Tíminn - 18.04.1971, Blaðsíða 6

TÍMINN
■iiiWi.iiiii.iriw.. i——i...... . — ...................—
SUNNUDAGUR 18. aprfl 1971
Flokksþingin og framboð
leikritahöfunda
Flokksþingin
Þa8 hefur verið venja tveggja
aðalflokka landsins að halda
flokksþing nokkrum mánuðum
fyrir kosningar. Tilgangur þess-
ara þinga er að marka endanlega
stefnu flokksins á næsta kjör-
tímabili, og láta það ekki verða
verk fámennrar flokksstjórnar,
heldur fjölmargra kjörinna full-
trúa að leggja þar síðustu hönd
á plóginn.
í samræmi við þetta, hefur
fimmtánda flokksþing Framsókn
armanna nú hafið störf sín og
mun það starfa í 5—6 daga, eftir
því hve greiðlega störf þess
ganga. Þetta ætti að vera nægur
tími til starfa, enda þótt störf
fjölmennra þinga vilji oft verða
helzt til þunglamaleg, því að
skoðanir geta verið mismunandi
um einstök dægurmál eða starfs-
aðferðir, þótt samkomulag sé um
mcginstefnu.
Landsfundur Sjálfstæðisflokks
ins mun svo hefja störf sín fJjót-
lega eftir að flokksþingi Fram
sóknarmanna lýkur. Ótvírætt er,
að þessi tvö þing munu vekja
mikla athygli, þar sem kosninga-
baráttan mun fyrst og fremst
verða háð milli þeirra tveggja
aðalflokka, sem að þeim standa.
Undanfarnar vikur hefur farið
fram kjör fulltrúa á flokksþing
Framsóknarmanna og landsfund
Sjálfstæðisflokksins. Þessar kosn
ingar hafa farið fram með mjög
ólíkum hætti. Kosningarnar í
flokkssamtökum Framsóknar-
manna hafa farið fram, án þess
að þar yrði vart klíkuskapar eða
flokkadrátta, og sízt af
öllu, að þar kæmi fram nokk-
ur vottur þess, að flokksforustan
reyndi að hafa áhrif á val full-
trúa. öðru máli gegnir um
val fulltrúa á landsfund Sjálf-
stæðisflokksins. Þar hefur af
hálfu flokksforustunnar verið
rekinn skipulagður áróður til að
útiloka sem mest alla svonefnda
Gunnars-menn. Utan Reykjavík-
ur hefur þetta verið gert með
heimsóknum sérstakra erind-
reka, því að svo vill til, að fram
kvæmdastjóri flokksins er Gunn
ars-maður, og var honum því að
sjálfsögðu ekki treyst til að ann-
ast þetta verk. Einna mest var
þó þetta áberandi við kjör lands
fundarfulltrúa í Reykjavík. Þar
hefur verið fylgt þeirri venju,
að stjórnir félaganna gerðu til-
lögu um mestan hluta fulltrú-
anna, og hefur fulltrúaráðið,
sem endanlega kýs fulltrúana,
yfirleitt farið eftir þessari til-
nefningu félagsstjórnanna. Nú
var brugðið út af þessari venju.
Stjórn Varðarfélagsins hafði
óviljandi gert þá skyssu, að til-
nefna aðallega Gunnars-menn.
Þetta olli miklu fjaðrafoki í her-
búðum flokksstjórnarinnar og
munu aðstandendur Mbl. ekki
hafa komið þar minnst við sögu.
Svo fór líka, að flestir Gunnars-
manna voru felldir með einum
eða öðrum hætti. Kom nú m.a.
í Ijós, hvers vegna Jóhann Haf-
stein og Geir Hallgrímsson
beittu sér harkalega gegn því
á aðalfundi fulltrúaráðsins í vet-
ur, að verkfræðingur, sem var
grunaður um að vera Gunnars-
maður, yrði kosinn formaður
fulltrúaráðsins.
Gunnar og Geir
Sá var hugur mjög margra
Sjálfstæðismanna, þegar Bjarni
Benediktsson féll óvænt frá, að
Jóhann Hafstein gegndi forsætis-
ráðherrastörfum aðeins til bráða
birgða, en við því tæki síðar
annar hvor þeirra Gunnars Thor
oddsens eða Geirs Hallgríms-
sonar. Hófust þá þegar mikil
átök milli fylgismanna Geirs og
Gunnars. Eftir milligöngu ýmissa
manna, sem óttuðust þessi átök,
varð samkomulag um, að Jóhann
skyldi vera áfram forsætisráð-
'herra og formaður flokksins, en
Geir og Gunnar skyldu keppa
um varaformannssætið. Það þótti
áhættuminna, að keppt yrði um
varaformennskuna en sjálfa for-
mennskuna. Formennskuna lilaut
.Tóhann vegna þess, — þótt
hann hefði minnst fylgi, — að
hann átti færri harðskeytta
andstæðinga í flokknum en hinir
tveir.
Eftir þetta satnkomulag hefur
hafizt hið harðasta stríð milli
Geirs og Gunnars um varafor-
mennskuna. Forsætisráðherrann
og flokksforustan hefur staðið
með Geir í því stríði. Þótt Gunn
ar yrði fyrir ýmsum ómjúkum
skeytum í forsetakosningunum,
og það ekki sízt frá ýmsum
flokksbræðrum, hafa þau ekki
verið neitt mýkri, sem hefur ver
ið skotið að honum nú. Ekki hvað
minnst hefur verið talað um
frekju manns, sem hafi sjálfvilj
ugur dregið sig úr stjórnmál-
um til þess að/reyna að hreppa
hið mesta tignarsæti, en vilji nú
eftir að umrædd fyrirætlun mis-
tókst, ýta Geir Hallgrímssyni til
hliðar. Landsfundurinn mun
skera úr því, hve vel sókn flokks
forustunnar gegn Gunnari hefur
heppnazt.
Skylt er skeggið
hökunni
Sá, er þetta ritar, birti fyrir
fáum dögum hér í blaðinu grein
um 24. flokksþing Kommúnista-
flokks Sovétríkjanna. í samræmi
við efni greinarinnar var komizt
svo að orði, að þingið hafi minnt
meira á skrautsýningu en alvöru
þing. Þetta hefur sært eitthvað
vini Sovétríkjanna hér á landi,
enda ekki óeðlilegt, þar sem til
þingsins var ekki sízt stofnað til
að sanna umheiminum, að lýð-
ræði stæði föstum fótum í
kommúnistaríkjunum. Einkum
er það þó Austri Þjóðviljans,
sem ekki fær dulið gremju sína.
Sannast það hér sem oftar, að
skylt er skeggið hökunni.
Austri treystir sér þó ekki til
að taka upp beina vörn fyrir 24.
þing kommúnistaflokks Sovét-
ríkjanna, heldur reynir að gefa
í skyn, að flokksþing Framsókn-
armanna muni fara fram með
líkum hætti. Lýðræðið fyrir
austan tjald sé því ekkert lakara
eða verulega frábrugðið lýðræð-
inu fyrir vestan. Vestantjalds-
mönnum sæmi því illa að gera
eitthvað lítið úr lýðræðinu fyrir
austan.
Flokksþing Framsóknarmanna
verður sjálft bezta svarið við
þessum samanburði Austra.
Óþarft er því að ræða meira
um það efni að sinni.
Feluleikur
Það er annars augljóst, að
Austra hefur fatazt illilega á
„línu-nni“, þegar hann fór að
taka upp óbeina vörn fyrir flokks
þing rússneskra kommúnista.
Ásetningur Austra nú er að
þræða vandlega þá „línu“, að
hann sé búinn að slíta öll tengsl
við félagana fyrir austan og að
Alþýðubandalagið sé ekki leng-
ur neinn kommúnistaflokkur,
heldur miklu fremur borgaraleg-
ur krataflokkur, sem hafi m.a.
áhuga á hlutafélagsrekstri á ýms
um sviðum, sbr. frumvarp Magn-
úsar Kjartanssonar um þurr-
kvína í Reykjavík. Alveg sér-
staklega þykir Austra og félög-
um hans mikilsvert að leggja
nú kapp á þennan áróður, sök-
um samkeppninnar við Hanni-
balista. Sumir leiðtogar Alþýðu-
bandalagsins renna líka orðið
hýrum augum til stjórnarstóla,
jafnvel þótt það væri við hlið
Jóhanns Hafsteins. Þess vegna
hefur formaður bandalagsins.
Ragnar Arnalds, lýst yfir því,
að afstaðan til NATO verði ekki
látin standa í veginum, enda
þótt Alþýðubandalagið hafi
lýst brottgöngu úr NATO sem
mesta hjartans máli sínu.
En þrátt fyrir mikinn list-
dans á „línunni“ kippist Austri
þó öðru hvoru við, þegar óvart
er tekið í skeggið, t.d. þegar ekki
er rætt nógu virðulega um
flokksþingið í Moskvu. Það er
erfiður leikur að þurfá alltaf að
vera að fela tilfinningar sínar.
Héðinn, Finnbogi,
Alfreð og Hannibal
Það er annars ekki neitt nýtt,
að kommúnistar reyni hérlendis
að fela stefnu sína með ýmsum
hætti. Þetta hófst strax 1938,
þegar Kommúnistaflokkurinn
var lagður niður og Sameiningar
flokkur alþýðu var stofnaður. Þá
þótti ekki aðeins nauðsynlegt að
breyta um nafn og númer, held-
ur einnig að tefla fram forustu-
mönnum, sem vitað var að ekki
voru kommúnistar. Héðinn Valdi
marsson var fyrst fenginn til að
gegna því hlutverki. Síðar kom
röðin að Finnboga R. Valdimars
syni, Alfreð Gíslasyni og Hanni-
bal Valdimarssyni. Öllum var
þeim veifað til sönnunar því, að
hér væru ekki eingöngu komm-
únistar á ferð, heldur einnig
óbyltingarsinnaðir jafnaðar-
menn. En allt endaði þetta með
ósköpum. Héðinn, Finnbogi, Al-
freð og Hannibal voru gamal-
þvældir stjórnmálamenn og létu
ekki að stjórn. Þeir hrökkluðust
allir burtu, þegar þeir fundu að
bak við tjöldin voru það harð-
línukommúnistar, sem réðu. Þeir
vildu ekki lengur láta nota sig
sem beitu til að ginna hrekk-
laust fólk til fylgis við kommún-
ista.
Hin rétta fyrirmynd
Brottför þeirra Björns Jóns-
sonar og Hannibals Valdimars-
sonar veldur því, að forustu-
mönnum Alþýðubandalagsins
finnst nú skipta meira máli en
nokkru sinni fyrr, að vel takist
að breiða yfir nafn og númer.
Fyrst og fremst þarf þó að gera
þetta á þann hátt, að nýir fram
bjóðendur hafi verið sem minnst
bendlaðir við flokkssamtök
kommúnista. Þeir mega alls ekki
hafa verið í Sameiningarflokkn-
um og helzt ekki í Alþýðu-
bandalaginu. En jafnframt verð-
ur svo að gæta þess, að hér sé
ekki um neitt uppreisnargjarnt
fólk að ræða eða ráðríkt. Nú á
að læra af reynslunni í sambandi
við þá Héðin, Finnboga, Alfreð
og Hannibal.
Þótt einkennflegt kunm a®!
þykja, er það Jónas Ámason, sem
hefur vísað veginn í þessum efn*
um. Helzta áhugamál Jónasar er
að semja leikrit, og stjóramálin '
og þingmennskan eru honum einsí
konar dægradvöl frá leikritagerð-
inni. Jónas gerir þvi hvorki kröf-
ur um forustu né áhrif í flokkn
um og er flokksforustunni eins
meinlaus og verða má. Það full-
nægir alveg þingmetnaði hans að
fá öðru hvoru að gera fyrirspurn-
ir utan dagskrár ef eitthvað ger-
ist, sem snertir vamarliðið. Hann
verður aldrei neinn uppreisnar-
maður eins og Héðinn eða Hanni-
bal.
Þægileg hirð
Jónas Árnason er þannig fyrir-
mynd um það fólk, sem hentar
Alþýðubandalaginu nú til fram-
boðs. 1 samræmi við það hafa
líka hinir nýju frambjóðendur
verið valdir.
Stefán Jónsson fréttamaður hef
ur verið valinn eftirmaður Björns
Jónssonar í Norðurlandskjördæmi
eystra. Stefán hefur mestan
áhuga á skemmtilegum útvarps-
viðtölum, gamanleikþáttagerð og '
sagnritun. Bezt nýtur hann sín við'.
gamanleikþáttagerðina eins og;
Jónas. Kæmist hann á þing senp
uppbótarþingmaður, myndi þinj>'
mennskan verða honum dægra-.
dvöl frá aðaláhugamálunum, a!t-
veg eins og Jónasi. Ekkert væri
honum fjær skapi en að spilla
þeirri dægradvöl með því að vera'
að óþekktast við Magnús eða LúíS ■
vík. í
Ekki myndi heldur Svava Jalc-
obsdóttir, sem hefur hlotið sæ t i
Jóns Snorra Þorleifssonar ;á
Reykjavíkurlista Alþýðubandá -
lagsins, verða til að angra þá L’úJ 5
vík og Magnús, ef hún hlyti upiji-
bótarþingsæti. Svava er efnile'g
og áhugasöm skáldkona, sem m u.n
eiga sæti sitt á listanum því ,111.
a. að þakka, að nýlega var sýiit
eftir hana athyglisvert sjónvar pis-
leikrit. Mjög er það ólíklegt, rið
jafn starfsöm skáldkona og Svfiim
er, fórni skáldgyðjunni til að g< a ra
uppreisn, líkt og Björn og Hariiti-
bal.
Þeir Magnús og, Lúðvík éru
þannig stórum klókari í því að
velja sér þægilega hirð en Jkúr
Brynjólfur og Einar á sínum t'inxa.
Jónas, Svava og Stefán munu e :í :ki
valda þeim neinum erfiðleik æ m.
Hringlið mikla
Það er gömul saga um mem ai;ka
menn, sem ganga í björg og húa
með álfum, að þeir verði al Sdrei
hinir sömu eftir að þeir kom ii úr
berginu aftur. Þetta virðist jetla
að sannast á þeim Birni Jón |g;yni
og Hannibal Valdimarssyni e-ft.ir
að þeir gengu úr álfaborginn i hjá
kommúnistum. Það er engu lík-
ara en þeir viti ekki sitt rjúk í tndi
ráð síðan.
Fyrst á eftir virtist þó sem Jteir
Framhald á bls. iV-}'.