Tíminn - 11.05.1971, Blaðsíða 7

MUÐJUDAGUR 11. maí 1971
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastj óri: Kristján Bemediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þóiarinsson (áb), Jón Helgason, IndriCi G. Þorsteinsson og
Tómas Karisson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gislason. Rit.
stjómarskriístofur í Edduhúsinu, símar 18300 — 18306. Skrtf-
stofur Bamikastræti 7. — Afgreiðslusími 12323. Auglýsingasími:
19523. Aðrar skrifstofur sími 18300. Askriftargjald kr. 195,00
á mámuði. tnnamlands. í lausasölu kr. 12,00 elnt. — Prentsxn.
Edda bf.
„Þá var fylgzt með“
i í ræðu þeirri, sem Jíinar Ágústsson, varaformaður
Framsóknarflokksins, flutti í eldhúsdagsumræðunum í
síðasta mánuði, vék hann að nauðsyn þess að koma á
stefnubreytingu í fjármálastjóm hins. opinbera, m.a.
með því að hamla gegn útþenslu ríkisbáknsins með
bættum vinnubrögðum og aukinni ráðdeild. Einar vék
síðan að því, hvílíkur myrkviður hin opinbera yfirstjóm
fjármálanna væri orðin. Hann sagði:
„Fyrir skömmu voru gerðir kjarasamningar við opin-
bera starfsmenn á grundvelli starfsmats í fyrsta skipti.
Ýmsum þóttu efstu flokkarnir fá allríflegar launahækk-
anir. Af tilefni samningsgerðarinnar kom hæstvirtur
fjármálaráðherra margoft fram í fjölmiðlum til þess að
lýsa ágæti, samninganna. Meðal annars tók hann það
fram, að launahækkanirnar til hinna hæst launuðu væru
ekki jafn miklar og þær sýndust á pappírnum, vegna
þess að á móti kæmi, að margs konar hlunnindi féllu
niður.
Fyrir nokkrum dögum hefur hins vegar verið vakin
athygli á því í blaðaskrifum, að nokkrir af hinum hæst
launuðu, svo notað sé orðalag hæstvirts fjármálaráð-
herra, eiga að halda áfram fríðindum, sem þeir hafa haft
og geta samkvæmt upplýsingum f jármálaráðherra numið
hvorki meira né minna en yfir 1300 þús. kr. á ári.
Ennþá eftirtektarverðara er það, að einn fjórði hluti
þessara tekna er skattfrjáls samkvæmt úrskurði ríkis-
skattanefndar, sem dagsettur er hinn 12. maí 1964. Eft-
irtektarverðast er þó, að samkvæmt því sem fjármála-
ráðherra upplýsir í bréfi til dagblaðsins Tímans þann 31.
fyrra mánaðar, var fjármálaráðuneytinu ekki kunnugt um
þennan úrskurð fyrr en nú fyrir nokkrum mánuðum.
Hvernig lýst mönnum á þetta? Fjármálaráðuneytið veit
það ekki í rúm sex ár að hluti af launum æðstu embætt-
ismanna landsins er skattfrjáls, og sá hluti af launum
þessara embættismanna, sem þeir fá fyrir störf, sem
þeir vinna fyrir sjálft ráðuneytið. Ég fullyrði að á þeim
árum, sem ég vann í fjármálaráðuneytinu 1954 til 1957
hefði slíkt verið með öllu óhugsandi. Þó var starfsliðið
þar færra en það er nú. Þá var engin hagsýslustofnun
til. Þá var enginn stérstakur Seðlabanki til, sem nú
annast hluta af fyrri verkefnum fjármálaráðuneytisins,
og þá var engin efnahagsstofnun til, svo ég nefni aðeins
nokkur atriði af þeim, sem búið er að breyta. En þá var
fylgzt með."
Þrátt fyrir margar nýjar eftirlitsstofnanir, er bersýni-
legt, að mjög hefur dregið úr aðhaldi og ráðdeild í ríkis-
rékstrinum á síðastl, áratug. Úr því verður ekki bætt
nema með breyttum vinnuaðferðum og nýrri forustu.
Skattskránni frestað
Á síðasta Alþingi gerðu ríkisstjórnin og flokkar henn-
ar þá breytingu á skattalögunum, að skattstjórar þjnrftu
ekki að leggja fram skattskrár fyrr en 20. júní í
stað 1. júní áður. Þessi breyting var ekki í hinu upphaf-
lega skaf<afrumvarpi stjómarinnar, heldur var fyrst lögð
fram eftir að búið var að ákveða, að kjördagurinn yrði
hinn 13. júní.
Samhengið milli þessarar lagabreytingar og kjördags-
ins er því ótvírætt. Það samhengi er vel skiljanlegt.
Tekjuskattur og útsvar mun stórhækka á einstaklingum
á þessu ári. Þessu þurfti að halda leyndu fram yfir kosn-
ingar, að dómi stjómarflokkanna.
Stjórnarflokkamir vilja láta anda vorboðans ljúfa
ríkja framyfir kosningarnar, svo að notuð sé orð Ólafs
Björnssonar prófessors. Þ.Þ.
TÍMINN
r1”--1- ■■■ ■ >»■■ ■
C. L. SULSBERGER, THE NEW YORK TIMES:
Kaffiverðið og pillan ráða
mestu um framtíð Colombíu
Of mikil mannfjölgun er alvarlegasta vandamálið
STUNDARVANDI Columbíu-
manna væri leystur ef sérhver
húsmóðir hitaði helmingi fleiri
bolla af kaffi en hún gerir, og
alvarlegasti framtíðarvandi
þeirra væri líka úr sögunni, ef
allar húsfreyjur í Columbíu not-
uðu pilluna. Hitt er svo annað
mál, að afar ólíklegt er, að hvort
tveggja þetta gerist, og þess
vegna vofa erfðleikamir yfir.
Segja má, að nálega allur
vandi þjóðarinnar sé annað
hvort nátengdur kaffibauninni
eða getnaðarvamapillunni. Hin-
um sárafáu efst í mannfélags-
stiganum er ljóst mikilvægi
beggja, og þær ráða úrslitum
um mótun daglegs lífs allra
þeirra, sem eru annað hvort of
ungir eða of fátækir til þess að
njóta menntunar, enda þótt þeir
geri sér þess ekki ljósa grein.
Sérhver Columbiubúi játar,
hvar svo sem hann stendur í
stjórnmálum, að kaffibaunin
gæti bætt nálega öll þjóðfélags-
mein, ?f Bandaríkjamenp — og
, þó/sérstaklega þingmenn. Banda
ríkjanna, — hristu af sér slenið
og keyptu þessa höfuðfram-
leiðslu þjóðarinnar.
ÁLITIÐ er, að löggjafamir í
Bandaríkjunum beri ábyrgð á
smæð hinna skammvinnu kaup-
leyfa, svo og á því, að halda
verðinu niðri. Columbiumenn
telja einnig, að stefna Banda-
ríkjamanna hvetji Afríkumenn
óbeinlínis til að rækta kaffi og
eyðileggja þannig þann litla
markað, sem eftir er. Stjóm-
málamenn í Columbíu halda
fram, að verð í Bandaríkjunum
hækkj á öllum vörum nema
kaffi. Guði sé lof fyrir, að Rúss-
ar og Kínverjar era fyrst og
fremst tedrykkjumenn.
Alberto Lleras Camargo fyrr-
verandi forseti heldur fram, að
kona Franklins Roosevelts hafi
valdið upphafinu, þegar hún
hvatti bandarískar húsmæður í
síðari heimsstyrjöldinni til að
nota kaffipundið í helmingi
fleiri bolla en áður. Hann segir
ennfremur, að Gillette öldunga-
deildarþingmaður hafi þrýst
verði kaffis frá Columbíu niður
um fimmtíu af hundraði á ár-
unum milli 1950 og 1960. — Þvi
er svo hætt við, að endahnútur-
inn á eyðilegginguna hafi verið
rekinn með framleiðslu uppleys-
anlegs dufts til að hella upp á
einn bolla í einu, sem tryggi til
fulls gegn öllu braðli — og leiki
raunar smekkinn eins.
ÞEIR, SEM allt leggja upp úr
kaffinu, halda jafnvel fram, að
Bandaríkjamenn hafi horfið frá
fyrri stefnu um frjáls viðsklpti
Columbíumönnum til tjóns. (Col
umbíumenn segja, að „Washing-
ton“ hafi gert þetta, og þegar
þeir segja „Washington“ eiga
þeir fremur við þingið í Banda-
ríkjumun en ríkisstjórnina.)
Lleras segir meðal annars:
„Níxon boðar stefnu sína vel,
en þingið fer ekki eftir henni.“
Saldrifjaðri gagnrýnendur segja
hins vegar:
„Við gerðum ráð fyrir, að
Nixon stæði við heit sfn um
meiri viðskipti og minni fjár-
hagsaðstoð. En í framkvæmd-
inni rekum við okkur hins veg-
ar á bæði minni viðskipti og
minni f járhagsaðstoð."
Pastrana Borrero forseti fulÞ
yrðir meira að segja:
„Koma verður almenningi f
Bandaríkjunum í skilning um,
hve mikil áhrif jafnvel lítil
breyting á kaffverðinu hefir á
efnahagslíf okkar.“ En hitt skýr-
ir enginn, hvernig eigi að fá
bandarískar húsmæður til þess
að breyta svo háttum sínum, að
unnt sé að hafa við hinni gífur-
legu fólksfjölgun í Columbíu.
VISSULEGA er erfitt að sann
færa bandarískar húsmæður um,
að þær séu skyldar til að tvö-
falda kaffdrykkju sína og
hækka verðið, meðan ekki er
unnt að fá konur í Columbíu til
að nota getnaðarvarnir. Pastrana
forseti segir, að mannfjölgunin
nemi 3,1 af hundraði, en Lleras
segir að hún sé 3,6 af hundraði.
Fjölgunin er gífurleg, hvor tal-
an sem réttari er.
Lleras segir enn:
„Þessi vandi er ægilegur og
kirkjan gerir afar erfitt fyrir.
Prestar geta ekki hjálpað til op-
inberlega, vegna þess, að stjórn
kirkjunnar er á móti getnaðar-
vörnum og ríkisstjómin þorir
ekki að gangast fyrir málamiðl-
un. Að tíu árum liðnum fjölgar
vinnufæra fólki um heila millj-
ón árlega, og við svo mikilli
fjölgun er blátt áfram ekki með
nokkra móti unnt að taka.“
MENNTAMENN, sem era
mjög fáir hlutfallslega, segja
horfurnar heldur batnandi. Ung-
ir prestar séu fylgjandi rót-
tækum úrræðum og áhrif þeirra
aukist verulega. Vald kirkjunn-
ar fari einnig yfirleitt rénandi
og hjónaböndum fækki raunar
smátt og smátt, bæði í efstu og
neðstu þrepum mannfélagsstig-
ans. En gífurlegur fjöldi barna
heldur áfram að fæðast,
hvort sem þessar kenningar era
réttar eða ekki.
Saman fara versnandi horfur
í efnahagsmálum, gífurleg fólks
f jölgun, sem er meiri en svo, að
hægt sé að koma auga á nokkra
möguleika til að svara lágmarks
kröfum um félagslegar umbæt-
ur, heilsugæzlu og húsnæði, og
fræðslukerfið er í alla staði
ófullnægjandi. AUt stefnir þetta
í eina átt, beint f voðann. Hinu
má heldur ekki gleyma, að þjóð
in hefir orðið að þola gífurlegar
blóðsúthellingar á liðinni tíð.
NÚ FER með völd í Colum-
bíu samsteypustjóm hinna
tveggja opinberu flokka í land-
inu, en samningur þeirra um
samvinnu rennur út árið 1974.
Þeir sömdu árið 1957, en ein-
ræðisstjóm hersins hafði þá set-
Framhald á bls. 10.