Tíminn - 27.08.1972, Blaðsíða 16

16
TÍMINN
Sunnudagur 27. ágúst 1972
Arni Kristjánsson, tónlistardeild
hljóóvarps: ,,Er ekki til viótals
uni þetla mál"
Jón hórarinsson, lista- og
skeinnitideild sjónvarps: ,,Af-
bökun"
Karl Sighvatsson: „Bach gamli
ja/r.aður af og til”
OFRÍKI? VERND?
TJÁNINGAFRELSI?
— Um tónlistarstefnu ríkisútvarpsins, sem ekkert bannar,
en leyfir ekki heldur nærri allt
Þetta er umslagið af „Symphonies for the Seventies”, plötu sem selzt
upp hvað eftir annað en fæst ekki spiluð i rikisútvarpinu vegna þess að
hún þykir „misþyrming” á gömlu meisturunum.
Á undanförnum misserum
hefur selzt mjög hér á landi hæg-
geng hljómplata, „Symphonies of
the Seventies”, sem á eru léttar
útsetningar á verkum nokkurra
gamalla meistara, sem svo eru
kallaðir, og er stjórnandi hljóm-
sveitarinnar Spánverji að nafni
Waldo de los Rios. Eru á þessari
plötu teknir fallegir kaflar úr
þekktum verkum meistaranna og
leiknir af stórri hljómsveit, sem
meðal annars er skipuð gitarleik-
ara og trommuleikara auk hinna
hefðbundnu strengjahljóðfæra.
Eru tónverkakaflarnir
„poppaðir upp” eins og gjarnan
er sagt og þýðir varla að þræta
fyrir það, að vel er gert, enda
Waldo de los Rios þekktur maður
og viðurkenndur i heimalandi
sinu — svo og viðar og hefur hann
hlotið almennt lof fyrir verk sitt.
En hjá tonlistardeild Rikis-
útvarpsins-hljópvarp er öðruvisi
l'arið. Þar hefur þessi plata verið
bönnuð og sérstaklega er það
smekkleg meðferð á kafla úr 5.
sinfóniu Beethovens, sem illa er
séð á tónlistardeildinni. Fyrir
þessu hefur blaðið mjög áreiðan-
legar heimildir en vitaskuld fæst
yfirstjórn tónlistardeildarinnar
ekki til að staðfesta þetta og verð-
ur nánar vikið að þvi siðar i stuttu
viðtali við Árna Kristjánsson,
tónlistarstjóra hljóðvarps.
„Afskræming" á Wagner
bönnuö
Þetta leiðir hugann að þvi, að á
undanförnum árum hefur alltaf
öðru hvoru komið upp mikið
deilumál: tónlistardeildir Rikis-
útvarpsins hafa tekið að sér aö
banna ýmsar plötur og tónverk og
þó sérstaklega það, sem kallað
hefur verið „klassiskt popp”, eða
sigild verk, sem sett hafa verið i
popp-útsetningar. F"rægasta
dæmið er vafalaust útsetning
Karls Sighvatssonar/Trúbrots á
Filagrimakórnum, forleiknum úr
Tannhauser eftir R. Wagner. Út-
setning og hljóðritun Ævintýris á
sama verki var einnig bönnuð um
svipað leyti.
En Rikisútvarpið-sjónvarp
hafði þó verið fyrra til i þessu
sambandi. Þegar Vikan og
Karnabær stóðu fyrir keppninni
um titilinn „F'ulltrúi ungu kyn-
slóðarinnar 1969” flutti hljóm-
sveitinn F’lowers, sem Karl Sig-
hvatsson var þá i, útsetningu
hans á umræddum kafla úr Tann-
h'a’user. Sjónvarpið var til staðar
og hljóðritaði og kvikmyndaði
flutning þeirra, en þegar átti að
sýna i sjónvarpi þátt frá skemmt-
uninni ákvað yfirmaður lista- og
skemmtideildar sjónvarpsins,
Jón Þórarinsson, að ekki mætti
sýna þennan tiltekna hluta þátt-
arins. Upphófust þegar miklar
deilur en F’lowers létu undan,
enda hefur það löngum verið
stefna islenzkra poppmúsikanta
að gera allt fyrir ljósmynd i blaði
og minútu i sjónvarpi.
Það sem útlendum
leyfist einum
Veturinn eftir var sýndur i
sjónvarpinu brezkur þáttur með
hljómsveitinni „Nice” og fluttu
þeir félagar þar meðal annars
kafla úr verki eftir Sibelius.
Ffvergi heyrðist kvartað yfir þvi
en skömmu siðar, þegar hljóm-
sveitin Náttúra var að undirbúa
skemmtiþátt fyrir sjónvarp og
vildi flytja kafla úr verkum eftir
Grieg og Bach, tók Jón Þórarins-
son enn i taumana og sagði stopp.
Urðu af mikil blaðaskrif og
harðvitugar deilur, sem lyktaði á
sama hátt og áður: Náttúra lét
undan en einn meðlima hljóm-
sveitarinnar, Sigurður Rúnar
Jónsson, sem er sá popptónlistar-
maður islenzkur, er hvað mesta
tónlistarmenntun hefur hlotiði
svaraði spurningu blaðamanns er
vildi fá álit hans á málinu, með
þvi að gefa frá sér mikil búkhljóð.
Lengi mætti rekja þessi mál en
undirritaður leitaði til ýmissa
tónlistarmanna, svo og embættis-
manna, og spurði um álit þeirra á
þessari stefnu tónlistardeilda út-
varpsins. Aður sakar þó ekki að
rifja upp eitt gleggsta dæmið um
það afturhald, sem oft virðist
rikja innan þessarar merkilegu
stofnunar.
Blessun páfans
i Róm
Þegar rokkóperan „Jesus
Christ — Superstar” kom fyrst á
markaðinn var hún leikin að hluta
popptónlistarþætti, sem Freyr
Þórarinsson hefur séð um i hljóð-
varpi undanfarin misseri.
Skömmu siðar, aðeins munaði ör-
fáum dögum, lék Pétur Stein-
Eftir Ómar
Valdimarsson
grimsson leitt lag af plötunum i
þætti sinum „A nótum æskunn-
ar”. Sagði Pétur i þeim sama
þætti, að i þeim næsta yrði meira
leikið af verkinu en af þvi varð
ekki. Fékkst engin skýring á þvi,
en ekki er hægt að komast hjá að
lita á þá staðreynd, að skömmu
siðar bárust þær fregnir úr Páfa-
garði, að höfundur verksins,
Bretarnir Tim Rice og Andrew
Lloyd-Webber, hefðu gengið á
fund páfa með verkið og hefði
gamli maðurinn kinkað viður-
kennandi kolli er hann hafði á
hlýtt. Aðeins örfáum dögum siðar
kynnti Leifur Þórarinsson allt
verkið i tónlistarkynningarþætti
sinum og bar það þá saman við
annað verk, háklassiskt. Það
virtist sem sé vera i lagi eftir
blessun páfans i Róm.
Tónlistarstjóri
hljóövarps
ekki til viðtals
Fyrsti maðurinn sem undirrit-
aður leitaði til var eðlilega Ami
Kristjánsson, yfirmaður tón-
listardeildar Rikisútvarpsins-
hljóðvarp. Svar hans var stutt og
laggott (öll svörin eru tekin beint
af segulbandi):
„Hér hefur ekkert verið bannað
en við viljum ekki láta flytja þetta
i útvarpi. Forsendur okkar eru
þær, að okkur þykir þessi músik
ekki þess virði að leika hana.
Þessi stefna er mótuð af yfir-
stjórn tónlistardeildar útvarpsins
og okkur þykir að allir hlutir eigi
að fá að vera i friði, séu þeir rétt
og fullskapaðir. Um það á ekkert
að bæta. Þetta er misþyrming.
Annars er ég ekkert til viðtals
um þetta. Ég hef útskýrt afstöðu
okkar og þetta er nóg skýring.”
En Árni ræöur
bara ekki
En málið er einfaldlega ekki
svo auðvelt. Njörður P. Njarðvik,
formaður útvarpsráðs, heldur
þvi fram, að það sé útvarpsráð
sem ráði tónlistarstefnunni:
„Ég vil satt að segja sem
minnst láta hafa eftir mér að svo
komnu máli, þar sem þessa dag-
ana er einmitt verið að endur-
skoða heildarstefnu útvarpsins i
tónlistarflutningi með vetrardag-
skrána i huga.
Það er útvarpsráð sem ræður
tónlistarstefnunni, ekki tónlistar-
deildirnar, en að sjálfsögðu
hlýtur útvarpsráð að kappkosta
að halda góðri samvinnu við þá,
sem um daglega stefnu fjalla,
nefnilega tónlistardeildirnar.”
Sjálfsagt eru margir þeirrar
skoðunar, að svo sannarlega sé
kominn timi til að endurskoða
heildarstefnu tónlistardeildanna.
Meira að segja klassiskur tón-
listarflutningur þeirra er ihalds-
samur, nær i mesta lagi frá Bach
til Gustav Mahler og sú „létta*
tónlist, sem okkur berst á öldum
ljósvakans eru annaðhvort har-
mónikkulög, hergöngumarsar
eða 30-40 ára gömul dægurlög
með Edmundo Ross & Orchestra.
Þá hefur löngum vakið kátinu sú
venja, að tilkynna rækilega takt
og spor þeirra „danslaga” sem
leikin eru um helgar og á tyllidög-
um öðrum: Hver þeytist eigin-
lega um stofugólfið heima hjá sér
og dansar eftir músik i útvarp-
inu? Og sé meirihluti útvarpsráðs
á þessari sömu skoðun — og
undirritaður hefur rökstudda
ástæðu til að ætla svo — þá getum
Gunnar Þórðarson: „Of asnalegt til aðhugsa um það”.