Tíminn - 31.08.1971, Blaðsíða 6

6
TIMINN
ÞRIBJUDAGUR 31. ágárt 1971
FALLNIR
EIDTOGAR
- HVAÐ HEFUR
ORDIÐ UM ÞÁ?
Rudólf Hess
Það var einn af stórviðburðum
síðari heimsstyrjaldarinnar, þeg
ar Kudolf Iless, sem vera skyldi
arftaki Hitlers ef eitthvað kæmi
fyrir foringjann, stökk í fallhlíf
út úr flugvél yfir Skotlandi 10.
maí 1941. Hess var liandtekinn
af hcimavarnarliðinu og lokaður
inni í þvottahúsi liðsmanna í her
búðum þeirra í Busby. ^jtájfur
sagðist hann hafa komið til þess
að semja frið milli Bretlands' og
Þýzkalands, en bæði Bretar og
Þjóðverjar voru sanunála um að
liann hefði misst vitið.
Læknar komust að þeirri nið
urstöðn, að Hess væri haldin skiz-
ófremíu eða geðklofa, en hann
sagðist hafa gert sér það upp. í
raun og veru var það brezka
leyniþjónustan, sem lokkaði Hess
í „friðarferð" sína til Bretlands,
og heilinn á bak við þá aðgerð
var Ian Fleming, sem er vel
þekktur sem höfundur James
Bondbókanna. Hann vissi, að
Hess trúði blint á stjörnuspeki.
Bretunum tókst, fyrir milligöngu
starfsmanna sinna í Sviss, að
koma falsaðri stjörnuspá fyrir
Hess til hans, þar scm fram kom,
að 10. maí væri einmitt óvenju
legu heppilegur dagur til friðar
tilrauna vegna stöðu plánetanna.
Samtímis var þeim skilaboðum
komið til Hess, að licrtoginn af
Hamilton, sem var yfinnaður
flugsveitar í Skotlandi og ná
tengdur brezku konungsfjöl
skyldunni, væri reiðubúinn að
ræða við hann án vitundar Churc-
hills.
RUDOLF HESS
Hess gleypti beituna, og það
fyrsta sem liann sagði við lög
reglu og heimavarnarlið í Bret
landi var: „Færið mig til hertog
ans af Hamilton“.
f dag er Rudolf Iless bezt
gleymdi og dýrasti fangi í heimin-
um. Það kostar árlega um 15
milljónir króna að halda honum
í fangelsi. Hermenn frá Bret
iandi, Bandaríkjunum, Sovétríkj
unum og Frakklandi gæta dag og
nótt Spandaufangelsisins, þar
sem Hess var lengst af í haldi
sem fangi nr. 7, en Hess dvelur
þó mestan tímann á brezku her
sjúkrahúsi í Berlin-Charlotten
burg. Hann er sjúkur maður og
niðurbrotinn, og bíður þess að
dauðinn komi í heimsókn. Hann
er nú 76 ára.
Það er yfirleitt venja, að
menn, sem dæmdir eru í ævilangt
fangelsi, sitji í hæsta lagi inni í
20 ár. Hess mun hins vegar dvelj
ast í Spandau til dauðadags, ef að
Iíkum lætur, vegna afstöðu stór
veldanna, einkum Sovétríkjanna.
Hess verður því síðasti og eini
fanginn í Spandau. Löngu er
ákveðið að hann skuli grafinn í
fangelsisgarðinum. Kista hans er
þegar til reiðu.
Konstantín
konungur
Þegar Konstantín, þá 23 ára,
tók við konungdómi í Grikklandi
í marz 1964, spurði Politiken í
Danmörku hann að því, hvort
hann væri ánægður með stjórn
málaástandið í Grikklandi. Kon
ungur svaraði því til, að honum
virtist innanríkisástandið al-
veg eðlilegt. Er honum var sagt,
að ýmsir í Danmörku teldu lýð
ræðið fótum troðið í Grikklandi,
svaraði hann með annarri spurn
ingu: „Öfundist þið yfir því, að
lýðræðið fæddist hér?“
Frá því að herforingjarnir tóku
völdin í landinu 21. apríl 1967
hefur lýðræðið vissulega ekki átt
upp á pallborðið þar í landi. Erf
itt er að svara þeirri spurningu,
hvort konungurinn hefði getað
bjargað lýðræðinu í Grikklandi,
hefði hann farið öðru vísi að.
Hins vegar segir gamalt grískt
máltæki: „Vinsældir einar sér
eru ekki nóg fyrir konung í þessu
landi“.
í dag er Konstantín, sem býr
KONSTANTIN konungur
í Rómaborg, að mcstu gleymdur
maður, sem sjaldan er minnzt á.
Enginn man lengur, að eftir að
hann hafði tekið við konungdómi
sagði hann: „Ég mun ávalit
standa vörð um frjálsar stofnan
ir lýðræðisríkis okkar. Vald mitt
liggur í ást fólksins“.
Ást fólksins á Konstantín varð
ekki langvinn. Vonin varð að
efa, og efinn að biturð. Þær
miklu vinsældir, sem hann vann
þegar hann vann fyrstu gullverð
launin, sem Grikkir hafa fengið
í 62 ár, á Olympíuleikjunum á
ftalíu 1960, og sem jukust þegar
hann kvæntist Önnu Maríu Dana
prinsessu í september 1964, urðu
að engu, þegar konungurinn
fylgdi ekki þeirri hefð grískra
konunga, að vera liafinn yfir
stjórnmál.
KWAME
NKRUMAH
„Valdið er eins og egg. Það
fellur og brotnar ef maður held
ur einungis á því í annarri
hendi“, segir máltæki í Ghana.
Kvvame Nkrumah, einræðisherra
Ghana á árunum 1957 til 1966,
sannaði réttmæti þess, þegar hon
um var steypt af valdastóli á með
an hann var í lieimsókn í Pek
ing í febrúar 1966.
Nkrumaix var fyrsti afríski
stjórnmálamaður okkar tíma, sem
leysti land sitt undan oki nýlendu
stefnunnar og samtímis náði
hann valdastöðu, sem í raun
þýddi alræðisvald þegar hann var
á hátindi ferils síns.
En Nkrumali bar ekki gæfu til
að fara vel með völdin. Fall hans
kom ekki til vegna hugmynda
fræði né kalda stríðsins. Orsökin
var sú víðtæka spilling og kúgun,
sem þróaðist í stjórnartíð hans.
Nkrumah var ekki nóg að vera
einræðisherra, hann vildi vera
nýr Messías, guðleg vera, sem all
ir hylltu.
Kwame Nkrumah taldi valda
KWAME NKRUMAH
stöðu sína það sterka, að honum
væri óhætt að fara í friðarheim
sókn til Kína og Norður-Víetnam.
Það var hans síðasta verk sem
leiðtogi lands síns.
Nkrumah flutti ásamt konu
sinni og þrem börnum í hús eitt
við Nílarfljót í Egyptalandi, en
það hús hafði hann keypt til ör
yggis ef á þyrfti að halda. Síðan
varð hann að leita hælis sem póli
tískur flóttamaður í Guineu, og
þar býr hann nú ásamt fjöl
skyldu sinni, 61 árs að aldri, und
ir verndarvæng vinar síns, Sekou
Toure forseta.
Ekkert útlit er fyrir upprisu
„Jesú“ Nkrumah.
ALI ZULFICAR
SABRY
Margir töldu, að liann myndi
taka við af Nasser sem forseti
Egyptalands, en í dag situr Aly
Zulficar Sabry, 51 árs, í fangelsi.
1. maí síðastliðinn sat Sabri við
hlið Anwar el Sadat, forseta, þeg
ar hann flutti 1. maí ávarp. í
þessari ræðu sagði Sadat: „Eng-
inn maður eða hópur manna í
Egyptalandi hefur rétt til að neyða
sjónarmiðum sínum upp á þjóð-
ina“.
ALI ZULFICAR SABRY
Daginn eftir var Aly Sabry sett-
ur af sem varaforseti. Hann var
sakaður um að hafa stjórnað bylt-
ingartilraun gegn Sadat og var
dæmdur í lífstíðarfangelsi. 155
menn aðrir voru handteknir í
sambandi við samsæri þetta og
eru flestir enn í haldi.
Aly Sabry var einn þeirra liðs-
foringja, sem tóku þátt í því 23.
júlí 1952 að steypa Farouk kon-
ungi af stóli. Hann vakti fljótlega
athygli sem góður skipuleggjari
og stjórnandi. En þótt Sabry væri
bæði framkvæmdastjóri hins eina
löglega flokks landsins, Arabiska
sósialistasambandsins, og for-
sætisráðherra, þá vann hann
aldrei hylli meðal fólksins.
Enn er margt óljóst um fall
Sabrys úr valdastóli, en þó er tal-
ið, að fyrsti naglinn í iiina póli-
tísku líkkistu hans hafi verið
ferð, sem Sabry fór til Moskvu í
júní 1969. Sabry hafði að yfir-
skyni að hann færi til lækninga,
en í raun og veru var hann kom-
inn til Moskvu til að eiga leyni-
legar viðræður við sovézka ráða-
menn um ýmis vandamál varð-
andi arftaka Nassers, sem þá þeg-
ar var heilsutæpur.
Þegar Sabry kom heim til Kairó,
var liann sakaður um að hafa
reynt að smygla teppum og öðr-
um sovézkum vörum inn í land-
ið án þess að greiða lögmætan
toll. Nasser vildi koma í veg fyrir
hneyksli og átök við Sovétmenn,
og því endaði málið á þann hátt,
að nokkrir aðstoðarmenn Sabrys
voru sakfelldir í hans stað.
Alexei Kosygin, forsætisráð-
herra Sovétríkjanna, kom til
Kairó tU að vei’a við útför Nass-
ers og átti þá marga fundi með
Sabry, suma leynilega. Aleksander
Sjelepin, sem á sæti í forsætis-
nefnd sovézka kommúnistaflokks-
ins og var áður yfirmaður leyni-
þjónustunnar KGB, hætti í miðju
kafi opinberri heimsókn í Finn-
landi, flýtti sér til Moskvu og setti
leyniþjónustunnar í gang til að
vinna Sabry fylgi. Margir sovézk-
ir njósnarar héldu til Kairó, ým-
ist sem tæknimenn eða blaða-
menn, og reyndu að hafa áhrif á
þróun mála Sabry í vU. Það kom
honum þó ekki til góða, og við út-
för Nassers fékk hann vægt hjarta-
slag.
Sadat hlaut síðan forsetaemb-
ættið, og heillastjama Sabrys virt-
ist brátt af himni horfin. Nú á
dögunum var liann ákærður fyrir
landráð, en þyngsta refsing fyrir
þann glæp er dauðadómur.
LIU SHAO-CHI
Á tímum menningarbyltingar-
innar var hann kaUaður „Krúst-
joff Kína“ í kínverksum fjölmiðl-
um. Hann var sakaður um að
vilja fara hinn kapitalistíska veg,
fyrir að vera endurskoðunarsinni,
leppur heimsvaldasinna og svik-
ari, sem vildi leiða fólkið á rang-
ar brautir. Þegar nokkuð var lið-
ið á menningarbyltinguna fékk
xunheimurinn svo að vita, að
„Krústjoff Kína“ væri Liu Shao-
chi, sem verið hafði forseti lands-
ins frá 1959, og höfundur met-
sölubókarinnar „Hvernig maður
verður góður kommúnisti". (Bók-
in hefur komið út á íslenzku).
í nóvember 1968 var Liu Shao-
chi sviptur öllum embættum sín-
um og störfum, en nýr forseti
var ekki kjörinn, þar sem þjóð-
þing landsins var ekki kallað sam
an til fundar. í maí 1968 fullyrtn
málgögn rauðu varðliðanna, að
Liu hefði verið dæmdur til dauða
í ársbyrjun 1967. Þótt enginn hafi
séð hann síðan, eru vestrænir
diplómatar þó ekki í vafa um, að
hann er enn búsettur í Peking, og
þá sennilega í hinum opinbera
bústað forsetans í Chung Nan Hai
í Iiinni bönnuðu borg í Peking,
þar sem hann bjó á meðan hann
var forseti. Þeir segja þó, að hann
sé í eins konar stofufangelsi, og
fylgi honum verðir í hvert sinn
sem liann fer út fyrir hússins dyr.
Liu Shao-chi, sem er 73 ára, kom
síðast fram opinberlega í nóvem-
ber 1966. Lítil takmörk eru sett
þeim ásökunum, sem á hann hafa
verið bornar frá þeim tíma, og
eiga syndir hans og glæpir að eiga
sér a.m.k. 30 ára sögu.
Shao-chi var oftsinnis hvattur
til að játa syndir sínar og mis-
tök, en í hvert sinn voru játn-
ingar hans taldar ófullnægjandi.
Fjölskyida hans var auðmýkt af
rauðu varðliðunum á fjölmenn-
um fundum, en Shao-chi slapp
sjálfur við slíkt.
í apríl síðastliðnum spurði
bandarískur blaðamaður, John
Roderick, er hann var í heimsókn
í Peking, kínverska embættis-
menn að því hvað orðið hefði af
Shao-chi. Ilann fékk svarið:
„Hann lifir, en andi hans er dauð-
ur!“
LIU SHAO-CHI