Tíminn - 14.09.1972, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 14. september 1972
TÍMINN
7

Útgefandi: Fra'msóknarflokkurínn
:• Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór
í arinn Þórarinsson (óbm.), Jón Helgason, Tómas KarlssonJ
> Andrés Kristjánsson (ritstjóri SunnudagsblaOs Timáns)j
Auglýsingastjóri: Steingrimur. Gislasoni. Ritstjórnarskrif-,
i: stofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300-18306J
:j Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiöslusfmi 12323 — auglýs-
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurrsimi 18300. Askriftargjald
:• 225 krónur á mánuði innan lands, i lausasöiu 15 krónur ein^
takiö. Blaðaprent h.f.
Sýnum þjóðarviljann
Að frumkvæði ráðherranna og margra for-
ustumanna annarra var i tilefni af útfærslu
fiskveiðilögsögunnar hafin sérstök fjársöfnun
til eflingar landhelgisgæzlunni. Fjársöfnunin
hefur verið falin niu manna nefnd, sem vinnur
nú að þvi að skipuleggja hana. Margir aðilar
hafa þó þegar orðið til þess að leggja fram fé i
þessu skyni, og virðist ekki sizt gæta mikils
áhuga almennings.
1 ávarpi þvi, sem forgöngumenn þessarar
söfnunar birtu i upphafi, segir m.a.:
,,Landhelgisgæzlan er traust okkar og hald i
þeirri baráttu, sem framundan er, og hlutur
hennar mun nú stóraukast að gildi og verk-
efnum, ekki aðeins i átökum, sem kunna að
verða við þau skip, sem ekki virða hin nýju
fiskveiðitakmörk, heldur einnig i slysavörnum,
eftirliti, björgunarstarfi og annarri þjónustu
við innlenda sem erlenda sæfarendur á
stækkuðu umsjónarsvæði. En til þess þarf hún
fleiri skip og flugvélar, betri tæki: og meiri
mannafla, og þessa framverði sina verður
þjóðin að búa eins vel úr garði og nokkur kostur
er.
Með allt þetta i huga höfum við undirritaðir
ákveðið að beita okkur fyrir almennri fjár-
söfnun um land allt til eflingar landhelgis-
gæzlunni — efna til Landssöfnunar til Land-
helgissjóðs — þar sem öllum gefst kostur á að
leggja fram skerf sinn til þessarar mikilvægu
baráttu og verða með þeim hætti virkir þátt-
takendur i þessari lifsbjargarstarfsemi
þjóðarinnar....
Sýnum öðrum þjóðum með þessum hætti
hina órofa samstöðu þjóðarinnar allrar.
Sýnum það öllum, að i þessari baráttu vill hver
einasti íslendingur leggja eitthvað i sölurnar.
Það er einhugurinn i þessu máli, sem mun færa
okkur sigur.”
Undir þessi ummæli ber þjóðinni að taka
kröftuglega. Einhugur hennar verður bezt
sýndur i verki með þvi að sem allra flestir taki
þátt i landhelgissöfnuninni. Það sýnir þjóðar-
vilja, sem ekki verður minna tekið eftir er-
lendis en heima fyrir.
A
- Osæmileg ummæli
Vafalitið hafa margir orðið undrandi,þegar
þeir sáu Mbl. i gær, en þar er ræðan, sem
Ólafur Jóhannesson forsætisráðherra flutti 31.
f.m. i tilefni af útfærslu fiskveiðilögsögunnar,
kölluð striðsræða i áberandi fyrirsögn. Ekkert i
þessari ræðu gefur tilefni til slikra ummæla,
enda enginn maður stuðlað meira að þjóðar-
einingu um landhelgismálið en Ólafur
Jóhannesson.
Tilefni þess, að Mbl. velur ræðu forsætisráð-
herra þessi orð, mun vera það, að forsætisráð-
herra gat ekki komizt hjá þvi i ræðu sinni að
minnast á úrskurð Alþjóðadómstólsins og
landhelgissamningana frá 1961 i þvi sam-
bandi. Allt, sem forsætisráðherra sagði um
það, var sannleikanum samkvæmt, og sagt á
þann hátt, að það þurfti ekki að vekja neinar
deilur.
Þessi skrif Mbl. eru þvi eins óafsakanleg og
verða má. þ þ
Lord Carrington varnarmálaráðherra:
Varnarstarf Evrópu-
ríkja innan ramma Nato
Sjö Evrópuríki eru þátttakendur í því
EVRÓPSKI hópurinn kom
saman að frumkvæði Breta i
nóvember 1968, þegar i fyrsta
skipti var efnt til nokkurra
óformlegra kvöldverða, sem
haldnir voru fyrir hina tvo
árlegu ráðherrafundi Varn-
armálaráðsins. Fyrsta
..evrópska kvöldverðinn”,
eins og hann var kallaður,
sátu varnarmálaráðherrar og
fastafulltrúar Belgiu.
Danmerkur, Þýzkalands,
italiu, Hollands, Noregs og
Bretlands. Til þessa kvöld-
verðar var boðið með það i
huga, að umræðurnar skyldu
snúast um það, hvort hugsan-
legt væri að leggja fyrir
bandarisk stjórnvöld sameig-
inlegt evrópskt álit um þarfir
NATO á næstu árum, og einnig
yrði tækifærið notað til að
skiptast á skoðunum um
helztu sameiginieg varnarmál-
efni. Dagskráratriðin voru
ekki fleiri, en fundargerð var
rituð af óheppnum. brezkum
embættismanni með gaffalinn
i annarri hendinni og pennann
i hinni. Annar kvöldverður
sömu þátttakenda var haldinn
15. janúar 1969, þegar sam-
þykkt var, að næstu fundir
yrðu „opnir”, svo að sérhver
annar evrópskur aðili NATO
gæti tekið þátt i þeim^ef hann
vildi.
ÞANNIG varð evrópski hóp-
urinn til, og siðan hefur sjálfs-
traust hans vaxið samhliða
auknum árangri af starfi
hans. 011 evrópsk aðildarlönd
bandalagsins hafa átt fulltrúa
i hópnum, nema Frakkland,
Portúgal og island , sem
hefur verið boðin þátttaka og
vita, að þau eru hjartanlega
velkomin, þegar þau telja sér
fært að koma. Ráðherrafund-
ir eru haldnir reglulega
daginn fyrir ráðherrafundi
varnarmálaráðsins, en auka-
fundir eru haldnir, þegar það
er talið nauðsynlegt. Til
dæmis komu ráðherrar evr-
ópska hópsins saman til funda
þrisvar sinnum bæði 1970 og
1971. Evrópsku kvöldverðun-
um er haldið áfram, en þeir
eru nú einkum til skemmtun-
ar.
Fastafulltrúar landanna i
evrópska hópnum koma sam-
an reglulega, en undir þeim
starfar sérfræðinganefnd,
skipuðfulltrúum úr einstökum
sendinefndum. Undirnefndir
sérfræðinga frá höfuðborgun-
um hafa verið skipaðar til
þessaðvinna að einstökum at-
hugunum, sem miða að nán-
ara varnarsamstarfi milli að-
ildarlandanna.
HAUSTIÐ 1970 tilkynnti
Nixon Bandarikjaforseti, að
skipting kostnaðar væri að
hans mati fólgin i þvi, að Evr-
ópulöndin ykju eigin herafla
fremur en hann kæmi i stað
bandariska heraflans. Hann
gaf einnig eftirfarandi loforð,
sem oft hefur verið vitnað til:
..Bandarikin munu viðhalda
og efla herstyrk sinn i Evrópu,
ef önnur bandalagslönd gripa
til svipaðra aðgerða, og þau
munu ekki draga úr honum,
nema það sé liður i gagn-
kvæmum aðgerðum austurs
og vesturs.”
Evrópski hópurinn var
greinilega sá aðili, sem bezt
var til þess fallinn að leysa
þetta verkefni. Undir for-
mennsku Den Toom (Hol-
landi) gerði hann það skjótt og
kröftuglega. Siðari hluta árs-
ins 1970 samdi hann greinar-
gerð, sem siðar varð þekkt
undir nafninu Evrópska áætl-
unin, um endurbætur á vörn-
um bandalagsins (EDIP).
Áætlun þessi var siðan sam-
Carrington varnarmálaráðherra Breta (t.h.)
þykkt og birt á fundinum i
desember sama ár. Ef ég man
rétt, var einnig öðrum áfanga
náð á þeim fundi, þegar fyrsta
sameiginlega yfirlýsing evr-
ópska hópsins var gefin út, en
útgála slikra yfirlýsinga er nú
orðin að fastri venju.
EVRÓPSKA áætlunin um
endurbætur á vörnum banda-
lagsins krafðist eins milljarð-
ar dollara, sem greiddur
skyldi á 5 árum, og helztu
efnisþættir áætlunarinnar
voru þrir:
A) Aukinn herafli (t.d. fjór-
ar flugsveitir til stuðnings i
návigi, kaup á þyrlum til
þungaflutnínga, end'urbætur á
vörnum norðurjaðarsins og
nýjar flugvélar til loftflutn-
inga). Kostnaður 450 milljón
dalir.
B) 420 milljón dala sérstök
fjárveiting til sameiginlegra
varnarframkvæmda NATO til
að hraða framkvæmdum við
loftvarnakerfi Evrópuher-
stjórnarinnar og við sameig-
inlegt fjarskiptakerfi NATO
(NICS).
C) 80 milljónir dala til flug-
vélakaupa.
Evrópska áætlunin hvatti til
sérstaksátaks. En sums stað-
ar var ekki litið á hana sem
slika, og þetta mikla átak
Evrópurikjanna var ekki alls
staðar jafn mikils metið. Um
talsverðan tima hafa Evrópu-
rikin kostað stærstan hluta
varna sinna. Bandariska
varnarmálaráöuneytið taldi i
byrjun siðasta árs, að Evrópu-
rikin létu i té 90% landliðsins,
75% flughersins og 80% flotans
á Evrópusvæðinu. Og evrópski
hópurinn vildi sýna, að hann
vann stöðugt að endurbótum á
þessum herafla.
I SAMRÆMI við þetta vann
hann að gerð skýrslu um
endurbætur á heraflanum,
sem var gefin út 7. desember
s.l. Einnig var tilkynnt, að
rikin ætluðu að auka framlög
sin til varnarmála um meira
en 1 milljarð dala árið 1972 i
samanburði við árið 1971.
Þetta þýðir, að 1972 munu
framlög Evrópurikjanna til
varnarmála hækka verulega i
fyrsta skipti um nokkurt ára-
bil. Þetta vakti athygli blað-
anna og var þvi slegið upp i
fyrirsögnum þeirra á kostnað
endurbótanna á heraflanum.
Var það slæmt, þvi að endur-
bæturnar eru miklar og at-
hyglisverðar. Á timabilinu
1971 til 1972 verða t.d. leknar i
notkun 11 nýtizku orrustu-
skriðdrekar, 400 nýtizku orr-
ustuflugvélar, meira en 50
herskip og kafbátar og margs
konar önnur ný ta'ki.
Allar þessar endurbætur eru
innan ramma áa'tlunarinnar
AD-70 og tillagnanna, sem þar
koma lram. Þær stafa að
sjálfsögðu frá l'yrri áætlana-
gerðum, en i raun marka þær
öílugri varnir Evrópu. Nú
þegar rannsóknum i sambandi
við AD-70 áætlunina er lokið,
þurfa löndin i evrópska hópn-
um að gera sér grein fyrir,
hvernig skipulagning þeirra
getur orðið enn betri.
1 framkvæmd hefur sam-
vinnan verið fólgin i þvi, að
sérfræðingar frá höfuðborg-
unum koma saman til fundar,
og fulltrúi einhvers landsins i
hópnum tekur að sér fundar-
stjórn. Nú starfa nefndir að
rannsóknum á þvi, hvort
hugsanleg sé samvinna um
la'knaþjónustu, þjálfun,
birgðageymslur og íjarskipti
á vigvellinum. Oll fjölþjóðleg
samvinna á við margvisleg
vandamál að glima, en þjálf-
unarathugunin, sem stjórnað
er af Þjóðverjum, hefur geng-
ið mjög vel og leitt til sameig-
inlegra þjálfunaráætlana.
Nefndin, sem fjallar um fjar-
skipti á vigvellinum undir
stjórn Hollendinga, hefur náð
talsverðum árangri með þvi
að samþykkja ákveðnar regl-
ur úm fjarskiptatækin og
vinnur nú að gerð sameigin-
legra loftneta fyrir nýja kerf-
ið. Hinum nefndunum tveim
miðar einnig vel áfram i rann-
sóknum sinum.
E-VRÓPSKI hópurinn hefur
greinilega viö mörg viðfangs-
efni að glima i framtiðinni og
verður að halda áfram störf-
um sinum undir stjórn nýja
forrmsins, Helmut Schmidt.
Enginn getur fullyrt neitt um
árangurinn. Ég held, að vel-
gengni hópsins stafi fyrst og
fremst af þvi, að hann hefur
verið fljótur að laga sig að
breyttum aðstæðum og kröf -
um. Fundir i evrópska hópn-
um nú eru gjörólikir gömlu
evrópsku kvöldverðunúm.
Markmið okkar er æ nánara
varnarsamstarf Evrópurikj-
anna innan ramma NATO. og
ég held, að evrópski hópurinn
muni stuðla að þvi^ að það
markmið náist.