, en hitt
skiptir máli, hvernig að þessu
er staðið, og þar skilja leiðir.
Þar hefur Framsóknarflokkurinn
markað ákveðna stefnu, eða þá,
að þar eigi hið opinbera, ríki
og sveitarfélag, að hafa vissa for
ystu. Sú forysta getur verið með
margvíslegu móti. í sumum til-
vikum nægir hvatning, fyrir-
igreiðsla og stuðningur við einka
aðila, hvort heldur það eru ein-
staklingair eða félög, en í öðrum
tilfellum þarf hið opinbera e.
t.v. að skerast í leikinn með
beinni þátttöku í atvinnurekstr-
inrnn, t. d. með því að stuðla
að stofnun nýrra atvinnufyrir-
tækja, að tryggja að atvinnufyr-
irtæki, sem fyrir eru, séu full
nýtt o. s. frv. Hér þarð að grípa
tiT þeirra úrræða, sem bezt
henta hverjum stað, alveg án
tillits til alTra fordóma eða alveg
allra fordóma um rekstrar-
form. Við Framsóknarmenn telj
um að vísu atvinnureksturinn al-
mennt bezt kominn í höndum
einstaklinga og félaga, en ríki
og sveitarfélög verða að ‘koma
inn í atvinnureksturinn að okk-
ar dómi, ef á þarf áð halda.
Áætlunargerðirum
atvinnuþróunina
Uppbygging atvinnuveganna þarf
að byggja á þjóðfélagslegri yfir-
sýn, sagði Ólafur, það er auð-
vitað ekki hægt að gera allt í
einu. Það verður að velja það
4r, sem fyrir á að ganga og
nauðsynlegast eir og þjóðarheild
inni er fyrir beztu. Þess vegna
leggjum við Framsóknarmenn
áherzlu á nauðsyn ítarlegrar
áætlunargerðar um atvinnuþró-
unina. Þar þarf hið opinbera að
hafa forustu, gera áætlanir og
sjá um að þær komist í fram-
kvæmd.
Þessa stefnu í atvinnumálum,
hafa Frams ókn armenr. ekki áð-
eins sett fram í almennum sam-
þykktum heldur hafa þeir mót-
að hana hér með flutningi þing
mála. Ég nefni t. d. frv. um at-
vinnumálastofnuK rfcsins, sem
flutt var á næst síðasta Alþingi
og þá vísað til ríkisstjórnarinn-
ar En frá henni hefur síðan
ekkert heyrzt um það mál. Það
nægir ekki að mæta því máli
með hrópum um það, að það séu
höft, sem þar séu boðuð. Það
er skýrt teki fram í greinargerð
og málflutningi okkar með því

Frá selriingu Alþingis,
frv. að það er ekki hið gamla
haftakerfi, sem við æfclumst til
að sé tekið upp, heldur að
stiórn verði höfð á þessum mál-
um með setningu almennra
reglna.
Togaraútgerð ríkisins
Ég nefni líka frv., sagði Ólaf-
ur, sem flutt var á síðasta Aiþ.,
um togaraútgerð ríkisins og um
stuðning við útgerð sveitarfé-
laga eða félög, sem sveitar-
félög eiga aðild að. Það var á
því byggt, að ríkið keypti og
ræki nokkra togara til atvinnu-
jöfnunar og til atvinnumiðlunar.
Þar var einnig gert ráð fyrir
því, að ríkið stofnaði sjóð, sem
hefði þáð hlutverk að leggja fram
nofckurt fé f sambandi við út-
gerðarfélög, sem stofnað yrði
til með atbeina sveitarfélaga, til
þess að brúa það bil, sem bví
miður er víða fyrir hendi, þráfct
fyirir góðan vilja og fórnfús fram
lög frá heimamönnum.
Það má að sjálfsögðu nefna
mörg önnur mál, sem við höfum
flutt og munum flytja á þessu
þingi til áherzlu á þessari stefnu
okkar. Ég get t. d. nefnt mál
varðandi iðnaðinn, eins og t. d.
lækkun tolla á hráefnum. og vél-
um itil iðnaðar, aukin rekstrarlán
til iðnfyirirtækja, frv. um ný-
smíði fiskisikipa innanjands, og
fleira.
Hrollvekjandi fjárlög
Þá vék Ólafur Jóhannesson að
fjármálum iríkisins.
— Ég skal ekki fara iangt út
í -það efni, vegna þess að fjár-
lagaumræður munu fara fram
á næstunni. Útgjöld ríkisins hafa
vaxið síðustu 5 árin um 1 mill
jarð á ári að meðaltali. Nú hafa
menn séð fjárlagafrumv. og þar
er gert ráð fyrir því, að, fjár-
lögin hækki um miklu meira en
1 milljarð á þessu ári. Þa’ð er
ekM að furða, þótt stjórnarblað-
ið Vísir, léti þau orð falla að
fjárlagafrumvarpið væri leiðin-
legt. Sannleikurinn er sá, að það
er miklu meira en leiðinlegt, þ^2
er uggvænlegt og jafnvel \i’ étf
hafa enn sterkari orð og ifiSjíRí
að þáð er hrollveíkjandi.
Ég held að það verði ekki
haldið áfram öllu lengur á þess-
ari braut. Auðvitað liggur bað
í augum uppi að útgjöld hljóta
að vaxa, þegar verðbólga vex.
eins og hefur átt sér stað.Auðvit
að er ekki óeðlilegt, að fjárlög
í þjóðfélagi, sem er í örum vexti.
vaxi'eitthvað, -' - *>>•■ ■ 1
Ég held því samt fram, að
hér hafi allt of langt verið geng
ið. Og að hér verði að spyrna
við fótum. Það megi ekki alltaf
hafa þann háttinn á, að leita
bara að nýjum tekjupóstum á
móti til að jafna metin. Ég held
að það sé óhjákvæmilegt að fara
að líta á útgjaldahliðina og at-
huga það í mikilli alvöiru, hvort
það er ekki hægt að koma ein-
hverjum sparnaði við. Ég held
að það verði að fara að gæta
þess mjög, hvort það er ekki
hægt að gæta meira hófs í bein
um rekstrarútgjöldum, en nú
virðist vera gert.
Neyzluskattarnir
Annað skiptir þó ekki minna
máli í sambandi við fjárlögin,
sagði Ólafur Jóhannesson, og það
er að endurskoða tekjuöflunar
leiðirnar. Ég fæ ekki betur séð
en að því sé stefnt að ná sem
mestu af ríkistekjuim með al-
mennum neyzlusköttum. Sú
stefna sýnir sig í hæfckun sölu
skatts, jöfnun innflutningsgjalda
og vanefnun persónufrádráttar.
Þáð er athyglisvert að söluskatt
urinn skuli nú vera orðinn lang
samlega hæsti tekjuliðurinn.
Þessi skattur se,m á sínum tíma
var af áhrifamönnum talinn rang
látasti allra skatta hér á landi.
Sannleikurinn er sá, að skatta
byrði almennings er orðin
óbærilega þung. Það eru vissu-
lega takmörk fyrir því, hvað mik
ið er hægt að leggja á fólkið.
Framsóknarflokkurinn er alger
lega andvígur þessari skatta-
stefnu. Hann vill hafa aðflutn-
ingsgjöld mjög mismunandi há.
eftir því um hvers konar vörur
er að tefla, lága á nauðsynjavör-
um en háa á hinum ónauðsyn-
legri. Framsóknarflokkurinn vill
feBa niðnr söluskatt af brýnustu
, ■ iIifanáylwjrtjuBi
:iiZÍ f ,
þannig að gildi hans haldist ó-
breyfct þrátt fyrir verðbólgu, og
sama gildir um skattþrepin. Við
viljum einnig bæta skatteftirlit-
ið, svo að komið verði í veg fyr-
ir þau stórfelldu skattsvik, sem
virðast eiga sér stað. Þess vegna
höfum við flutt tillögur um, að
gerður verði útdráttur á svo
sem tíunda hverju skattframtali
tif sérstakrar rannsóknar. Við
viljum enn fremur laga skatt-
greiðslur fyrirtækja, hannig að
þau geti afskrifað með eðlileg
um hætti og safnað nokkrum
varasjóðum.
Kjarabæturnar voru
óhjákvæmilegar
Þá vék Ólafur a® verðbólgu- og
dýrtíðarmálunum:
Verðbólguvandamálið og dýr-
tíðarmálin eru áreiðanlega eitt
stærsta vandamálið, eins og sak-
ir standa. Vaxandi verðbólgu
vilja margir eingöngu rekja til
kauphækkunnar þeirrar, sem
samið var um s. 1. vor. Kjara-
bætur voru þá óhjákvæmilegar
eins og á stóð. ísland var orðið
láglaunasvæði, og það virðast í
raun og veru allir hafa verið
sammála um það, að kjarabæt-
ur yrðu að koma til. Ég held.
að þær kjarabæturr, sem um var
samið, hafi ekiki verið úr hófi
fram, ef rétt hefði verið á hald-
ið. Ég vil a.m.k. ekki sætta mig
við þá tilhugsun. Það er annað
slagið verið að segja, að fsland
sé í röð þeirra ríkja, sem hafa
hvað mestar þjóðartekjur miðað
við einstakling. Það virðist því
eitthvað vera bogið eða eitthvað
vera að einhvers staðar, ef ekki
er þá unnt að greiða bað kaup.
sem er eitthvað í námunda við
það, sem er hjá nágrannaríkjum
Aðalatriðið var auðvitað, að
hækkanirnar færu ekki strax
með fullum þunga út í verð-
lagið. Það burfti að gera ráð-
stafanir til að afstýra því. Það
var ekki gert, og þess vegna hef-
ur verðbólguþróunin orðið svo
ör á þessum tíma eins og raun
ber vitni. Þess vegna stefnir nú
sem fram undan er.
rf.cF;!:// r<h®Bf öjfsrt.
Ekkerteitt ráðdugir
Ólafur vék síðan að þeim úr-
ræðum, sem kæmu til greina í
dýrtíðarmálunum, og sagði m.a.:
Ég held, eins og ég sagði áða&,
að það dugi hér ekkert eitt úr-
ræði, heldur veirði að grípa tH
fleiri úrræða og þar er m. a.
eitt, sem við höfum bent á, eða
flutt frv. á um á þessu þingi,
en það er niðurfelling söluskatts
af brýnustu nauðsynjum. Að sjálf
Sögðu geta niðurgreiðslur komið
hér Idka til athugunar og e.tv.
er hægt að nota tryggingarkerf-
ið á einhvern hátt í þessu augna
miði. Þá kemur að sjálfsögðu
sterkt verðlagseftirlit tíl greina
og sjálfsagt getur líka verðstöðv
un í einhvenri mynd komið til
álita. En það verð ég að segja
í tilefni af því, sem hæstv. for-
sætisráðherra sagði, að ég skyldi
nú ekki vel þá röksemdarfærslu
að það þyrftí að tengja, eða væri
líklegt, að verðgæzlufrv. tengd
ist með einhverjum hætti, hugs
anlegri verðstöðvun. Ég held að
það fari ekki á miBi mála, að
andinn í verðgæzlufrv. var meira
frelsi þeim aðilum til handa,
sem við verzlun fást. Þess vegna
held ég. að sá andi samrýmist
illa verðstöðvun. Ég held þvert
á móti að samfara verðstöðvua
yrði auðvitað að koma til miMu
sterkara verðlagseftirlit en ella.
Unga fólkið
og dreyfbýlið
í lok ræðu sinnar, vék Ólafur
að jafnvæginu í byggð landsins.
Hann sagði:
— Það þarf að stuðla að auknu
jafnvægi í byggð landsins. Með
eflingu þéttbýliskjarna og kaup
staða, sem fyrir eru, þarf að
efla atvinnulíf þar, en jafnframt
þarf að hugsa um sveitirnar og
fólkið, sem þar býr. Það þarf
að húa þannig að þessu fóM, að
það hafi svipaða aðstöðu og það
fólk, sem býr á hinum stærri
þéttbýlissvæðum. Þar er ekki nóg
áð iíta á atvinnumálin. það þarf
líka að jafna hina féTagslegu og
menningarlegu aðstöðu, t. d. með
tiLlti til skólamála og heilbrigð-
ismála. Það þarf líka að athuga
með dreifingu ríkisstofnana
hvort ekki er hægt að styrkja
einstök byggðarlög með því að
setja þar niður ríkisstofnanir,
sem hingað til hafa verið settar á
mestu þéttbýlissvæðin. Það þarf
á þessum stöðum að skapa mögu
leika fyrir ungt og menr.tað fólk.
Það er staðreynd, að mörg þessi
byggðarlög hafa Iagt tíl og
leggja til ungt fólk, sem mennt
ar sig, en bað fer ekki aftur
heim í byggðarlögin. Það er mik-
il blóðtaka fyrir bessi byggðar-
lög. Hvers vegna fer ekki þetta
fólk heim? Af því að bað er efcki
aðstaða þar fyrir hendi. Það
hefur ekki tækifæri. Það þarf
urnfram allt að vinna að því að
skapa möguleika í hinum dreifðu
byggðum, kaupstöðum og kaup-
túnum víðs vegar um landið, til
þess að geta tekið á móti þessu
fólki, — þessu unga. menntaða
og efnilega fólki. Það út af fyrir
sig mundj auðvitað stórkostlega
styrkja þessar byggðir og verða
kannski drýgra til bess að efla
jafnvægi í byggð landsins held-
ur en margt annað.
Framhald á bls. 11.