Tíminn - 14.07.1973, Blaðsíða 12

12
TÍMINN
Laugardagur 14. júli 1973.
Rætt við Ólaf Jóhannesson, forsætisróðherra, í
tilefni af tveggja ára afmæli ríkisstjórnarinnar
Korscti islunds héll fyrsta rikisrúðsfund tiinnar nýju rikisstjórnar á Bossastöftuni 14. júii 1971, og var þá þessi mynd tekin. Á henni eru f.v.
Ilalldór K. Sigurftsson fjármálaráftherra, llannihal Valdimarsson féjagsmálaráöherra, Einar Ágústsson utanrikisráftherra, Guömundur
Benediktsson rikisráftsritari, forseli tslands, dr. Kristján 'Eldjárn, Ólafur Jóhannesson forsætisráftherra, Lúövik Jósefsson sjávarútvegs-
málaráftherra, Magnús Kjartansson iftnaftarráöherra og Magnús Torfi Ólafsson menntamálaráöherra (Ljósmynd Pétur Thomsen)
SAMSTARFIÐ í
RÍKISSTJÓRNINNI
HEFUR VERIÐ GOTT
Ríkisstjórn ólafs Jó-
hannessonar tók formlega
viövöldum á ríkisráðsfundi
á Bessastöðum 14. júli 1971.
I dag er þvi tveggja ára af-
mæli ríkisstjórnarinnar. Af
því tilefni átti Tíminn við-
tal við ólaf Jóhannesson,
forsætisráðherra, sem fer
hér á eftir:
— Hvernig hefur samstarf
stjórnarflokkanna gengið þessi 2
ár, sem liðin eru af kjörtimabil-
inu?
— Samstarfið hefur verið gott.
Það er bara imyndun, þegar
menn eru að halda þvi fram að
þaö sé sundurlyndi innan stjórn-
arinnar.
Auðvitað eru þeir flokkar, sem
að stjórninni standa um margt
ólikir og eðlilegt að skoðanir séu
skiptar um ýmis mál og mála-
miðlun þurfi þvi til að koma i
þeim málum, en samvinnan inn-
an rikisstjórnarinnar hefur verið
góð og jafnvel reynzt betri en ég
eiginlega gat búizt við i upphafi.
Stjórnarandstaöan hélt þvi
mjög fast fram, er stjórnin var
mynduð, að hún mundi ekki lifa
lengur en til haustsins. Siðan hef-
ur stjórnarandstaöan sifellt verið
að framlengja væntanlega lif-
daga stjórnarinnar og ég sé ekki
betur en hún sé nú farin að gera
þvi skóna aö rikisstjórnin sitji út
kjörtimabilið.
Fromkvæmd
stjórnarsáttmálans
— Og hvernig hefur gengið með
framkvæmd stjórnarsáttmálans?
— Ég tel að ótrúlega mikið hafi
komizt i framkvæmd af þvi sem
fyrirheit var gefið um i málefna-
samningi stjórnarflokkanna.
Málefnasamningurinn var auð-
vitað miðaður við heilt kjörtima-
bil og þess vegna er eðlilegt að
margt sé enn ógert, þegar kjör-
timabilið er aðeins hálfnað og von
min er sú, að stjórnarsamstarfið
haldi áfram út kjörtimabilið svo
timi vinnist til að koma fram
þeim málum, sem enn hefur ekki
verið komið i framkvæmd og ég
tel að það yrði mikið tjón, ef
stjórnarflokkarnir þyrftu að
skilja við landhelgismálið áður en
það er komið i heila höfn.
En ég hef sem sagt enga ástæðu
til að ætla að það sé nein upp-
stytta i þessu stjórnarsamstarfi
og ég tel, að það sé einlægur vilji
til þess hjá öllum stiórnarflokk-
unum að halda samstarfinu
áfram og koma málum i-fram-
kvæmd en mörg málefnin eru
þess eðlis að það tekur nokkurn
tima að undirbúa þau og koma
þeim fram.
Gjörbreytt stefna
í mikilvægustu
málum
— En hverjar telur þú að hafi
orðið helztu og mikilvægustu
breytingarnar i stjórn landsins
frá þvi að fyrrverandi rikisstjórn
fór frá völdum og þessi tók við?
— Ég vil þar fyrst nefna land-
helgismálið. Ég tel að þetta skref
hefði ekki verið stigið, ef þessi
rikisstjórn hefði ekki verið mynd-
uð.
I kjaramálunum hefur orðið
gjörbreyting. Launþegar hafa
fengið verulegar launa- og kjara
bætur og vinnuíriður hefur verið
góður þegar frá eru skilin verkföll
farmanna og á togaraflotanum.
Astandið i þeim efnum er gjör-
ólikt frá þvi i tið viðreisnarstjórn-
arinnar. Samningar voru gerðir
til lengri tima en áöur og kaup-
hækkanirnar komu i áföngum.
Uppbygging
atvinnulífsins
Þá vil ég nefna atvinnumálin.
Þar hefur orðið mikil breyting til
hins betra. Atvinnuuppbyggingin
blasir nú við hvarvetna um land-
ið. Það eru alls staðar miklar
framkvæmdir og vilji og frum-
kvæði fólksins til atvinnuupp-
byggingar. Kannski munar mestu
um hugarfarsbreytinguna, sem
oröið hefur og þá trú á framtiö-
ina, sem fólkið nú hefur. Og sjálf-
sagt er að viðurkenna aö ytri aö-
stæður hafa á margan hátt verið
hagstæðar, en aukinn stuðningur
og fyrirgreiðsla rikisvaldsins hef-
ur haft mikið aö segja og þar höf-
um við reynt að beita okkur eftir
megni.
Atvinna hefur verið yfirdrifin
og sums staðar jafnvel verið
veruleg þensla á vinnumarkaði
og mun meiri eftirspurn eftir
vinnuafli en framboðið. Hver
vinnufús hönd getur nú fengið
verk að vinna.
Byggðamálin
1 byggðamálunum hefur verið
gert stórt átak, bæði með eflingu
Byggðasjóðs, áætlanagerð, sem
Framkvæmdastofnunin vinnur að
og stórauknum fjárveitingum til
ýmissa framkvæmda út um land-
ið, en jafnframt unnið að frekari
athugunum og aðgerðum á þvi
sviði með starfi þeirrar nefndar,
sem kosin var á síðasta Alþingi,
undir forystu Steingrims Her-
mannssonar. Þá er ennfremur i
gangi athugun á möguleikum til
jöfnunar á flutningskostnaði i
landinu og ný hafnalög hafa verið
sett með stóraukinni þátttöku rik-
isins i gerð hafna.
Þá hafa verið gerðar breyting-
ar á húsnæöislöggjöfinni þar sem
m.a. heimilt er að lána sveitarfé-
lögum til byggingar leiguibúða
allt að 80% af kostnaðarverði til
33ja ára.
Ný lög hafa veriö sett um heil-
brigðisþjónustuna i landinu sem
er nú eitt mesta hagsmunamál
landsbyggöarinnar. Stefnt er að
þvi að byggja upp myndarlegar
heilsugæzlustöövar um landið allt
og verður hlutur rikisins i þvi
átaki 80% af kostnaði.
Ekki má gleyma þvi að gerðar
hafa verið stórkostlegar endur-
bætur á tryggingakerfinu og bæt-
ur stórhækkaðar og auknar. Vil
ég benda á i þvi sambandi, að
34.2% af heildarútgjöldum rikis-
sjóðs renna nútil tryggingakerfis-
ins. Til skóla og menningarmála
renna 18.8%. Til þessara tveggja
málaflokka renna þvi nú hvorki
meira né minna en 53% af heild-
arútgjöldum rikissjóðs.
Þá vil ég að lokum nefna utan -
rikismálin. Þar hefur orðið greini
leg stefnubreyting og nú er rekin
sjálfstæðari og óháðari utanrikis-
stefna en áður. Má nefna mörg
dæmi þvi til sönnunar.
Viðureignin við
verðbólguna
— En ekki hefur allt tekizt
jafnvel i störfum stjórnarinnar
þessi 2 ár?
— Nei, rétt er það. Verðbólgan
hefur reynzt erfið viðureignar.
Verðbólguþróun hef-
ur verið hér meiri en við hefðum
viljað. Það hefur heldur alls ekki
verið á valdi rikisstjórnarinnar
að ráða við vissa þætti sem stuðl-
að hafa að verðbólgu hér á landi.
Erlendar gengisbreytingar og
verðbólga og stórkostlegar verð-
hækkanir á heimsmarkaöi á
mörgum helztu innflutningsvör-
um okkar hafa duniö yfir. Þessar
verðhækkanir allar fær enginn
mannlegur máttur á tslandi viö
ráðið og þær verðum við að taka á
okkur nauðugir viljugir. Og mið-
að við þessar óviðráðanlegu að-
stæður hefur a.m.k. á vissum
sviðum tekizt vel að halda verð-
hækkunum svo i skefjum sem
nokkur kostur var. En veröbólgan
er nú eitt mesta áhyggjuefni okk-
ar i rikisstjórninni og væntum viö
góðrar samvinnu viö öll öfl þjóð-
félagsins til að halda henni i lág-
marki.
Verkefnin
framundan
— Hver eru svo helztu og
stærstu verkefnin framundan?
— Landhelgismálið verður aö
sjálfsögðu áfram okkar helzta
viðfangsefni. En annað aöalvið-
fangsefnið veröur að koma efna-
hagsmálunum það horf, að upp-
bygging atvinnuveganna og um-
bætur i félagsmálum geti haldið
áfram. Nú stendur fyrir dyrum
gerð nýrra kjarasamninga og
endurskoðun visitölukerfisins.
Þau mál eru að visu i höndum að-
ilja vinnumarkaðarins en hjá þvi
fer ekki að rikisvaldið blandist
þar inn i. Verötrygginging laun
verður að halda áfram, en ég tel
eðlilegt að óbeinir skattar verði
teknir út úr kaupgreiðsluvisitöl-
unni. Það skapaði m.a. svigrúm
til að gera æskilegar breytingar
og lækkanir á beinum sköttum, en
til þess er fullur vilji i rikisstjórn-
inni. Slikar breytingar er hins
vegar ekki unnt að gera meðan
visitölumálin eru i núverandi
horfi og það er óhjákvæmilegt
einnig að gera slika breytingu, ef
afla á verulegs fjár til dýrtiðar-
ráðstafana, sem eiga m.a. að
miða að þvi aö halda framfærslu-
kostnaði og visitölunni niðri. Viö
vonumst til að aðiljar vinnu-
markaðarins hafi á þessu skilning
og geti náö um þessi mál sam-
komulagi.
Afstaða launþega
Ég held einnig að það sé al-
mennur skilningur og viðurkenn-
Framhald á 17. siðu.