Tíminn - 26.10.1971, Blaðsíða 6

6
TIMINN
ÞRIÐJUDAGUR 26. október 1971
yiODSiKKy®
GAGNRÝNI
DANSANDI DOKKAlfAfi
Þjóðleikhúsið:
Þjóðballett Senegals
í skammdeginu í fyrra kom
hingað til lands glæsilegur hóp-
ur lífsglaðra ljósálfa frá sól-
heitum suðurhöfum og færði
okkur blóðkaldari eyjarskeggj-
um við nyrzta haf sól og yl og
fagurskreyttan bikar barmafull-
an af birtu, lífsgleði og fram-
andi fegurð. Með svofelldum
orðum, eða því sem næst, fagn-
aði sá, sem þetta ritar, kærkom
inni heimsókn Filippseyinga.
Nú er hér á ferð föngulegur
flokkur dansandi dökkálfa frá
öðrum álíka heitum ef ekki heit-
ari, heimshluta og kemur hann
ekki síður færandi hendi en
Filippseyingarnir í fyrra. Þrátt
fyrir óskipta aðdáun og ósvikinn
fögnuð, get ég ekki fyllilega
fellt mig við orðið „þjóðballett"
og skal nú gerð tilraun til að
skýra það lítillega. Senegalskt
dansfólk virðist ekki þurfa að
ganga í strangan skóla, Þar sem
nákvæmustu reglum er skilyrð-
islaust hlýtt og hnitmiðuðustu
aðferðir eru í heiðri hafðar,
eins og tíðkast meðal iðkenda
vestræns listdans, sem mega
ekki víxlspor sitt vita á virkum
vettvangi listar sinnar. Senegal-
ar hafa því áreiðanlega frjáls-
ari hendur og fætur, ef svo
gapalega má að orði kveða,
heldur en þeir langskólagengnu
og þrautþjálfuðu dansendur,
sem eru okkur kunnugri úr hefð
gróinni dansmenningu og eldri.
Að minni hyggju sver senegalski
„þjóðballettinn“ sig þar af
leiðandi meira í ætt við þjóð-
dansa en háþróaðan og full-
komin listdans. Þetta er ekki
sagt til að gera lítið úr list
þeirra, það er mér skapi fjærst,
heldur til hins, að undirstrika
eðlismun á listdansi annars veg
ar og þjóðdönsum hins vegar.
Hvort, tveggja á rétt á sér og
hvors tveggja má njóta ,eins og
sérhverjum stendur hugur til.
„Dökkálfar" á svlðl ÞjóSleikhússins.
Sviðsmynd frá sýningu Senegal-ballettslns.
Hvoru hæfir sitt form og tján-
ing. Á þessu er sams konar mun
ur og á óperusöng og þjóðlaga-
söng.
Senegalar stunda ýmsar at-
vinnugreinar eins og gengur. ’
Sumir rækta bómull og kaffi-
baunir, aðrir róa til fiskjar, enn
aðrir fást við kaupmennsku eða
kennslu o. s. frv. Svo skemmti-
lega vill til, að næstum hver
þjóðfélagsstétt virðist eiga sinn
ífulltrúa meðal- þessa yndislega
listafólks, sem hefur enn .einu
^inni lagt; upp í langan leiðang-
ur til að véita lífsleiðum Vestur
landabúum ríkulega hlutdeild í
óspilltri gleði.
Lífsbarátta Senegala er ef-
laust býsna hörð. Þeir erfiða
og njóta á víxl. Dansinn er at-
hvarf þeirra og yndi. Honum
fylgir fögnuður og lífsnautn
frjó. Þessi óspilltu og hrekk-
lausu náttúruböm eru eflaust í
nánari og farsælli tengslum við
móður Jörð en t. d. þeir, sem á
eyrinni eða malbikinu búa.
Dansendur ganga gjarnan
álútir. Stundum líða Þeir og
læðast um sviðið með ísmeygi-
legum þokka, stundum hoppa
þeir og stökkva, hrópa og öskra,
stundum leika þeir slikar listir
með líkamanum og limum hans,
að ólíkindum sætir. Örmum er
sveiflað og fótum stappað með
leifturhraða í takt við trylltan
bumbuslátt. Blóðið ólgar, dans-
inn dunar, hraðinn vex, svitinn
rennur, trumbuslátturinn magn-
ast og ósjálfrátt verða áhorf-
endur fyrir slíku seiðmagni, að
þeir slást í leikinn, áður en þeir
vita af því sjálfir. Slíkt gerist
vitanlega ekki í líkamlegum
skilningi heldur aðeins í andleg
um, enda fæstir menn til ann-
ars. Sjaldan hef ég lifað jafnal-
menna hrifningarstund í Þjóð-
leikhúsinu og frumsýningar-
kvöldið í síðustu viku.
Brugðið er upp dýrlegum
myndum af þjóðháttum Sene-
gala og siðvenjum frá ýmsum
tímum, fjölbreytilegri menning-
ararfleifð ólíkustu þjóðfél.stétta
úr mörgum landshlutum. Átak
listafólksins alls er mjög sam-
stillt, enda árangurinn eftir því.
Hér verður ekki farið í mann-
greinarálit né einstaka menn
dregnir í dilka. Listafólkinu
skal aðeins þakkað fyrir veitta
ánægju og Þjóðleikhúsinu fyrir
að hafa ósvikna vöru á boðstól-
unj.
Halldór Þorsteinsson
Sýning á verkum Brynjéifs
„Þat hygg ek at þú kveðir
betur en páfiíin“.
Brynjólfur Þórðarson — hver
er það? Þannig spyr unga kyn-
slóðin, ef minnzt er á hann. En
hver er Picasso? Það vita allir.
Þannig er nú því miður fálæti
íslendinga gagnvart beztu son-
um Jíóðarinnar. Menntamála-
völdin hafa ekki haft vit á að
sýna minningu og starfi Bryn-
jólfs þann sóma sem skylt
væri.
Það er staðreynd að hvert
unnið verk, hverrar tegundar
sem er, lýsir höfundi sínum
— hans innra manni. Við skul-
um nú athuga þessi fíngerðu,
fáguðu verk Brynjólfs, þar sem
hvert pensilstrik, hvert lít-
brigði er hnitmiðað af fullri
alúð. Allur myndflöturinn jafn
fullkominn — allt í fyllsta sam
ræmi.
Eins og málverkin ern, þann
ig var Brynjólfur. Hann var
hispurslaus og prúður, ævin-
lega hreinn og vel klæddur
sem hver annar góðborgari,
gerði ekkert tn að vekja á sér
eftirtekt, því allur uppskafn-
ingsháttur var honum eins víðs
fjarri og yztu sólir vetrarbraut-
arinnar.
Brynjólfur var ekki aðeins
gáfaður, hámenntaður listamað
ur, því þar við bættist skap-
gerðin sem var höfuð-styrkur-
inn í starfi hans.
Frá mínum bæjardyrum séð
eru verk Brynjólfs tvímæla-
laust það hæsta sem íslenzk
málaralist hefur náð. Líkt og
Manet tileinkar hann sér allt
það bezta úr impressionisman-
um, án þess þó að ganga hon-
um á hönd. Velur sér heldur
Sryggi þess hefðbundna. Hann
var jafnvígur á vatnsliti og
olíu, jafnvígur á mannamynd-
ir og landslag, öruggur teikn-
ari og hárnæmur á lit.
Sýningin á Laugaveg 18 er
aðeins brot af verkum Bryn-
jófs og hefði átt skilið að
vera í betri salarkynnum.
Hér með vil ég skjóta því
til menntamálaráðuneytisins,
að efnt verði til heildarsýning-
ar á verkum Brynjólfs í virðu
legum sölum, svo sem þeim
ber. Sú sýning yrði vafalaust
meira virði en stumpasirs
massaframleiðslan hans Nolde,
sem sótt var til Þýzkalands
með ærnum kostnaði, svo mað
ur nú ekki tali um „herleg-
heitin“, sem hún Selma fann
í djúpa kjallaranum í París.
Ásgeir Bjarnþórsson.

Á þessari mynd sjást nokkur verka Brynjólfs