Tíminn - 14.07.1973, Blaðsíða 13

Laugardagur 14. júli 1973.
TÍMINN
13
Ctgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór- '
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tóraas Karlsson,
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, siinar 18300-18306. Skrif-
stofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 — aug-
lýsingasfmi 19523. Askriftagjald 300 kr. á mánuði innan lands,,
i iausasölu 18 kr. eintakið.
Blaðaprent h.f
-- - i ,
Smánardómur
Alþjóðadómstóllinn i Haag hefur nú itrekað
og framlengt óbreyttan bráðabirgðaúrskurð
þann um leiðarvisun fyrir deiluaðila, er hann
kvað upp i ágúst i fyrra að kröfu Breta. Sá
bráðabirgðaúrskurður átti að gilda i eitt ár, en
lýst var ýfir, að hann skyldi siðan endurskoð-
aður. í fyrra greiddi aðeins einn dómari,
Padilla Nervo frá Mexikó, atkvæði gegn
úrskurðinum. í sératkvæði sinu sagði Nervo,
að sérstaða málsins gæti ekki réttlætt slikar
aðgerðir gegn riki, sem ekki viðurkenndi lög-
sögu dómstólsins og taldi, að með úrskurðinum
væri fullveldi Islands ekki virt.
Að þessu sinni greiddu þrir af dómurum i
Alþjóðadómstólnum atkvæði gegn fram-
lengingu úrskurðarins frá i fyrra. Það voru
þeir Ignatio Pinto frá Dahomey, Gros frá
Frakklandi og Petrén frá Sviþjóð. Timanum
hefur ekki enn borizt greinargerð og röksemdir
þessara dómara.
Á vissan hátt má lita svo á, að íslendingar
hafi unnið nokkuð á i málinu frá þvi úrskurð-
urinn var felldur i fyrra, er aðeins einn dómari
greiddi atkvæði gegn úrskurðinum — en nú
þrir.
Á hinn bóginn má einnig segja, að þessi
úrskurður Alþjóðadómstólsins nú sé miklu
óraunhæfari og ósanngjarnari en úrskurðurinn
i fyrra. Þann úrskurð átti að „endurskoða” að
ári liðnu og þá væntanlega i ljósi framvindu
mála og nýjustu upplýsinga um ástand fiski-
stofna og með hliðsjón af samningatilraunum
og tilboðum deiluaðila.
Allt þetta hundsar dómstóllinn og úrskurðar,
að Bretar megi veiða 170 þúsund tonn og
Vestur-Þjóðverjar 119 þúsund tonn, þótt Bretar
hafi i samningaviðræðum við íslendinga boðizt
til að takmarka veiði sina við 145 þúsund tonn
og Vestur-Þjóðverjar við 100 þúsund tonn.
Þetta verður að kallast endemis niðurstaða,
þar sem ætlunin var að nýi úrskurðinn væri
„endurskoðun” á hinum eldri.
Með þessu hefur Alþjóðadómstóllinn lýst þvi
yfir, að hann láti sig visindalegar rannsóknir
og sannanir um ástand fiskistofna engu skipta.
Hann hefur með úrskurðinum dæmt sig frá
öllum málum i framtiðinni, þar sem i veði
verða náttúruauðæfi verndun þeirra eða eyði-
legging vegna yfirgangs, heimskulegrar
græðgi eða ofbeldis hins sterka gegn hinum
smá. Þennan úrskurð kveður Alþjóðadómstóll-
inn i Haag upp á ári alþjóðlegrar vakningar i
umhverfisvernd og aðgerðum gegn rányrkju.
Þennan úrskurð kveður Alþjóðadómstóllinn
upp, eins og hann hafi ekki lesið ályktun Alls-
herjarþings Sameinuðu þjóðanna, sem sam-
þykkt var einróma af þorra aðildarþjóðanna, i
desember sl. og kvað afdráttarlaust á um rétt
strandrikja til verndunar og nýtingar
fiskistofna við strendur sinar.
Þenna úrskurð kveður Alþjóðadómstóllinn i
Haag upp, þrátt fyrir þá staðreynd að fjöldi
rikja hefur með einhliða aðgerðum fært fisk-
veiðilögsögu sina út i '50-200 milur siðan
dómstóllinn kvað upp hinn fyrri úrskurð sinn,
án þess að nokkur hafi beitt ofbeldi eða
hefndaraðgerðum gegn þessum rikjum, sem
eiga miklu minna undir fiskveiðum en íslend-
ingar.
Hvaða þjóð vill eiga efnahagslegan tilveru-
rétt sinn undir slikum dómi? — TK
Jonathan Steel' The Guardian:
Bahamaeyjar öðluðust
sjálfstæði á þriðjudag
Eyjarnar voru fyrst spönsk nýlenda,
en hafa lotið Bretum síðan 1647
Royal Victoria Hotel i Nassau, en þaö er hætt starfrækslu.
FÖSTUDAGINN sjötta
þessa mánaðar sigldi freygát-
an Minerva inn á höfnina i
New Providence Island, og
farþegaskipin og bandarisku
skemmtisnekkjurnar viku og
komu sér fyrir i hæfilegri fjar-
lægð. A skipi hennar hátignar
voru sex menn frá brezku
hirðinni, þjónn, ritari, tveir
leynilögregluþjónar, fulltrúi
hersins og Karl prins af Wal-
es.
Prinsinn var þarna kominn
til þess að inna af hendi einfalt
og áður kunnugt skylduverk,
en ofurlitið sorglegt i eðli sinu,
enda þóttstarfsmenn hans játi
það ekki. Hann átti að veita
samþykki sitt— hið endanlega
konunglega leyfi — til þess að
lita upp enn einn rauðan blett
á heimskortinu.
A miðnætti mánudagskvöld
var brezki fáninn dreginn nið-
ur og gullinn, svartur og
vantsblár fáni dreginn að húni
i staðinn. Bahama samveldið
— 29 eyjar, 661 kóralrif og 2387
sker — losnaði undan veldi
Breta og öðlaðist langþráð
frelsi og veröskuldaö að
flestra dómi.
COLUMBUS fann hina
sveigðu keðju Bahamaeyja,
en þær hafa lotið Bretum siðan
1647 að Félag frjálsra ævin-
týramanna var stofnað til þess
að leggja þær undir sig og öðl-
ast meö þeim hætti eignarhald
á skika af paradis Karibbia-
hafsins. Siðan þetta gerðist
hafa skipstórar á brezkum
flutninga- og herskipum á leiö
sinni frá Englandi til Kúbu,
Jamaica eöa Hondúras eða
hafna i Suður-Ameriku tiðast
getað lagt að landi á Bahama-
eyjum og keypt brezkt brauð,
brezkan bjór og brezk kol.
Bahamaeyjar liggja afar
vel við og mega heita miö-
svæöis i flokki 10 þúsund eyja
og skerja á Atlantshafi,
sunnanverðu Kyrrahafi og allt
til Suðurskautsins. Þaðan hef-
ir verið veitt vernd á brezkum
viðskiptaleiðum. Eyjarnar
sjálfar eru ekki sérlega mikils
virði, en þær hafa eigi aö siður
verndað hagsmuni Bretaveld-
is og verið brezkum skipum
eins konar viti, likt og Malta á
Miðjarðarhafi og Perrim og
Socotra á Indlandshafi.
ÞEGAR ég kom til eyjanna
hitti ég aö máli fáa Breta, sem
vildu játa, að þeir hryggöust
nokkuð að ráði yfir þvi að sjá á
bak enn einum skika af heims-
veldinu. Ég hitti landsstjór-
ann, Lionel Chapman ofursta,
i landsstjórahöllinni efst á
hæðinni, sem borgin Nassau
stendur á. Hann lét af störfum
viö hina konunglegu herdeild
frá Sussex til þess aö stjórna
ýmsum nýlendum i hitabelt-
inu um tveggja áratuga skeið.
Hann litur á þetta sem lið i
eðlilegri atburðarás.
,,Ég hefi áður séð þetta ger-
ast á Trinidad og Jamaica og
er satt að segja farinn að venj-
ast þessu”, sagði hann. Við
gengum eftir nýsleginni gras-
flötinni. Skyrtan hans var opin
i hálsinn, hann var i ljósum
buxum og búningurinn minnti
á ofurstabúning án þess að það
væri af ásettu ráði gert.
„Ég get ekki sagt að þetta
hryggi mig. Ég dvel auðvitað
hér enn um sinn til þess að
leiðbeina þeim, sem viö tekur
og kynna honum ýmislegt,
sem hann verður að kunna skií
á. Hann þarf á leiðsögn'minni
að halda fyrst um sinn og mér
er ánægja að þvi að vera hér
dálitið lengur. En ég hryggist
ekki yfir þessu”.
HITASVÆKJA var i Austur-
hæðarklúbbnum, þegar ég
kom þar inn. Loftsnældurnar
bærðu blöðin á rósaviðarskrif-
borði framkvæmdastjórans.
Enginn var við látinn nema
svartur þjónn, sem var að fá
sér bjór i eldhúsinu. Litið var
eftir af bréfsefnum, vindlinga-
kassarnir voru tómir og örlitill
leki eftir i blekbyttunum. Þeg-
ar ég kom út i garðinn var þar
enn heitara.
Þegar ég hitti fram-
kvæmdastjórann sagöi hann,
aö ekkert væri viö sjálfstæði
eyjanna aö athuga. Hann ef-
aðist þó um, að jafn margir
brezkir þegnar leggðu leið
sina i klúbbinn og áður. ,,Ég
geri ráð fyrir, að við verðum
að láta okkur lynda Banda-
rikjamennina.” Gestabækur
klúbbsins liggja i hrúgu á
borði i bókaherberginu. Þær
bera þess ljós vitni, hve brezk-
ir þegnar hafa oft lagt þangað
leið sina.
Knightsbridge og Brighton
voru algeng heimilisföng
gesta fyrr á árum. Hin siöari
ár veröa heimilisföngin Coral
Gables, Long Island og Palm
Springs æ algengari. Senni-
lega verður hinn glæsilegi,
gamli garöur lagður niður til
þess að koma fyrir tennisvöll-
um og öðrum slikum timanna
táknum.
EKKI er unnt a gera sér til
fulls grein fyrir andrúmsloft-
inu á Bahamaeyjum án þess
að leggja leið sina i Royal Vic-
toria Hotel, sem hætti störfum
fyrir þremur árum vegna
samkeppni frá Sheraton og
Trust House Forte. Þetta er
þriggja hæða hús með svölum
umhverfis allar hæðirnar,
málaö gult og hvitt. Það er i
miðri Nassau-borg, en hefir
staðiö autt að undanförnu.
Þegar ég kom þar inn voru
þar nokkrir menn, aldrei
þessu vant. Þeir höföu lagt
undir sig aöalsalinn og voru að
búa til ýmis spjöld til þess að
bera i skrúðgöngunni á þriðju-
daginn. Gömlu hers-
höföingjarnir i römmunum á
veggnum horfðu á þetta þung-
búnir á svip.
Royal Victorian Hotel var
byggt árið 1859 til þess að sjá
sjúklingunum 500, sem komu
árlega til eyjanna til þess að
öðlast heilsu og orku á ný, fyr-
ir fæði og húsnæði. Það þjón-
aði nýlendunni i heila öld, en
mestum blóma náði þaö i
borgarastyrjöldinni i Banda-
rikjunum, en þá höfðu þeir þar
aðalbækistöð sina, sem stjórn-
uðu hafnbanninu á Suöurlylk-
in. Fá hótel stóðu þvi á sporði
að frægð þar til leiguflug og
aðrir slikir feröahættir komu
til sögu.
COLONIAL hótelið gamla á
Bay Street Shore gat eitt talizt
standa jafnfætis Royal Vic-
toria Hótel. Alþjóðlega tal- og
ritsimafélagið hefir lagt
Colonial Hotel undir sig, en
Royal Victorian Hotel er autt
og yfirgefið, og hin nýja rikis-
stjórn nýtir það efalaust sem
skrifstofuhúsnæði.
Vitakerfið er mikilvægur og
lifseigur arfur frá nýlendu-
timanum. John Coaker, gam-
all ágætismaður, sem áður
var til sjós, er forstööumaöur
The Imperial Lighthouse Ser-
vice. Þetta kerfi hefir náð til
vita á Ceylon og Falklandseyj-
um og enn rekur þaö vita á
smáskeri, sem gengur undir
nafninu Sombrero. Kerfið
veröur nú afhent Samgöngu-
ráðuneyti Bahamaeyja, en
vitarnir niu, sem á eyjunum
eru, munu halda áfram að
lýsa skipum að nóttunni til, en
heimamenn einir verða þar að
störfum framvegis.
COAKER forstöðumaður
vitakerfisins verður kyrr um
eins árs skeiö eða svo, eins og
Chapman landsstjóri. Siðan
fer hann sennilega heim til
London.
„A þriðjudagsmorgun verð-
ur aðeins einn viti i vestan-
verðu Atlantshafi eftir á veg-
um Imperial Service, og það
er vitinn á Sombrero”, segir
hann. „Eftirlitsmaöur okkar,
sem býr á St. Kitts, heldur
áfram að sjá um, að sá viti
logi. Hit er svo annað mál, að
það er hálfleiðinlegt að þurfa
að láta af hendi alla vitana
okkar jafn lengi og við höfum
starfrækt þá”.
Karl prins hélt heim á HMS
Minervu og nýtt sjálfstætt riki
varö til i Karibbiahafinu. Efa-
laust er þjóöin talin losna úr
hræðilegri ánauð. 200 milum
sunnar heldur eftirlitsmaður
The Imperial Lighthouse Ser-
vice áfram að halda logandi á
siðasta brezka vitanum á
vestanverðu Atlantshafi, unz
ljósið á honum verður einnig
slökkt i siðasta sinn.