Tíminn - 11.08.1971, Blaðsíða 9

MIÐVIKUDAGUR 11. ágúst 1971.
TIMINN
9
Útgefandi' FRAMSÓKNARFLOKKURiNN
Framicvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Jón Helgason. IndriBi G. Þorsteinsson og
rómas Karlsson Auglýsingastjórl: Steingrimur Gislason Rlt
sriómanskrifstofur 1 Edduhúslnu. símar 18300 — 18306 Skrif
vcorúr Bankastræti 7 - Afgreiðslusími 12323 Auglýsingasimi
li)523 AOraT skrifstofiir simi 18300 Askrtftargjald kT 195.00
á mánuSi Innanlands t lausasölu kr 12,00 eint — Prentsm
Edda hf
Eflum þekkingu okkar
á lífinu í sjónum
r....... ........ ■ . -1.
| TAD SZULC:
Bretar og Bandaríkjamenn efla
hervarnir írans við Persaflóa
Bretar leggja níður herstöðvar sínar við Persaflóa í lok þessa árs og
íransher á að taka að sér hlutverk þeirra.
Með útfærslu landhelginnar í 50 sjómílur á næsta
ári ætlum við ekki aðeins að vernda fiskistofnana og
uppeldisstöðvar þeirra á landgrunni íslands, heldur ætl-
um við einnig að tryggja sjálfsbjargarrétt okkar til menn-
ingarlífs á íslandi með því að lögfesta eðlilegan forgang
íslenzkra veiðiskipa til hagnýtingar þeirra auðæfa, sem
eru á og yfir íslenzka landgrunninu. Þjóðarréttur virðist
nú helga strandríkjum sérréttindi til hagnýtingar allra
auðæfa sem á botni landgrunns þeirra eru svo langt út
sem vinnslumöguleikar leyfa á hverjum tíma. Við segjum
að hafið og lífið í sjónum yfir landgrunninu sé óaðskilj-
anlegur hluti landgrunnsins. Fyrir þeirri skoðun munum
við berjast til þrautar.
Það skýrist alltaf betur og betur, að velmegun og
efnalegt sjálfstæði íslenzku þjóðarinnar veltur framvegis,
sem fram að þessu, meira á því en nokkru öðru, að vel
takist að hagnýta auðæfi hafsins og landgrunnsins.
En við verðum líka að gera okkur grein fyrir því, að
hagnýting hafsins og landgrunnsins verður framvegis að
byggjast á þekkingu í ríkara mæli en nokkru sinni íyrr.
Menn verða að þekkja hafið, sem bezt má verða, og lífið
í sjónum og á hafsbotninum.
Skynsamlegar fiskveiðar og önnur hagnýting sjávar-
gæðanna, samhliða nauðsynlegri verndun þeirra auðæfa,
sem í hafinu er að finna, hljóta í vaxandi mæli að byggjast
á þekkingu, sem hverjum einstaklingi verður alveg ofviða
að afla sér á eigin spýtur og kostnað. Ekki má horfa í
að leggja fram það fé, sem þarf til þess að rannsaka hafið
og lífið í sjónum, og einnig verður í vaxandi mæli að
veita fiskiflotanum þjónustu við fiskileit og öflun þeirrar
þekkingar, sem þarf við nýtízku fiskveiðar, en einstakl-
ingum er um megn að kosta-
Margt hefur verið gert í þessa átt hér, en samt kemur
alltaf betur og betur í ljós, að það nær skammt og því
fer fjarri, að hæg hafi verið að kanna hafið og fiski-
stofnana hér við land sem skyldi eða veita fiskiflotanum
þá þjónustu, sem þörf er á. Þrátt fyrir það, að við höfum
nú eignast fyrstu eiginlegu fiskirannsóknaskipin, er þörf
nýrra stórátaka í þessum efnum. Vísindaleg rök eru okk-
ur nauðsyn í baráttunni fyrir viðurkenningu á rétti ís-
lendinga til landgrunnsins alls og hafsins yfir því.
Okkur er lífsnauðsyn að vita, hvernig ástatt er um
fiskistofnana og annað líf í sjónum, hvað má veiða, hvað
þarf að vernda, og alltaf er að koma betur í ljós, að
nýtízku fiskiskipafloti þarf að styðjast við margs konar
þjónustu, svo sem fiskileit, veiðitilraunir, veiðarfæratil-
raunir, tækjaþjónustu á miðunum og fl-, ef fullur árangur
á að nást. Aðkallandi verkefni í þessum greinum eru
óþrjótandi að kalla.
Þess vegna þarf nú að gera úttekt á því, hvemig við
erum á vegi stödd í þessum efnum, hvers við þórfnumst
og hvað við höfum bolmagn til að gera á næstu árum
á þessu sviði. Það þarf að kanna sem fyrst og gera síðan
skipulega áætlun um að hrinda því nauðsynlegasta í
framkvæmd. Slíka áætlun á að gera í sem nánustu sam-
starfi sérfræðinga, sjómanna og útvegsmanna.
Nú þegar og ennfrekar í framtíðinni eru viðhorf svo
gerbreytt orðin varðandi fiskistofnana og annað, sem
í sjónum býr, fiskveiðarnar og möguleikana til þess að
fá vitneskju um hafið sjálft og hafsbotninn, að skoða
verður þessi rannsóknarmál frá nýjum sjónarhóli og í
nýju ljósi. — TK. |
BRETAR og Bandaríkjamenn
hafa samið og undirritað áætl
un um að verja milljarði doll-
ara til að efla vígbúnað írans,
bæði á landi, í lofti og á sjó.
Þetta er eitt af því, sem nauð-
synlegt þykir að gera áður en
úr því verður, að Bretar hverfi
frá herstöðvum sínum við
Persaflóa í lok þessa árs, eins
og fyrirhugað er.
Hlutur Bandarikjamanna í
framkvæmd áætlunarinnar er
einkum fólgin í framlagi nokk-
urra sveita Phantom-þota, bæði
orrustuflugvéla og sprengju-
flugvéla. Bretar leggja aftur á
móti fram nokkur hundruð
skriðdreka og ýmsan flota-
útbúnað.
Háttsettir embættismenn í
Washington hafa viðurkennt,
að þessum herbúnaði sé ætlað
að fylla það skarð, sem óneitan
lega myndast !í •'hferfrafiiif v á
þéssu svæði, *' pegar ' "Brefar
hverfa frá herstöðvum sínum.
Ennfremur sé verið að mynda
mótvægi gegn auknum áhrifum
Sovétmanna og aðgerðum
Araba við Persaflóa, sem sé
afar mikilvægur hernaðarlega.
í strandríkjunum við flóann
og á eyjum í honum er til
dæmis unninn úr jörðu megin-
hluti þeirrar olíu, sem Banda-
ríkjamenn, Vestur-Evrópumenn
og Japanir nota.
MOHAMED Reza Pahlevi,
Persakeisari hefur tekið á sig
ábyrgðina á vörnum við Persa-
flóa þegar Bretar hverfa með
vemdarsveitir sínar frá Ba-
hrein, Qater og fustadæmun-
um sjö. Betar og Bandaríkja-
menn hafa samþykkt þessa ráð
stöfun.
Bandarískir ráðamenn halda
fram, að íran búi þegar yfir
„allverulegum“ vamarmætti í
lofti og á sjó, að minsta kosti
í samanburði við nágrannaríkið
frak, sem Sovétríkin hafa her-
vætt ríkulega, en íranar líta á
sem óvinaríki.
Herbúnaður frana var orðinn
úreltur, en Bretar og Banda-
ríkjamenn hafa selt þeim það
mikið af nýjum hergögnum sið
an á árinu 1969, að her þeirra
er orðinn allvel búinn að vopn
um ,en í honum eru 155 þúsund
manns. Vopnasendingamar
hafa verið auknar mjög veru-
lega að undanfömu og ætlunin
er að fjölga í hemum til sam-
ræmis við aukinn vígbúnað.
GERT er ráð fyrir að búi5
verði að afhenda umsaminn
herbúnað árið 1975 og æfa
heimamenn í notkun hans.
íran á að vera orðið allöflugt
herveldi og þess umkomið, að
halda uppi kyrrð og reglu við
'í’ersaflóa að því er Bandaríkja
menn halda fram.
franar eiga nokkrar sveitir
flugvéla af gerðunum F-3 og
F-86, en árið 1975 á að vera
búið að afhenda þeim 135
Phantom-þotur. Láni, sem
Bandaríkjamenn leggja fram,
á einnig að verja til þess að
bæta flugvelli frans við Persa-
flóa og flotahafnir þeirra.
Ennfremur er ætlunin að
koma upp allmikilli verksmiðju
fyrir sunnan höfuðborgina
Teheran. Þar á að endurbæta
um 850 bandaríska skriðdreka,
sem íranir eiga að hafa lengi
átt. Ætlunin er, að setja í þá
mun aflmeiri vélar en áður og
einnig betri byssur.
RÍKISSTJÓRN Nixons hefur
ekki sagt opinberlega hve fjár-
framlag Bandaríkjanna er mik
ið til eflingar hervarna írana,
samkvæmt samningnum við
Breta. Ekki var farið fram á
við þingið nema 950 þús. doll-
ara fjárveitingu á árinu 1972,
til hemaðaraðstoðar við fran
og kostnaður við uppihald 250
bandarískra hemaðarráðgjafa í
landinu.
Fyrstu bandarísku Phantom-
þotumar vom afhentar í fyrra
og þar var um að ræða 100
milljónir dollara lán samkvæmt
áætlunum um sölu hergagna til
annarra landa. Ekki hefur þó
verið sagt frá því opinberlega,
hve lánsupphæðin var há. Ex-
port-Import bankinn lánar
helming þess fjár, sem til þarf,
en útvegar hinn helminginn að
láni frá bönkum í einkaeign.
' Sagt er, að írans-keisari líti
svo á, að nauðsynlegt sé að
hafa yfir ,að ráða afar hreyfan-
legum herafla til varna við
Persaflóa. Ríkisstjóm landsins
hefur því keypt mikið af nýj-
um, langfleygum Hovercraft-
í’.ugvélum og þyr'um, svo og
hundruð skriðdreka, sem henta
vel í fjalllendi og á eyðimörk-
um, eins og mikið er um í fran
og nágrannalöndum þess.
Gerður hefur verið flugvöll-
ur fyrir Hovercraft-vélamar á
eynni Kharg úti fyrir strönd
frans í norðanverðum Persa-
flóa.
ÆTLUNIN er að kaupa
nokkuð á þriðja hundrað þyrl-
ur, sem eiga að verða land-
hemum og Hovercraft-vélunum
til aðstoðar.
Þyrlumar era flestar keypt-
ar frá ítölskum flugvélaverk-
smiðum, sem framleiða þær
samkvæmt samningi við banda
rískar verksmiðjur. Sextán
meðalstórar flutningaþyrlur af
Chinook-gerð voru afhentar
snemma á þessu ári. Gert er
ráð fyrir, að íranar fái afhent-
ar fyrir lok ársins 1972 55
léttbyggðar flutningaþyrlur,
auk 155 þyrla, sem ætlaðar em
til ýmiskonar nota.
Nokkur vandkvæði era á um
aðstöðu til eðlilegrar dreifing-
ar heraflans meðfram norðan-
verðum Persaflóa. Export- Im-
port bankinn hefur lagt fram
fé til bættrar aðstöðu við
Bandar Abbas, en þar hefur
þegar verið komið upp allmynd
arlegri, nýrri flotastöð og gerð
ur flugvöllur.
Frá Bandar Abbas er auðvelt
að ná til Hornum-sunds, en
það tengir Persaflóa við Oman-
flóa í austri.
Þá er einnig verið að gera
nýjan flugvöll við Jask á norð
urströnd Omanflóa. Annar flug
völlur hefur verið gerður við
Bushehr, nálega andspænis
eynni Khar„. Ennfremur er
verið að stækka til muna fP»ta-
stöðina £ Khurramshahr, nyrzt
í Persaflóanum.