Tíminn - 15.12.1973, Blaðsíða 18

18
TÍMINN
Laugardagur 15. desember 1973.
Hlnl'MliHlilS
J/lWiV
VERALDARSKIPIÐ
Jónas Guðmundsson:
Kuldamper Absalon
123 síður
Hilmir h.f. 1973.
„Kuldamper Absalon er kola-
skip, veraldarskip og samfélag
manna. Um einn þessara manna
fjallar þessi saga öðrum fremur,
og bak viö grátbroslegar lýsingar
og kimni höfundar skin alvara og
þjáning þeirra,er eiga gröf jafn-
stóra heiminum”.
Svo segir m.a. i bókarkynningu,
hér er ekkert ofsagt. Og sá sem
bókin fjallar um öðrum fremur er
Jens Krog, sonur vændiskonu I
Suöurborg á Jótlandi, siðar
timburmaður á járnrikinu
Kuldamper Absalon, sem i sög-
unni er á siglíngu til Suður-Ame-
riku. Siglingin er fleyguð lýsingu
á nöturlegri bernsku timbur-
mannsins. I bernskuköflunum
sýnir Jónas Guðmundsson alveg
nýja hlið á sér. Sambúðin og nær-
færnin i lýsingunni á drengnum er
einstök, átakanleg, samt hófsöm,
gersneydd tilfinningavellu, stór-
fallegir kaflar sem stinga
skemmtilega i stúf við hrikalega,
allt að þvi skelfilega raunsæja,
lýsinguna á lifinu um borð i skip-
inu.
Málfar Jónasar er máttugt og
mergjað, blóðmikið og svo per-
sónulegt að ég veit engin sam-
bærileg dæmi i bókmenntum sið-
ari ára. Hann getur tekiö undir
meö Indriða þegar hann segir:
Eg er mitt skáld og minn smiður.
Jónas fer ekki i annarra smiðjur.
Hann slær sina eigin mynt — og i
þeirri staðreynd felast ekki svo
litil fyrirheit. Honum fyrirgefst
þvi, þótt stundum leiði ört geð
hans i ógöngur, myndin sem hann
vill bregða upp flezt stundum út i
orðskrúði, oforöun, endastingst,
en þessi lýti valda manni ekki
teljanói gremju vegna fjörsins i
frásögninni og alls hins sem vel er
gert. Samlikingar missa stundum
marks — en þegar Jónas hæfir, þá
hæfir hann lika beint i mark.
Hann hefur afar næmt auga fyrir
hinu fáránlega, hinu grátbros-
lega, og hann hefur sérstakt lag á
að vekja eftirvæntingu, maður
veit aldrei uppá hverjum fjáran-
um hann tekur. t>að er dauður
maður, sem ekki skellir upp úr
þegar hann les um „sjósetning-
una” á liki timburmannsins i
lokakafla bókarinnar. Svo eru
aðrir kaflar, sem maður hefur
lúmskt gaman af. Lýsingin á
Johansen skipstjóra er ein þeirra,
og get ég ekki stillt mig um að
birta hér hluta hennar:
„Johansen skipstjóri drakk vin
einkennilega. Vinið hafði annað
2ja engin sýninileg áhrif á hann
eöa það tók yfir. Að segja að hann
væri drukkinn, segir ekki neitt,
þegar hann var annars vegar
Hann var aldrei i miöjum hliöum,
þegar hann var fullur, heldur
baðaði sig á efstu hnjúkum. eöa
svaf i heösta dalbotninum. Og
hann gerði meira. Hann breytti
um veröld á hverjum morgni.
Eins og aðrir skipta um föt skipti
hann um persónu, og þannig birt-
istþeim eiginlega nýr skipstjóri á
hverjum degi. Saml ávallt i
nokkru samhengi við liðna at-
burði. Þannig var það þegar þeir
sigldu út i Ermasund, framhjá
krltarhöfðanum, og þeir stóðu úti
á þilfari aö skoða skóginn og græn
ar flatirnar kringum rómverska
vitann. Þá sagði hann þeim að
þetta þyrfti hann að skoða nánar.
Hann væri jú aðeins að sigla sér
til skemmtunar. Hann og konan
ættu litla fiskverkunarstöð á Jót-
landi. Ekki mjög stóra, bætti
hann viö hógvær, bara svona, og
hann sýndi bil milli þumal-
fingurs og visifingurs, eins og
menn tákna gjarnan þykkt seðla-
búnt. Bara svona rétt til að lifa af
þokkalega. Konan sér um það
allt. Við erum alltaf i vandræðúm
meöstaöitilaðdveljaáá haustin.
Og þegar þeir ösluðu framhjá
Biskupssteini, þá kom hann af
fjöllum, þegar þeir spurðu hann
um fiskfabrikkuna. Hann
kannaðist ekki viö neitt og varð
bara illur.
Aðvörun
um stöðvun atvinnu-
rekstrar vegna
vanskila á söluskatti
Samkvæmt kröfu tollstjórans i Reykjavik
og heimild i lögum nr. 10, 22. marz 1960,
verður atvinnurekstur þeirra fyrirtækja
hér i umdæminu, sem enn skulda sölu-
skatt fyrir janúar-september 1973, og
nýálagðan söluskatt frá fyrri tima,
stöðvaður, þar til þau hafa gert full skil á
hinum vangreiddu gjöldum, ásamt áfölln-
um dráttarvöxtum og kostnaði. Þeir, sem
vilja komast hjá stöðvun, verða að gera
full skil nú þegar til tollstjóraskrifstofunn-
ar við Tryggvagötu.
Lögreglustjórinn i Reykjavik,
12. des. 1973.
Sigurjón Sigurðsson
— Hinsvegar áttu þau hjónin
bóndabæ á Jótlandi og ræktuðu
jólatré. — Þetta er ekkert stórt
hjá okkur. 3000 tré fyrir siðustu
jól, og hann sýndi þykkt seðlabúnt
með þumalfingri og visifingri.
Annars er það konan sem sér um
allt, sagði hann, eins og hann
hefði svolitið samvizkubit af þvi
að vera ekki heima i jólasveina-
fötum.
Hann hélt sig við bóndabæinn á
Jótlandi næstu tvo daga. Ot af
Biskay voru jólatrén komin i 8000,
en norður af Afriku voru þau
komin i 16000 tré, og hann átti i
örðugleikum með að sýna þykkt-
ina á seðlabúntinu vegna aukinn-
ar umsetningar. Suður af Azor
missti hann áhuga á jólabisnessn-
um og átti nú fé i svissneskum
bönkum og investeraöi. — Ja, það
er nú eiginlega konan, sem in-
vesterar, sagði hann litillátur og
gerði seðlamerkið með hendinni.
Siðasta daginn sem hann drakk
var hann búinn að gleyma Sviss,
gleyma jólatrjánum og gleyma
iiskfabrikkunni og nú var hann
130 ára og vildi láta alla á skipinu
sjá.
— Er ég ekki unglegur, sagði
hann og breiddi úr andlitinu. Svo
var það búið og þeir gáfu honum
sprautu og læstu hann inni.
Sjórinn gerir menn að saltstólp
um sem nærast á raupi og goð-
sögn eins og fátæku bændurnir

sem gánga útskeifir um annarra
manna lönd eins og þeir hafa búið
til heiminn.
Johansen vaf úr sér á 48 tim-
um.”
Ný skyldi enginn halda að
Kuldamper Absalon, riki gert úr
tiu miljón járnnöglum, sé
skemmtunin einber og er það þó
all nokkuð. Höfundurinn, gamall
háseti, stýrimaður og sjóliðsfor-
ingi, hefur samúð með skipshöfn
sinni, honum þykir vænt um þetta
fólk, þjáist með þvi, ann þvi betra
hlutskiptis. Hann er sjáifur ver-
aldarsiglingamaður og handan
textans, handan kaldranans og
hrikalegs orðfæris, skynjar mað-
ur heitt hjarta og sterkar hendur,
stundum of sterkar. Það er afar
fróðlegt að skyggna langsiglingar
með islenzkum augum. ts-
lendingar stunda ekki „langfart”.
Þvi er skipið erlent og skipshöfnin
útlendingar. En þaö má einu
gilda, getur raunar ekki öðruvisi
verið. Maðurinn er alls staöar
samur. Flestar bækur eru skrif-
aðar með bleki, örfáar með blóði.
Þessi er skrifuð með blóði. Það er
tilbreytni að útgáfu þessarar bók-
ar — og hún ekki svo litil. Maður
segir við sjálfan sig að lestri lokn-
um: Eg hef ekki lesið neitt þessu
likt áður. Sagan hefði bara mátt
vera lengri. Miklu lengri. Mig
grunar að höfundur hafi flýtt sér
um of að gefa hana út. Það er
gamla sagan. Við,sem höfum gef-
ið út bækur i þessu landi,vitum vel,
hvað knýr á. En það er bót i máli
að maður getur lesið þessa bók
aftur — og suma kaflana oftar en
tvisvar. Höfundur hefur mynd-
skreytt bókina. Myndirnar eru
misgóðar. En sem heild eru þær
bókarprýði.
Jóhannes Helgi.
MECCANO
er broskandl fyrir börn á öllum aldrl
Hverjum MECCANO-kassa fylgir listi fyrir hvert sett, sem gefur
leiðbeiningar og sýnir hluta af því, sem hægt er að búa til.
Þetta er hið upphaflega og raunverulega MECCANO, sem pabbi lék
sér að, en tíminn og tæknin hafa endurbætt það og gjört að
vinsælasta leikfangi sonarins — og nú fást alls konar rafmótorar og
gufuvélar, sem hægt er að tengja við og þannig auka fjölbreyttni og
glæða sköpunargáfu barna og unglinga.
☆ LátiÓ hugmyndaflugiÓ ráða
er þér raðið MECCANO
Heildverzlun ingvars Helgasonar
Vonarland við Sogaveg, símar 84510 og 84511.