Tíminn - 16.06.1972, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Föstudagur 16. júní 1972.
Föstudagur 16. júni 1972.
TÍMINN
11
frá Vín - Sibyl Urbancic ræðir við Elisabetu Haraldsdóttur, sem stundar myndlistarnám í Vín
Elísabet Haraldsdöttir.
„Maður þarf að vera ákveðinn og
vita nákvæmlega hvað maður vill”
i siðasta Vinarbréfi sagði Guð-
bjartur Guðlaugsson listmálari
nokkuð frá námi sinu og starfi hér
i borg. Skólinn, sem Guðbjartur
lauk prófi frá fyrir rúmum tug
ára og ýmsir islendingar aðrir
hafa numið við, hefur — með
nokkrum breytingum og undir
ýmsum nöfnum — starfað á ann-
að hundrað ár, nánar tiltekið sið-
an 1868, þar af næstum heila öld i
núverandi húsakynnum.
Byggingu þessa reisti arkitektinn
kunni Heinrich von Ferstel við
„Hringinn” (Ring).skrúðgötuna,
sem umlykur innsta og elzta hluta
borgarinnar. Hochschule fUr
angewandte Kunst in Wien heitir
skólinn nú, og má finna á skrá
hans fleiri tugi greina, sem flokk-
ast undir myndlist og listiðnað,
svo og mikinn fjölda kennara,
sem margir hverjir eru þekktir
listamenn.
Við eina þeirra tuttuguogtveggja
meistaradeilda, sem listaháskól-
inn hefur upp á að bjóða, hefur
ung islenzk stúlka, Elisabet Har-
aldsdóttir, stundað nám i vetur.
Mér segir svo hugur um, að hér sé
á ferðinni stúlka, sem sameinar
dugnað og hæfileika eins og bezt
verður á kosið. En Elisabet lætur
litið yfir sér, og varð ég að beita
hana fortölum, þegar ég hitti
hana að máli, til að fá leyfi henn-
ar til að hafa eitt eða annað eftir
henni, hvað þá birta af henni
mynd.
Elisabet er Vestfirðingur eins og
Guðbjartur, ættuð frá Bolungavik
i móðurætt og önundarfirði i
föðurætt. Hún lauk námi við
Myndlistaskólann s.l. vor og kom
siðan hingað út. Eiginmaður
hennar, Gunnar Guðmundsson,
stundar nám við dýralækninga-
háskólann hér i borg.
„Hvers vegna ég fór út i mynd-
listanám? Það hefur eiginlega
alltaf verið ákveðið. Ég hef málað
myndir, frá þvi ég var barn, ja,
eins og allir krakkar mála reynd-
ar. Eftir verzlunardeildarpróf fór
ég i Myndlistaskólann, og sótti
lika keramiknámskeið hjá Stein-
unni Marteinsdóttur og likaði
stórvel.”
„Fyrir skömmu birtist viðtal við
Steinunni i Timanum, þar sem
m.a. kemur fram, að henni þyki
of litið stefnt að sjálfstæði hvers
nema i kennslu heima. Hvað
mundir þú segja um það, nú þeg-
ar þú hefur kynnzt aðstæðum hér
og getur gert samanburð?”
„Það er óliku saman að jafna.
Það eru ekki nema mestu þrá-
kálfar, sem koma sinu fram hér.
Maður er kritiseraður sinkt og
heilagt, ef maður leyfir sér að
fara eigin leiðir. En það hefst með
frekju, um siðir er þá tekið mark
á þvi, sem maður gerir. Ef farið
er út i samanburð á skólunum, þá
ber fyrst að telja, að Hochschule
fiir angewandte Kunst er mikið
stærri en myndlistaskólinn, og
starfræktur sem háskóli. Nem-
endur eru mörg hundruð að tölu,
og kennarar sjálfsagt nálægt eins
margir og nemendur við Mynd-
listaskólann heima. Það þarf að
taka inntökupróf i sérstaka deild,
og i hverri deild er auk aðalgrein-
arinnar kenndur fjöldi auka-
greina, bæði skyldugreina og
frjálsra. Til skyldugreina telst
m.a. módelteikning, saga, per-
spektiv o.fl. Skólagjöld eru svip-
uð og heima, — annars stendur til
að leggja niður skólagjöld fyrir
innlenda nemendur við alla há-
skóla i landinu frá og með næsta
námsári, en hækka þau fyrir út-
lendinga. Allar aðstæður við skól-
ann hér eru hins vegar ólikt betri.
Skólinn er góður. — Ég hafði
heyrt um hann fyrst frá Sigrúnu
Gunnlaugsdóttur, sem lærði hér
smelti. — Byggingin er mjög góð,
furðu góð, má segja, ef miðað er
Þorrí blótaður
í Austurríki
1. vinningur, flugfar til tslands og til baka, afhentur. F.v. Erwin A.J. Gasser frá skrifstofu Loftleiða I
Vín, Michaela Stenger og Sigurður Jónsson, starfsmaöur UNIDO, formaður Félags tslendfnga I Austur-
riki.
i byrjun Góu hélt Félag is-
iendinga i Austurriki siðbúið
Þorrabiót fyrir meðlimi og
gcsti þeirra. Þrátt fyrir in-
flúenzufaraldur, sem nokkrir
landanna urðu fyrir barðinu á,
var þátttaka góð og tókst hófið
mcð ágætum. Alls kyns þorra-
matur var fenginn sendur aö
lieiman, og gáfu Loftleiðir
fragtina til Luxemborgar.
Vmislegt var til skemmtunar,
m.a. sungnar afbragðs vel
heppnaöar gamanvisur um
flesta landana, og vöktu mikla
hrifningu. Dregið var úr núm-
eruöum aögöngumiðum, og
var 1. vinningur flugfar með
Loftieiöum frá Luxemborg tii
islands og tii baka, meö
tveggja daga uppihaidi á Loft-
leiöahótcli. Þennan vinning
höfðu Loftleiðir góðfúslega
látið i té. Vinninginn hlaut
Michaela Stenger, sem var
gestur i hófinu. Hún er raf-
verkfræðingur að mennt og at-
vinnu og rekur fyrirtæki, sem
framleiðir, leigir út og hefur
til sölu Ijóskastara fyrir leik-
sviö og til afnota úti við.
Ekki lét hún standa á sér, en
brá sér tii islands um pásk-
ana. cnda hafði hún ekki kom-
ið þangaö fyrr og var þvi fuil
cftirvæntingar. Dvaldist hún
um vikutima á Fróni, og hafði
ánægju af. Einna áhrifaríkast
þótti henni hringflug yfir Suö-
urland, og sérstaklega til-
komumikið að sjá Surtsey.
Rómaði hún auk þess mjög
alia fyrirgreiöslu, og sagði eitt
atvik hafa hent sig, sem senni-
lega ætti hvergi sinn lika, en
það var á matsöiu á Akureyri,
þar sem matsalinn neitaði að
taka við peningum samkvæmt
verði á matseðli, á þeim for-
sendum, að hún hefði þurft að
biöa svo lengi eftir matnum,
aö hann gæti ómöguiega látið
hana borga fulit gjald fyrir!
við húsakynni ýmissa annarra
skóla hér. Við höfum mikið pláss.
30 nemendur eru i minni deild,
sem er keramik- og skúlptúr-
deild, og hefur hver sinn eigin
rennibekk. Eitt herbergi er fyrir
rennibekki, annað er skúlptúr-
herbergi, eitt brennsluherbergi,
gipsherbergi, efnafræðistofa (þar
- eru blandaðir glerjungar og gerð-
íb ar ýmsar tilraunir með þá). Onn-
iu ur deild er fyrir skúlptúr ein-
göngu. Þar er unnið úr fleiri efn-
um en i minni deild. Við fáumst-
aðallega við stein og leir, en i
skúlptúrdeild er auk þess kennd
meðferð á plasti, málmum, tré
o.fl.
í þessu sambandi vil ég benda á,
að ekki veitir af að styrkja skól-
ann heima til þess að hann geti
bætt aðstöðu sina, og aukið við sig
greinum eins og arkitektúr og
gullsmiði. Listaskóla verður ekki
komið upp án verulegs styrks frá
rikinu. Nemendur Myndlistaskól-
ans þurfa að fá betra tækifæri til
að vinna. Nú orðið fæ ég að vinna
mikið til frjálst hér, sem betur
fer. En maður þarf að vera
ákveðinn, koma með skissur, og
vita nákvæmlega, hvað maður
vill. Annars á maður á hættu að
vera látinn renna sömu formin i
fjögur eða fimm ár. Kennararnir
hafa viss form i huga, sem þeim
finnst þurfa að kenna að renna, og
flestir staðna i þessu og renna
gamla griska og japanska vasa ár
eftir ár, sem varla er hægt að
þekkja i sundur.
Það er piramidasystem á
kennsluháttunum. Efstur er pró-
fessorinn. Hann ræður yfir öllu,
lika kennurunum, sem næstir
honum koma. Annars er einn
kennarinn minn Benedikta að
nafni, nokkuð góð. Hún lærði lika
við þennan skóla, en fór siðan til
Norðurlanda. Keramiklist er
aggressivari á Norðurlöndum,
Snorri örn Snorrason, ncmandi
við Tóniistaháskóla Vinarborgar,
flytur gamanvisur á þorra-
blótinu.
nær okkur. Hérna byggja þeir
meira upp á gamalli kúnst.
Eitt varð ég vör við strax i byrj-
un, en það er, hversu passivir
nemendur hér eru, sérstaklega á
ég þar við innlenda nemendur.
Þeim kemur ekki til hugar að
mótmæla neinu, hversu óánægðir
sem þeir kunna að vera, en flest-
um dettur alls ekki i hug, að mað-
ur gæti haft eigin skoðanir á hlut-
unum. Þeir standa agndofa, ef
maður leyfir sér að segja nei. Þar
við bætist, að flestir hafa það eitt i
huga að ná sem fyrst i sitt diplóm,
en virðist standa meira á sama
um, hvað það er, sem þeir læra.”
— „Hvað gerir þú ráð fyrir að
vera lengi i náminu?”
„Ég var vel undirbúin eftir skól-
ann heima og reikna þvi með að
geta tekið saman eitthvað af
námsárunum, allavega lokið
náminu á skemmri tima en fjór-
um árum, en það tekur fjögur til
fimm ár að ljúka flestum deild-
um.Ég þarf að taka efnafræðipróf
i ár, og annað næsta ár, en slepp
við ýmis fög, sýndi þeim teikning-
ar i byrjun, og slepp m.a. við fjar-
viddarteiknun, en sæki marga
tima frjálst. Sá kennarana, sem
mér finnst einna athyglisverðast-
ur, er sá sem kennir greinina
„Geschichte des Denkstiles”,
sem ég sæki frjálst.”
— „Ég hef tekið eftir þvi, að
áhugi almennings heima á kera-
mik virðist gifurlegur, a.m.k. ef
miðað er við útbreiðsluna hér-
lendis. Hvað veldur?”
„Eingöngu sköpunargleði. Yfir-
leitt er fólk miklu framtaksam-
ara heima. Það eru lika ótrúlega
margir, sem sýnt hafa áhuga á
listvefnaðarnámskeiðum við
Myndlistaskólann. Það er eins og
fólk hafi þörf fyrir og fái útrás við
að athafna sig á þessum sviðum.
Mér finnst, að ætti að virkja allt
þetta fólk. Eitt er vist, að heima
er mikil framtið fyrir listiðnað.”
— „En hvaða tilgangur er i allri
þessari framleiðslu, svo ég til-
einki mér nú austurriskan hugs-
unarmáta? Til hvers er fólk að
þessu, mundi hér vera spurt.
Hvað gerir það við hlutina? Ekki
geta allir selt það, sem þeir búa
til.”
„Sumir selja, sumir gefa verk sin
kunningjum og ættingjum, eöa
safna þeim bara sjálfir.”
— „Hvað gera þeir, sem ljúka
námi úr keramikdeildinni hér?”
„Flesta langar til að koma upp
eigin verkstæði, en mikið af nem-
endunum fer út i bissness.
Ég fór að skoða keramikverk-
stæði fyrir jólin. Það eru ung
hjón, sem eru með það, Kurt og
Gerda Spuray. Hún lauk námi við
skólann hér, en hann er efnaverk-
fræðingur, hefur reyndar alveg
hætt að gera annað en vinna með
konu sinni að keramikmunagerð.
Þau vinna saman að hlutunum,
þegar hún hættir, tekur hann við,
o.sv.frv. Ég var mjög hrifin af
þvi, sem ég sá eftir þau. Þau hafa
m.a. búið til mjög sérkennilegar
postulinskúlur, sem eru eins og
sprungnar allt i gegn. Hún á verk
af þessari tegund á heimssýning-
unni á keramiklist i London i
sumar.”
— „Hvað hyggst þú fyrir i fram-
tiðinni?”
„Ég get sennilega fengið vinnu
hér með diplóm-próf — það er alls
staðar sama snobbið fyrir titlum
og prófskirteinum hér — og
mundi þá vinna, þar til Gunnar
hefur lokið sinu námi. Það gæti að
visu verið, að við færum til
Þýzkalands, en ég hugsa samt
ekki, það er svo miklu dýrara
þar, og svo hefur Gunnar mestan
áhuga á hrossum og rollum, og
hér vinna þeir einmitt mikið með
hesta. Ég hugsa, að það verði
allavega úrað við klárum hér, og
verðum svo kannski einn vetur i
Englandi eða Norðurlöndum.”
— „Þið áttuð hlut að máli i að
stofnuð var deild úr StNE hér i
vetur. Hvað eruð þið mörg?”
„Það eru tólf meðlimir i SINE-
deildinni. Við höfum að visu ekki
afrekað mikið. Þegar allt hækk-
aði i verði hér, sendum við bréf til
Lánasjóðs og fengum hækkun.
Annars höfum við svo ólik áhuga-
mál og viðfangsefni, að það væri
erfitt fyrir okkur að vinna saman
að einhverju, eins og gert er á
sumum öðrum stöðum, þar sem
fleiri fást við það sama. Hins veg-
ar hefur komið til tals að fá mann
eða menn til að halda fyrirlestur
um land og þjóð. Það er mesta
skömm að þvi að búa mánuðum
eða árum saman i umhverfi, án
þess að hafa hugmynd um sögu
þess og menningu, umfram það
litla, sem menn læra i sambandi
við sitt nám. Það er að mestu til-
viljanakennt, hverju maður
kynnist og hvað maður sér. Vin er
auk þess svo stór, og hefur svo
margt upp á að bjóða, að það er
ekki nokkur leið að fá yfirlit yfir
það, sem markvert er, án tilsagn-
ar.”
— „Hvernig gekk þér að venjast
lifnaðarháttum og aðstæðum
hér?”
„Eiginlega vel. Mér finnst það
ekki svo frábrugðið þvi, sem ég
hef átt að venjast. Það er helzt, að
maður reki sig á, hvað allt er
gamaldags. Svo rólegheitin i fólk-
inu. Verst þykir mér, að hér fæst
ekki góður fiskur.”
— „Hvað hefurðu séð eða hverju
kynnzt, sem þér finnst frásagnar-
vert?”
„Ég hef nú ekki fariö viða. Mér
finnst skógurinn hér i kring fal-
legur að vorinu, þegar trén eru að
laufgast og hvarvetna má sjá
mismunandi græna liti gægjast
fram. En ekki er laust við, að mér
finnist öll þessi græna gróska
þung og lamandi að sumrinu. Þá
er hitinn og loftleysið i bænum.
Annars nýt ég þess að eiga leið
um Stadtpark, skrúðgarðinn við
miðbæinn, á leið úr og i skóla dag
hvern. Við erum svo heppin að
hafa ibúð, sem liggur svo vel við
báöum skólunum, að við sleppum
alveg við að nota sporvagna eða
strætisvagna. Ef ekki væri Stadt-
park, held ég að mér fyndist hálf
niðurdrepandi að búa svona mitt i
borginni. Helzt vildi ég búa i
sveit.
Um daginn rakst ég inn á 20. ald-
ar húsið (Museum des 20. Jahr-
hunderts), og það fannst mér svo
sannarlega i frásögur færandi.
Auk þess að vera bráðskemmti-
leg bygging er þetta ekki einungis
listasafn og sýningahús, heldur
fer þar fram hvers konar menn-
ingarstarfsemi, og margar til-
raunir til að fá fólk til að taka þátt
i henni, sem ekki virðist veita af.
Þegar ég var þar, var verið að
sýna leikrit á fjórum sviðum, úti
og inni, og gat maður gengið um
og horft á hvað sem manni leizt
bezt . Einnig voru sýndar góðar
kvikmyndir. Á einum stað fóru
fram rökræður. Meðan ég hlust-
aði á, var rætt um skólamál og
endurskipuleggingu þeirra. Gátu
allir lagt orð i belg. Fræðimenn
stóðu til boða fyrir þessar umræð-
ur. Uppi var sýning á málverk-
um. Mikil fjölbreytni virðist i þvi,
sem húsið hefur á boðstólum og
hefur framkvæmt hingað til eða
hefur i hyggju að gera i framtið-
inni. Finnst mér þessi starfsemi
til mikillar fyrirmyndar, og fynd-
ist ekki úr leið, að Listasafn is-
lands kæmi upp svipaðri starf-
Elisabet Haraldsdóttir við vinnu sina I skólastofu myndlistaháskólans.
semi i Glaumbæ, sem ég held
væri tilvalinn til slikra hluta.”
Þetta listahús, almennt kallað
„Zwanzigerhaus”, var opnað i
september 1962. Sjálf byggingin
hafði verið sýningaskáli Austur-
rikis á heimssýningunni i Brussel
1956. Hér var það siðan sett upp i
Schweizergarten, skrúðgarði við
aðra stærstu járnbrautarstöðina i
Vin, Súdbahnhof. Hluti af skrúð-
garðinum umhverfis húsið til-
heyrir þvi og standa þar högg-
myndir, auk þess sem nokkur
hluti starfseminnar fer fram ut-
anhúss. Fyrstu árin var lögð mest
áherzla á að safna listaverkum
allra þeirra stefna, sem einkenn-
andi eru fyrir tuttugustu öldina,
og er þvi þar að finna verk merk
ustu brautryðjenda meðal mynd-
listamanna aldarinnar, eins og
t.d. Kupka, Balla, Mondrian og
Max Ernst, svo örfá dæmi séu
Framhald á bls. 18
2JA 4RA OG 6 MANNA
GÚMMÍBÁTAR
POST-
SENDUM
Sportval
!
Hlemmtorgi — Simi 14390