Tíminn - 18.12.1970, Qupperneq 3

■-'rrr"' rr-> r ’>’r
I’ ' * c
FOSTUDAGUR 18. desember 1970
TIMINN

• 4M«WM> ^ S ■. v ' ' s ' í
Þessa mynd frá Laxá tók Gunnar V. Andrésson, Ijósmyndari Tímans.
0G VIRKJANIR
var að því að félagið réði sjálft
vataafræðilegan ráðuna-jt, sem
gæti með sérþekkingu sinni að-
stoðað við að skipuleggja rann-
sóknirnar. Landeigendafélagið
skorti fé til þessarar starfsemi.
svo það fór fram á að eigendur
fyrirhugaðrar virkjunar greiddu
kostnað við ráðningu slíks ráðu-
nauts. Við þeirri málaleitan fékkst
ebkert ákveðið svar, en Laxveiði-
tiefnd Sognhéraðs lofaði að bera
hluta kostaaðarins og félagar í
landeigendafélaginu hinn hlutann.
Fyrst í apríl 1962 kom bréf frá
virkjunarfélaginu, þar sem það
tók að sér að greiða kostnaðinn,
en þá hafði ráðunautur okkar,
Erik Ræstad annið lengi að verk-
aftetfcra.
Fyrir ákveðin tilmæli þeirra,
se*n hafa hagsmuna að gæta á
laxveiðinni. hófust frekari mæling
ar á vatnasvæðinu árið 1960, og
er þeim enn haldið áfram. Mælt
hefur verið vatnsrennsli, hiti
vatnsins, lofthiti og annað, sem
þýðingu hefur í þessu sambandi.
Á þremur stöðum í Lærdal eru
menn, sem daglega fratnkvæma
mælingar og lesa af mælitækjum,
mörg sjálfritandi mælitæki hafa
veriS sett upp, og í þveránum
eru aokkrar minni mælistöðvar.
Á Lo í Borgund hafa verið fram-
kvæmdar vatnshæðarmælingar
síðan um 1920, og með saman-
burði við mælingar þar, er hægt
að meta og reikna út til meðal-
tals niðurstöður frá þessum nýju
mælingastöðvum. Það eru þeir
Otnes, sérfræðilegur deildarstjóri
f vatnsaflsfræðideild „Vassdrags-
stellet", ráðunautur landeigenda-
félagsins, og Olav Devik, ísfræð-
ingur og rannsóknarstjóri, sem
hafa skipulagt rannsóknirnar, en
virkjunarfélagið ber allan kostnað
af þeim.
Samkv. kröfu bænda i Lærdal
eru nú hafnar mælingar á grunn-
vatnsstöðu í byggðinni. í Lærdal
er veðrátta mjög þurrviðrasöm,
ársúrkoman aðeins 370—450 mm
og notkun tækja til vökvunar
gróðurs er almenn. Eftir að virkj
myndu taka eins mikið tillit til
laxveiðinnar og mögulegt væri.
Ég, sem hefi kom-ið fram lyrir
hönd veiðieigenda, hefi fengið,
við nánari kynni, aukinn skiln-
ing á því að þeir telja hagsmunum
sínum bezt borgið með því aS
laxastofninn í Lærdalsá rýrnaði
sem minnst, af völdum virkjunar-
innar.
Hver hefur svo áranigurinn orð-
ið af öllum þessum mælingum og
unin hefur verið framkvæmd, verð | málþófi? Ekki verður fullyrt um
ur sumarrennsli árinnar minna en | það hverjar ástæður liggja til
áður og grunnvatnsstaðan á flat-! Þeirra mörgu breytinga, sem hafa
lendinu því lægri. Það mun svo! verið gerðar á áætlununum. Vissu-
leiða til aukinnar þarfar á vökv- 'ega eru breytingarnar mikl-ar og
un oa aukins kostnaðar á því
sviði.
Eigendur fyriihugaðrar virkjun-
ar, Austfoldfylki og A/S Hafs-
lund, hafa ávallt sagt að þeir
flestar þeirra miða að því að draga
úr tjóni af völdum virkjunarinn-
ar og þá sérstaklega á laxveiðinni.
Hætt hefur verið við að byggja
rafstöðvar hjá Solum, hjá Stuvana
og við Lo, en þetta þýðir, að öll
norðurhlíð dalsins verður óvirkj-
uð. Nú er aðeins sótt um að fiá
leyfi til virkjunar á 45% af af-
rennsi'issvæði vatnasvæðisins, og
ég lít svo á, að það sé mjög þýð-
ingarmikið fyirir liaxveiðima, a®
sem mest af ánni hafi ótrufl-Aar
rennslissveiflur. .
Þegar vatnsfalla- og iðnaðar-
nefndin í Stórþinginu fjaliaði um
Lærdalsárvatnasvæðið lagði for-
maður nefndarinnar tk' að virkjun
araðilar og landeigendafélagið,
reyndu að ná samkomiulagi um
hverra aðgerða þyrfti við til vernd
ar laxinum. Samningur um þetta
efni var undirritaður 26. 4. 1965
af Lærdalsihreppi (kommune) og
Lahdeigendafélagi Lærdaisár ann-
arsvegar og af Östfoldfylki hins-
vegar. Þýðingarmestu atriði samn-
ingsins eru:
1. Umsækjandi skuldbindur sig
tu' að sækja ekki sáðar um leyfi
til frekari virkjunar vatnasvæðis-
ins.
2. Virkjunaraðili byggi laxa-
stiga, þannig að áin verði laxgeng
16 km leingra en áður
3. Ain verði lögð í lofcaðann
stokfc frá Sjurhaugfoissi til Björk-
um eða Stuvana, tfl a® hindra
krapamyndun.
4. Ákveðin fyrirmæli varðandd
stjórnun virfcjunariinnar til vernd-
ar laxinum.
5. TiJbúnir vatnavextir á þurr-
viðrasömum sumrum til þess að
auðvelda laxinum göngu í ána. Til
þessa verði æöaður 12 milljón
rúmmetra vatnsförði.
6. Bygging klakstöðvar með
einnar milljónar laxseiða afkasta-
getu.
7. Stofnaður verði sjóður til efl
ingar ,'ax- og sjóbirtingsveiði, að
upphæð n. kr. 250.000,00.
8. Skipun veiðiráðs, sem fái n.
kr. 100.000,00 víisitölutryggðar á
ári frá viifcjuninni til ráðstöfunar
til fiskiræktar.
Samningur þeissi var lagður
með umsókninni um virkjunar-
leyfi, en þegar leyfið kom frá
Vatnsfalla- og iðnaðarráðuneytinu,
hafði samningurinn ekki verið tek
inn upp í skilmála þá sem fylgdu
leyfinu. Ráðuueytinu fannst víst
að hér væri komið inn á verksvið
þess, og sagt var að ráðuneytið
.Iti á samninginn aðeins sem óskir
blutaaðeigandi aðila. Það væri
þess að gera tillögur um skilyrði
fyrir leyfisveitingum. í meðferð
mólsins í Stórþinginu var samn-
ingurinn eigi að síður tekinn upp
sem hluti af skilyrðum þeim sem
fylgdu virkjuniarleyfinu.
VerÓ'ur svo væntanleg virkjun
ti.' þess að draga úr laxveiði í
Lærdalsá? Sjólfsagt minnkar lax-
veiðin eitthvað, en svar fæst fyrst
vi® þessu, þegar virkjunin hefur
starfað nokkur ár. Ég lít svo á,
að rannsóknir þær, sem hafa verið
framkvæmdar og sú sanwinna,
sem hefur tekizt um að draga úr
og fyrirbyggja hugsanlegt tjón,
verði til þess, að sem næst há-
marksnýting fáist af ánni, bæði
sem orkugjafa og laxveiðiá.
(Bjarni Arason þýddi)
JÓLA-
ARNAR
1970
ERU
KOMNAR
VerS kr 325,00
ug kr. 378.0P
Sendum
gegn
póstkröfu
GuSmundur Porsteinsson,
gullsmiður, Bankastræti 12
Simí 14007.
JÓLABÓKIN
til vina erlendis
Passíusálmar
(Hymns of the Passion)
Hallgrlms Péturssonar 1 enskri
þýðingu Arthnr Gook með for-
cnála eftir
Sigurbjörn Einarsson, biskap.
Bókin fæst 1 bókaverzlunum
og I
HAUjGRÍMSKIRKJTJ
— Simi 17805.

fremmvndastota
'augaveg 24
Sim 15 7/Fi
beiu/r rjUn tujundn
'nvnaamore *vn'
TIL VARNAR SÚRDOÐA
Hefja skal ASETONA-giöf 14 dögum fyrir burð.
Gefa skal 250 gr. með morgungjöf og 250 gr. með kvöldgjöf.
ASETONA á að blanda saman við kraftfóður.
Gefa skál ASETONA í 4—6 vikur eftir burð.
Áætla þarf 25—30 kg. af ASETONA á kú.
ASETONA fæst í kaupfélaginu og hjá SfS