Tíminn - 26.02.1974, Qupperneq 7

Þriðjudagur 26. febrúar 1974.
TÍMINN
7
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Heigason, Tómas Karlsson.
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisíason. Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif-
stofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 — aug-
lýsingasimi 19523. Askriftagjald 360 kr. á mánuði innan lands,
i lausasölu 22 kr. eintakið.
Blaðaprent h.f.
v _ J
Mesta iækkun
beinna skatta
Samkomulag verkalýðssamtakanna og
rikisstjórnarinnar um lækkun tekjuskattsins
felur i sér meiri lækkun beinna skatta en
nokkru sinni hefur átt sér stað hér á landi. I
fjárlögunum fyrir árið 1974 eru tekjuskattar,
sem einstaklingar greiða, áætlaðir 5.806
milljónir. Samkvæmt samkomulaginu lækkar
þessi upphæð um 2870 millj. króna. Þannig
lækkar heildarupphæð tekjuskattsins næstum
um helming.
Jafnhliða þvi, sem heildarupphæð tekju-
skattsins lækkar þannig um 2.870 milljónir
króna, mun rikið borga um 500 milljónir króna
i uppbót til þeirra, sem hafa svo lágar tekjur,
að þeir borga ekki tekjuskatt og njóta þvi ekki
góðs af tekjuskattslækkuninni. Þetta er gert til
þess að koma i veg fyrir, að þeir tapi á sölu-
skattshækkuninni. Samtals lætur þvi rikið af
hendi 3.370 millj. króna samkvæmt samkomu-
laginu.
1 staðinn fyrir þetta féllst verkalýðshreyf-
ingin á, að söluskatturinn hækki úr 13% i 18%
Áætlað er, að prósenta á söluskatti gefi rikis-
sjóði um 730 millj. króna i tekjur á ársgrund-
velli, og yrðu þvi tekjur rikissjóðs af um-
ræddum 5% um 3650 millj. króna á ársgrund-
velli. En þess er hér að gæta, að þegar eru
liðnir tveir mánuðir af árinu, og lækka tekjur
rikisins af umræddri söluskattshækkun sem
þvi svarar á þessu ári. Áætlað er, að fram að
áramótum fái rikissjóður ekki nema 2.730
millj. krónur af þessari söluskattshækkun, en
þá er siðasti mánuður ársins óinnheimtur.
Komi i ljós við fjárlagaáætlun næsta árs, þegar
söluskattshækkunin gildir allt árið, að hún skili
meira en tekjuskattslækkuninni, verður sá
mismunur jafnaður launþegum I vil, t.d. við
breytingu á kaupgjaldsvisitölunni eða með
hækkunum á frádrætti.
Þegar þetta er athugað, kemur vissulega
skýrt i ljós, hve fjarstæður er sá áróður
stjórnarblaðanna, að verkalýðssamtökin hafi
samið af sér I þessum viðskiptum.
Þá er að athuga, hver verður hagnaður laun-
þega af þessari breytingu. Sem dæmi um það
má nefna eftirfarandi.:
Hjón með 4 börn, sem fyrir breytingu höfðu
500 þús kr. i brúttótekjur, voru tekjuskatts-
laus. Þau verða lika tekjuskattslaus eftir
breytingu, en fá i bætur um 20 þúsund krónur.
Hjón með 3 börn með 1 millj. krónur i tekjur,
og þar af vinnur konan fyrir 200 þúsundum, fær
samkvæmt gamla kerfinu 123.390 krónur i
skatta, en samkvæmt nýja kerfinu aðeins
50.400, og er mismunurinn 70 þúsund krónur, en
aukning útgjalda vegna söluskattshækkunar er
áætlað 25 þúsund krónur. Hagnaður þeirra
verður samkvæmt þessu 45 þús. kr.
Þannig mætti halda áfram að nefna dæmi,
sem sýna ótvirætt hagnað launþega af þessari
breytingu.
Allir þeir, sem hafa talið réttmætt að draga
úr beinum sköttum, munu fagna þessari
breytingu. Þó er hér ein undantekning. Það eru
leiðtogar Sjálfstæðisflokksins. Þeir hafa þótzt
vera fylgjandi lækkun beinna skatta, en nú
bendir allt til, að þeir ætli að snúast gegn henni,
vegna þess að rikisstjórnin beitir sér fyrir
henni. Svo blind er stjórnarandstaða þessara
manna. ótrúlegter, að slik framkoma auki veg
þeirra hjá þjóðinni. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Kuwait er mikið
velferðarríki
Nágrannar líta auðlegð þess öfundarauga
ÞEGAR Arabar eru inntir
eftir þvi, hvernig þeir hyggj-
ast nota oliugróðann, benda
þeir oft á Kuwait sem sönnun
þess, að þeir muni jöfnum
höndum nota hann til að bæta
hag almennings i viðkomandi
landi og til aö hjálpa öðrum.
Óneitanlega er Kuwait allgott
dæmi um hvort tveggja.
Fram yfir siðari heims-
styrjöldina var Kuwait eitt fá-
tækasta land i heimi. Landið,
sem er um 16 þús. ferkm að
flatarmáli, mátti heita ein
samfelld eyðimörk. Slik var
fátækt þess, að Tyrkir hirtu
aldrei um að leggja það full-
komlega undir sig, enda þótt
þeir réðu löndum allt i kring.
Þeir létu það óátalið, að um
1756 hófst þar til valda fursta-
ætt, sem siðan hefur ráðið þar
óslitið rikjum. Árið 1897 sneri
furstinn i Kuwait sér til Breta
og óskaði eftir sérstakri vernd
þeirra. Sú vernd var veitt
tveimur árum siðar og hélzt til
1961, þegar Kuwait hlaut fullt
sjálfstæði. Siðan 1963 hefur
Kuwait verið meðlimur Sam-
einuðu þjóðanna. Sem dæmi
um fátækt og framfaraleysi i
Kuwait fram til siðari heims-
styrjaldarinnar má nefna það,
að þar var settur á fót barna-
skóli 1912, en hann lognaðist út
af 1936. Um fátækt landsins
mátti nefna, að þar fundust
ekki nein vatnsból,og varð þvi
að treysta á rigningarvatn,
sem oft var af skornum
skammti. Algengt var að vatn
væri sótt til annarra landa i
geitarskinnsbelgjum.
Eiginlega var það ekki fyrr
en 1938, að farið var að veita
þvi athygli, að Kuwait væri til.
Þá bárust þær fréttir þaðan,
að þar hefðu fundizt olia.
Brezkir áhugamenn höfðu
hafið leit þar en ekkert fundið
unz einum þeirra vitraðist i
draumi, hvar hann ætti ð leita.
Sfðari heimstyrjöldin kom i
veg fyrir, að oliuvinnsla hæfist
i Kuwait að ráði næstu árin.
Það er fyrst 1946, sem Kuwait
kemur til sögu sem oliuút-
flutningsland. Siðan hefur
oliuútflutningurinn þaðan
vaxið jafnt og þétt. Kuwait er
nú i röð mestu oliufram-
leiðslulanda heimsins. Horfur
eru á, að það haldist næstu
áratugina, en valdhafar
landsins hafa áhuga á, að
draga heldur úr framleiðsl-
unni, svo hún endist betur.
Þeir óttast, að Kuwait verði
aftur fátækt land, þegar olian
þrýtur.og vilja þvi spara hana
sem lengst. Það er þetta eðli-
lega sjónarmið oliufram-
leiðslulandannna, sem er ein
orsök oliuskortsins svonefnda.
ÞEGAR Kuwait kom til
sögu sem oliuframleiðsluland,
réði þar rikjum fursti að nafni
Abdullah A1 Salem A1 Sabah.
Hann lézt 1965 og kom þá til
valda bróðir hans, Sabah A1
Salem A1 Sabah, sem siðan
hefur farið þar með völd. Þeir
bræður hafa ráðið mestu um
stjórnarhætti i Kuwait, ásamt
ættmennum sinum. Auk furst-
ans er frændi hans, A1 Jaber,
sem er nú bæði krónprins og
forsætisráðherra, talinn ráða
mestu í Kuwait. Oll helztu ráð-
herraembættin eru skipuö ætt
mennum þeirra og svipað
gildir um aðrar helztu áhrifa-
stöður. Þó hefur verið sett á
laggirnar þing, skipað 50
fulltrúum, sem kosið er á fjög-
urra ára fresti. Stjórnmála-
flokkar eru ekki leyfðir i
Kuwait, en hins vegar mega
stéttir og ættflokkar bjóða
fram. Þingið hefur ekki
veruleg völd, en þó er talið, að
það veiti stjórninni nokkurt
aðhald.
Ibúar Kuwaits eru nú taldir
um 900 ’þús. og er meira en
’helmingur þeirra aðfluttir.
Heimamenn hafa tryggt sér
ýmis forréttindi, þeir einir
hafa kosningarétt.og þeir einir
mega eiga atvinnufyrirtæki
eða hluta i þeim. Næst þeim
koma Palestinu-Arabar, sem
eru taldið frá 150-200 þús. Þeir
ganga næst heimamönnum að
forréttindum, enda hafa þeir
verið dugmiklir á margan
hátt. Næst koma um 400 þús.
aðkomumenn frá trak,
álika margir frá tran, um 30
þús. frá Egyptalandi og svo
færri frá öðrum Arabalönd-
um. Þá er taldir um 20 þús.
Indverjar I Kuwait. Þessir
aðkomumenn stunda flestir
likamleg störf og eru á ýmsan
hátt settir skör lægra en
heimamenn og
Palestinu-Arabar.
ÞAÐ VAR frá upphafi
markmið furstaættarinnar, að
oliugróðinn yrði notaöur til að
gera Kuwait að velferðarriki
eftir vestrænni fyrirmynd, en
halda þó jafnframt fast við
gamlar venjur og siðareglur
Múhameðstrúarmanna.
Nokkurt dæmi um hið siðar-
nefnda er það, að áfengi má
heita bannvara i Kuwait. En
þegar þessu sleppir, hefur
Kuwait gerbreytzt á siðasta
aldarfjórðungi. Höfuðborgin
er hin nýtizkulegasta, steyptir
vegir hafa verið towgi&B um
allt landið, og byggð hefur
verið stærsta vatnshreinsun-
arstöð i heimi, svo að vatns-
skortur er ekki tilfinnanlegur
lengur. Komið hefur verið á
fullkomnu skólakerfi og er öll
menntun ókeypis. Þá hefur
verið komið á fullkomnu
tryggingarkerfi, m.a. sjúkra-
tryggingum, og eru trygging-
arnar ókeypis. Sem dæmi um
sjúkraþjónustuna má nefna,
að þar er læknir á hverja 500
Ibúa og sjúkrarúm á hverja
130. Innan þeirra marka, sem
trúarbrögðin setja, búa menn
við frjálsræði. T.d. eru blöðin
i Kuwait talin með frjálsustu
blöðum i heimi. Stefnt er að
þvi að draga úr efnahagsleg-
um áhrifum útlendinga. Innan
10 ára munu öll helztu oliu-
vinnslufélögin vera orðin
hrein eign Kuwaitmanna eða
þeir hafa eignazt meirihluta i
þeim. Útlendingar mega ekki
eiga meirihluta i neinu at-
vinnufyrirtæki, sem sett er á
stofn. Óneitanlega getur
margt i stjórnarháttum þeirra
Kuwaitmanna verið til fyrir-
myndar og á enda vafalaust
eftir að verða það i þróunar-
löndunum. En þeir hafa lika
þá sérstöðu, að oliugróðinn
stendur undir 95% af rikis-
útgjöldunum, og þvi eru ekki
greiddir þar neinir tekjuskatt-
ar.
STJÓRNENDUR Kuwaits
gerðu-sér fljótt ljóst, að þeir
myndu eignast öfundarmenn,
ef þeir létu ekki aðrar
frændþjóðir njóta góðs af
oliugróðanum. Þessvegna
hafa þeir stofnaö mikinn sjóð,
sem er notaður til styrktar
öðrum Arabarikjum, og hafa
einkum Egyptaland og Jórdan
notið góðs af honum. Þá hefur
Kuwait styrkt mjög
vopnakaup þeirra rikja, sem
hafa átt i höggi við tsrael.
Þrátt fyrir þetta hefur
Kuwait ekki sloppið við öf-
undarmenn. Einkum eru það
stjórnendur traks, sem lita
Kuwait hýru auga, og telja
það raunar gamlan hluta
traks. Þeir hafa gert árásir á
Kuwait hvað eftir annað,
siðast fyrir tæpu ári. Her
Kuwaits hefur tekizt að stöðva
þær, enda myndu voldugri
aðilar vart leyfa trak að
innlima Kuwait. En fleiri lita
Kuwait öfundarauga, og þvi
vilja valdhafar þar vera við
öllu búnir. Stundum fylgir
meiri hætta rikidæminu en
fátæktinni. —Þ.Þ.