Fréttablaðið - 10.10.2003, Síða 20

Það er ekki gefið að atvinnustjórn-málamenn séu hæfastir til að
stjórna þjóðríkjum, fylkjum eða
sveitarstjórnum. Það er vissulega al-
gengast – en alls ekki eini kosturinn.
Og enn síður að það sé almenn og
órofin samstaða um þessa tilhögun.
Kjör Arnolds Schwartzenegger sem
fylkisstjóra í Kaliforníu er aðeins
eitt dæmi af mörgum um hvernig
kjósendur hafna atvinnustjórnmála-
mönnum – ekki aðeins einum tiltekn-
um atvinnustjórnmálamanni heldur
stéttinni eins og hún leggur sig. Það
gerist reglulega víða um heim að
frambjóðandi, sem er utan flokka og
án tengsla við þau valdaöfl sem
vanalega ráða öllu, vinnur kosninga-
sigur og kemst til valda. Enn algeng-
ara er að þeir sem sannarlega til-
heyra þessum valdaöflum reyna að
hylma yfir það og höfða til löngunar
kjósenda til að hafna atvinnustjórn-
málamönnum. Það er því rangt að
telja að stjórn atvinnustjórnmála-
manna sé það rétta og aðrir kostir
séu frávik. Reynslan af kosningum
út um allan heim sýnir hið gagn-
stæða. Þótt stjórn atvinnustjórn-
málamanna sé algengust hefur enn
ekki skapast víðtæk sátt um hana.
Efasemdir um þessa tilhögun eru
svo algengar og rótgrónar að þær
geta steypt hvaða ríkisstjórn sem er
– hvenær sem er. Það er því ekkert
eðlilegra en að setja spurningar-
merki við þá öru þróun sem orðið
hefur hérlendis í átt til stjórnar at-
vinnustjórnmálamanna. Það er ekki
svo langt síðan laun þingmanna voru
raunverulegt þingfararkaup – ekki
venjulegar launagreiðslur heldur
einskonar uppbót vegna tekjumissis
manna í öðrum störfum sem tóku að
sér þingmennsku. Svo til allir þing-
manna gengdu öðrum störfum sam-
hliða þingstörfum. Í dag hafa flestir
þingmenn allt sitt lifibrauð af störf-
um sínum í þinginu. Laun þing-
manna hafa verið hækkuð reglulega
langt umfram almenna launaþróun
til að mæta þessu og eru nú orðin
svipuð og fyrir ágæta yfirmanns-
stöðu hjá ríkinu. Eftir situr frá gam-
alli tíð ógnarlangt sumarfrí og rúm-
lega heilt sumarfrí um miðjan vetur.
Hvor leiðin hefur náttúrlega
kosti og galla – hvort sem þingmenn
eru atvinnustjórnmálamenn eða
gegna jafnframt öðrum störfum. At-
vinnustjórnmálamenn ættu að geta
einbeitt sér að þingstörfum – þótt
launakjörin ein tryggi það ekki. Ef
þingmenn gegna öðrum störfum
ættu þeir að hafa sterkari tengsl við
þjóðlífið en jafnframt minni orku til
þingstarfa. Niðurstaða kosninganna
í Kaliforníu sýna að það er ansi út-
breidd skoðun að atvinnustjórnmála-
menn fjarlægist samfélagið og renni
í raun saman við stjórnsýsluna. Við
ættum ef til vill að taka mark á hver-
su útbreidd þessi skoðun er og sníða
okkur kerfi sem tryggir tengsl þing-
manna við þjóðlífið og hvetur ekki til
þess að gjá myndist milli þings og
þjóðar. Það getur verið hættulegt að
láta stóran hóp manna sitja árið um
kring í fullu starfi við að setja lög.
Við gætum setið uppi með of mikið
af lögum sem ná yfir of stórt svið
mannlífsins. ■
Haraldur Ólafsson veðurfræð-ingur gagnrýndi stærðfræði-
kennslu í íslenskum grunnskólum
í Kastljósinu á miðvikudagskvöld
og fann helst að því að kennslan
byggðist á svokölluðum þrauta-
lausnum sem ganga frekar út á
persónulega upplifun hvers og
eins og leið hans að rétta svarinu
frekar en æfingu í hefðbundnum
aðferðum stærðfræðinnar. Har-
aldur rakti mikið fall í samræmd-
um stærðfræðiprófum til þessar-
ar áherslubreytingar og talaði um
að fjöldi nemenda lyki grunn-
skólanámi með fallstimpil á rass-
inum.
Umræða um málið spratt upp á
Málefnunum.com í kjölfarið. Þar
spyr Gudbjörg hvernig á því stan-
di að stöðugt þurfi „að fara fram
tilraunakennsla í stærðfræði, en
ekki bara hægt að kenna reikning
eins og í flestum öðrum löndum“.
Rík, löt og hyskin
Max tekur undir þetta og vill
sjá breytingar. „Það er eins og við
Íslendingar þurfum alltaf að finna
upp okkar eigin hjól, það er ekki
nógu gott að nota það sem aðrir
eru að nota. Held að kennarar og
skólastjórnir ættu að einbeita sér
að því að fá nemendur til þess að
skilja það sem þeim er kennt í
stað þess að komast í gegnum eitt-
hvað x mikið námsefni á skömm-
um tíma. Einnig tel ég að það sé of
lítið kennt í hagnýtri stærðfræði,
það er farið of mikið í rökhugsun-
arstærðfræði, þ.e. djúpan al-
gebrureikning og fleira þess hátt-
ar.“
HAZEL tekur dýpra í árinni og
segir þjóðfélagið dýrka aumingja-
skap þar sem allt snúist um með-
almennsku. „Námsefni og kröfur
er að þynnast út. Agi er á undan-
haldi og ekki má taka á neinum
málum. Afleiðingin verður, að
enginn getur neitt. Þetta sjáum
við vel í skólakerfinu. Við erum
orðin rík, löt og hyskin. Flytjum
inn útlendinga til að vinna störf,
sem okkar letingjar nenna ekki að
vinna en borgum letingjunum
bætur. Næst flytjum við inn gáf-
aða Indverja til að reikna.“
Æskan í g-streng
Íslensk ungmenni eru málverj-
um einnig ofarlega í huga þegar
umræðan beinist að Æskunni.
„Æskan hið gamalgróna blað sem
gefið hefur verið út síðan 18 hund-
ruð og eitthvað kemur á óvart í
nýjasta tölublaði svo ekki sé
meira sagt,“ skrifar visir. „Þar
eru myndir af stúlkum á aldrinum
frá 6-12 ára í g strengs nærbuxum
og stúlkur á þessum aldri hvattar
til að ganga í svona buxum!!! Það
var viðtal við ritstjóra Æskunnar í
fréttum Stöðvar 2 í gærkvöldi og
þar bað hún afsökunar að þessi
grein hefði verið mistök. Hún
virkaði frekar ótrúverðug þegar
hún var að afsaka sig. Þetta er
virkilega ósmekklegt.“
Stebbifr. tekur undir með visi,
„Þetta er svo sannarlega ósmekk-
legt hjá Æskunni, ótrúleg vinnu-
brögð“, og Pallas Aþenu er mikið
niðri fyrir: „Dóttir mín kom heim
með Æskuna í gær og ég varð svo
steinhissa þegar ég sá nærbuxna-
síðuna að ég vissi ekki hvort ég
átti að hlæja eða gráta. Hvað varð
um Bjössa bollu? Ekki hélt ég að
ég þyrfti að ritskoða Æskuna áður
en barnið fær blaðið í hendur.“
Benny49 reynir að horfa á
björtu hliðarnar og spyr hvort
Æskan sé bara ekki í endursköp-
un: „Ekki veitir blaðinu af athygl-
inni, ég hélt alla vega að útgáfan
væri löngu hætt. Æskan talar bara
við börnin á máli sem þau skilja
og tekur undir óskir smástelpa
um að fá að klæða sig í takt við
þær sem eldri eru. Þetta er ný og
miklu betri stefna en áður þegar
Æskan var með eilífar og upp-
skrúfaðar umvandanir og lak af
blaðinu helgislepjan.“ ■
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
■ skrifar um Swartzenegger fylkisstjóra.
Hlerað á netinu
■ Reikningskennsla í grunnskólum
-og umfjöllun Æskunnar um
g-strengsnærbuxur velgir fólki á
Málefnin.com undir uggum.
20 10. október 2003 FÖSTUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Suðurgötu 10, 101 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Rafpóstur auglýsingadeildar:
auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Fíllinn er sívalur og mjór, dálít-ið hrjúfur og minnir á slön-
gu.“ Þannig á blindi maðurinn að
hafa skilgreint fíl eftir að hafa
þreifað á honum, samkvæmt sög-
unni sem við öll heyrðum þegar
verið var að kenna okkur að
hugsa um samhengi hlutanna.
Það er ekki nóg að þreifa á ranan-
anum til að lýsa allri skepnunni.
Ætla mætti út frá málflutn-
ingnum sem uppi hefur verið
vegna hækkunar bensíngjalda og
þungaskattsins að fjárlagafrum-
varp Geirs H. Haarde og ríkis-
stjórnarinnar samanstæði af sí-
völum fílum. Sú ákvörðun að auka
útgjöld bensínbíls fjölskyldunnar
(einn bíll) um 8-12 þúsund krónur
á ári og leggja auk þess til 400
milljóna hækkun á þungaskatti
„til samræmis við þróun neyslu-
vísitölunnar sl. 4 ár“ er óneitan-
lega nokkuð sérkennileg þegar
menn eru nýlega stignir upp úr
kosningabaráttu, þar sem nær all-
ar yfirlýsingar snerust um skatta-
lækkanir! Ákvörðunin er því aug-
ljóslega pólitískt hæpin, enda er
það helst í þessu sem stjórnarand-
stæðingar ná sér þokkalega á
strik í gagnrýni sinni á frumvarp-
ið og spyrja í sífellu hvort þetta
eigi ekki líka við um vísitöluteng-
ingar persónuafsláttar! Í pólitísku
samhengi er þetta því sívalur fíll.
Et tu, Brute?
Það er alltaf fróðlegt að fylgjast
með því þegar gengur fram af
Morgunblaðinu í leiðara. Í leiðara-
höfundum þess blaðs eiga sjálf-
stæðisráðherrar yfirleitt tryggan
stuðning og ef ráðherrar eru í svo
óafsakanlegum skógarferðum að
stuðningur kemur ekki til greina –
þá fá þeir föðurlega og uppbyggi-
lega gagnrýni. Í leiðara blaðsins í
gær kveður hins vegar við óvenju
beittan tón þegar Geir H. Haarde er
sakaður um að bera fyrir sig
hringavitleysu í bensín- og þunga-
skattsmálinu. Moggi bendir ein-
faldlega á að það sé alls ekki sjálf-
sagt mál að gjöld af þessu tagi
hækki í samræmi við vísitöluna. Og
blaðið gengur enn lengra og bendir
á að einmitt þessi tiltekna hækkun
muni að öllum líkindum hækka
neysluvísitöluna um 0,12% og spyr
í framhaldinu: „Er þá ekki ríkis-
valdið þar með búið að gefa sjálfu
sér a.m.k. að hluta til nýja afsökun
fyrir að hækka skatt eða gjald fljót-
lega?“ Bragð er að þá barnið finnur.
Í efnahags- og verðbólgusamhengi
sýnist þessi fíll því líka sívalur.
Byggðaútspil
Það vakti athygli að um svip-
að leyti og menn voru að átta sig
á þessum miklu hækkunum á
bifreiðasköttum kom fram
nýjasta útspil ríkisstjórnarinnar
í byggðamálum. Þetta útspil er
hugsað sem viðbrögð við hávær-
um umkvörtunum fyrirtækja á
landsbyggðinni, sem þurfa að
búa við há flutningsgjöld og
standa illa í samkeppni við fyrir-
tæki á höfuðborgarsvæðinu.
Lausnarorðið sem ríkisstjórnin
ætlar nú að útfæra til bjargar
hinum dreifðu byggðum er end-
urgreiðsla þungaskatts. Já, end-
urgreiðsla þungaskatts! Sam-
kvæmt fyrstu tillögum er gert
ráð fyrir að endurgreiða fyrir-
tækjum ákveðið hlutfall af flutn-
ingskostnaði og þetta hlutfall
gæti farið hækkandi eftir því
sem fjær dregur höfuðborginni.
Eftir ákvörðun um 400 milljón
króna viðbótarþungaskatt og til-
svarandi hækkun flutnings-
kostnaðar verður spennandi að
sjá hvort nettóáhrifin verða ein-
hver af þessari aðgerð fyrir fyr-
irtækin á landsbyggðinni.
Landsbyggðarskattur hefur ver-
ið tískuorð um skeið – hér er við
hæfi að nota það. Í byggðalegu
samhengi virðist þessi „sann-
gjarna uppfærsla á bílasköttum
til samræmis við neysluvísi-
tölu“, því ótvírætt vera sívalur
fíll.
Hoggið í hin helgu vé
Raunar virðist þetta heilkenni
sívalra fíla skjóta upp kollinum
víðar í fjárlagaumræðunni, þar
sem fjármálaráðherra og ríkis-
stjórnin er að taka á afmörkuðum
málum að því er virðist í tóma-
rúmi og án þess að horfa til stær-
ra samhengis. Við höfum nefnt
skattahækkanir í kjölfar kosn-
ingabaráttu um skattalækkanir
sem nú eiga að koma síðar. Skatta-
lækkanirnar eiga nefnilega að
koma í tengslum við kjarasamn-
inga m.a. vegna þess hve mikil-
vægir þeir eru fyrir stöðugleik-
ann. Samt ákveður ríkisstjórnin
án nokkurs samráðs að höggva í
hin helgu vé launþegahreyfingar-
innar, breyta atvinnuleysisbóta-
kerfi og skerða viðbótarlífeyris-
greiðslur. Þar með er verið að
gefa upp boltann til átaka ekki
samstarfs. Þegar síðan bætast við
krytur við hnattvædda kapítalista
við Kárahnúka þar sem launþega-
hreyfingin fær á tilfinninguna
(trúlega þó ranglega) að ríkis-
stjórnin dragi taum verktakanna,
eru menn komnir á vafasama
samskiptabraut.
Það er kominn tími til að ríkis-
stjórnin sleppi takinu á rananum,
líti aðeins upp og skoði hlutina í
víðara samhengi. Hún kemst ekki
langt með marga sívala fíla í
farteskinu. ■
Lokun
apóteka
Andrea Ævars skrifar:
Ég hlýt að hafa misst af því þeg-ar greint var frá í fjölmiðlum
að öll næturafgreiðsla apóteka
væri hætt. Að minnsta kosti finnst
mér ólíklegt að það hafi ekki talist
fréttnæmt.
Hvers eigum við að gjalda?
Eigum við að kalla til vaktlækni á
óguðlega háum taxta vegna þess
eins að við erum með tannpínu,
höfuðverk sem við getum ekki
sofið fyrir, eyrnaveikt barn eða
vantar einfaldlega hóstasaft?
Mér persónulega finnst það
ætti að halda áfram að hafa
næturafgreiðslu í að minnsta
kosti einu apóteki í borginni. Eða
kannski að fara að leyfa, eins og
mörg nágrannalönd okkar, að lyf
sem eru ekki ávanabindandi eða
lyfseðilsskyld séu seld í stór-
mörkuðum.
Væri ekki ágætt að geta gengið
inn í 10-11 í Lágmúlanum eftir að
Lyfju lokar og fengið parkódín
eða hitalækkandi stíl fyrir litla
barnið okkar sem getur ekki sofið
fyrir eyrnaverk?
Ég hef sjálf lent í því að vera
andvaka hálfa nótt vegna hósta og
átti hvorki verkjatöflur né hósta-
saft, þá var nú yndislegt að geta
sent manninn minn í apótek að
kaupa það sem þurfti til að við
fengjum góðan nætursvefn. Ég
mælist til þess við eigendur apó-
tekanna að stunda samkeppni og
bjóða upp á þessa þjónustu. Það
eru margir sem hugsa eins og ég,
ef ég fæ góða þjónustu þegar ég
þarf á henni að halda þá held ég
tryggð við það fyrirtæki.
Í leiðinni vil ég hvetja sam-
borgara mína, að við látum aðeins
í okkur heyra og krefjumst þess
að fá þessu breytt í fyrra horf.
Við þurfum stundum á apóteki
að halda, jafnvel þótt það sé nótt. ■
■ Bréf til blaðsins
Æskan misreiknar sig
Gegn atvinnustjórnmálamönnum
Ömurlegt
Idol
Fyrrverandi Stöðvar 2 áhorfandi skrifar:
Ég las aðsent lesendabréf umdaginn þar sem greinarhöf-
undur var mjög sáttur við hina
íslensku Idol-þætti. Ég einfald-
lega get ekki staðið á mér að
segja mína skoðun. Mér finnst
þessir þættir gjörsamlega ömur-
legir. Í byrjun horfði ég á þetta
nokkuð hlutlausum augum, þó
svo að mér stakk í augun hvað
amerísk lágmenning er sleikt
upp hér á landi. En mér brá nú
allsvakalega þegar ég horfði á
fyrsta þáttinn, þegar eina mann-
eskjan sem gat virkilega sungið
að mínum dómi, fékk ekki að
komast áfram bara af því að hún
var of ung; 16 ára. Afhverju var
þá einfaldlega ekki sett aldurs-
takmörk í keppnina?! Og svo eru
þeir sem eru einfaldlega lélegir
og sjálfum sér til skammar -
sumum finnst þeir kannski ágæt-
is skemmtun, en mér finnst þeir
bara sorglegir. ■
RÍKISSTJÓRN ÍSLANDS
„Það er kominn tími til að ríkisstjórnin
sleppi takinu á rananum, líti aðeins upp
og skoði hlutina í víðara samhengi.“
Um daginnog veginn
BIRGIR
GUÐMUNDSSON
■
stjórnmálafræðingur
skrifar um bílaskatta,
fjárlög og pólitík.
Sívalir fílar
HARALDUR ÓLAFSSON
Gagnrýni veðurfræðingsins á stærðfræðikennslu í grunnskólum hitti í mark hjá málverjum
sem vilja sjá breytingar.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/V
IL
H
EL
M