Tíminn - 26.02.1974, Síða 11

Þriðjudagur 26. febrúar 1974.
TÍMINN
15
Þorsteinn Hannesson:
Utanstefnur
og bænaskrár
Bréfkorn til Magnúsar á Frostastöðum
Sjúkrahúsi
Húsavíkur
gefin gjöf
NÝLEGA afhenti Lionskiiibbur
Húsavikur sjúkrahúsi Húsavíkur
að gjöf heyrnarprófunartæki af
fullkominni gerð. Stjórn Lions-
klúbbsins kom á fund frú Aldisar
Friðriksdóttur, héraðshjúkrunar-
konu, Gisla G. Auðunssonar
héraðsiæknis, Þormóðs Jónsson-
ar, form. stjórnar sjúkrahúss
Húsavikur, og ólafs Erlendsson-
ar framkvæmdastjóra.
Gisli G. Auðunsson þakkaði fyr-
ir gjöf þessa og kvað hana koma
sér vel. Hann þakkaði einnig að
gefnu tilefni velvilja þann, sem
Lionsklúbbur Húsavikur hefði
ávallt sýnt sjúkrahúsinu, bæði
með góðum gjöfum og vinsemd
við sjúklinga.
Gjöf þessi er gefin, eins og
formaður Lionsklúbbsins, Ingi-
mupdur Jónsson, gat um i tilefni
afHendingarinnar, i minningu
Þórhalls heitins Snædals, en hann
var einn af stofnendum Lions-
klúbbs Húsavikur.
Góði kunningi,
Fyrir nokkru birtist hér i Tim-
anum skætingsgrein frá þér til
Jóns Skaftasonar i tilefni af þvi að
Jóni, eins og mörgum öðrum,
þykir það ekki óeðlilegt, að við
höfum samráð við þær ná-
grannaþjóðir, er við höfum kosið
okkur að hafa samstöðu með,
þegar við tökum örlagarfkar
ákvarðanir i utanríkis- og varn-
armálum. Ekki ætla ég i þessu
bréfkorni að taka upp hanzkann
fyrir Jón Skaftason, það getur
hann sjálfur gert.ef honum þykir
þurfa.
En i grein þinni voru tvö orð
sem ég hnaut svolitið um. Það
voru orðin „utanstefnur” og
bænarskrár”. Þú líktir sem sagt
viðhorfum Jóns til þess, hvernig
íslendingar ættu að haga sér i
samskiptum við aðrar þjóðir, við
utanstefnu- og bænarskrár-
viðhorfin eins og þau tiðkuðust
fyrr á öldum. Ertu nú viss um að
þú sért ekki farinn að láta tilfinn-
ingasemina og ofstækið vaða með
þig í gönur? Ég hefi alltaf litið á
þig sem viðsýnan mann, Magnús
minn, en fjandakornið ef ég get
það lengur eftir þessa grein þina.
Mér finnst hún nefnilega bera
vott um algjörlega forstokkaðan
hugsunarhátt.
Sjálfstæði er hugtak sem mikið
er rætt og ritað um i dag. En mér
finnst, þvi miður, að i þeim um-
ræðum gæti of mikið tilfinninga-
setni og óraunsæi. Það er nefni-
lega svo með sjálfstæðishugtakið
eins og svo margt annað, sem af-
stætt er, að sú skilgreining á þvi
sem gilti sem sannleikur i gær,
þarf ekki endilega að vera sann-
leikur i dag.
Viðhorfin breytast. Við sem nú
erum miðaldra höfum séð heim-
inn breytast svo ótrúlega mikið,
að við liggur, að sá heimur, sem
við ólumst upp við og þekktum
sem sannleika,sé ekki lengur til.
Það er okkur dálitið erfitt að
átta okkur á þessum nýja heimi,
en þó ekki væri nema sjálfra
okkar vegna, er það skylda okkar
að reyna að gera það. Og mikið
held ég, að það gæti gert okkur
báðum gott að ræða þetta á breið-
um grundvelli i góðu tómi. En
bara til þess að gefa þér hugmynd
um min viðhorf i sjálfstæðis- og
utanrikismálum.eins og þau blasa
við' mér i þessum nýja heimi,
langar mig til að segja þetta:
Engin þjóð getur látið sem hún sé
in i heiminum. Sú þjóð, sem
reynir að gera það, verður af þvi
ekki sjálfstæð, hún verður aðeins
sem einmana steinrunnið tröll. Sú
þjóð ein er sjálfstæð, sem haslar
sér völl á vettvangi þjóðanna,
óttalaus, hrokalaus. Sú þjóð er ein
sjálfstæð, sem gerir sér grein
fyrir þvi, að hún þarf margt til
annarra að sækja, vill að aðrir
hafi margt til hennar að sækja. Sú
þjóð ein er sjálfstæð, sem heldur
fast á eigin rétti, en er jafnan
reiðubúin að virða annarra rétt
og taka tillit til annarra þarfa.
Slik þjóð vill ætið frekar
samninga en baráttu. Slik þjóð er
samvinnuþjóð. En um fram allt
er sú þjóð óhrædd þjóð, sem lætur
ekki ofstopafulla öfgamenn
hrekja sig út i myrkur einangrun-
arinnar, né heldur fúamýri
þeirra, sem hún finnur, að hún á
ekki nema takmarkaða samleið
með.
Að lokum langar mig að gefa
þér dæmi um, hvernig ég tel, að
tslendingar eigi að haga sér i
millirikjasamskiptum. Ég held
okkur væri það hollt að taka um
langan aldur mið af þvi, hvernig
Ólafur Jóhannesson leysti land-
helgisdeiluna við Breta á siðasta
ári. Hann samdi þá með fullum
sóma, en lét sem vind um eyru
þjóða gifuryrði þeirra, er höfðu
mánuðum saman með heilögum
þjóðernishroka barið sér á brjóst,
svo að undir tók i allri heims-
byggðinni.
Með beztu kveðjum
Þorsteinn Ilannesson
Kópavogi.
o
Atli Freyr Guðmundsson skrifar frá Bretlandi:
JEREMY ER
KAMPAKÁTUR
Eftir að Frjálslyndi flokkurinn
birti kosningaávarp sitt hefur
kosningabaráttan i Bretlandi að
mestu snúizt til umræðunnar um
verðlagsmál. t kosningaávarpi
flokksins lýsir Jeremy Thorpe þá
Ted Heath og Harold Wilson öfga-
sinna, sem hvorugur sé þess
megnugur að koma á friði á
vinnumarkaðnum. Frjálslyndi
flokkurinn leggur áherzíu á stór
aukið verðlagseftirlit, breytingar
á skattakerfinu og tryggingu lág-
markslauna fyrir „venjulega
vinnuviku”.
Ted Heath og thaldsflokknum
er það þvert um geð að umræöur
snúist á þennan veg. Flokkurinn
hefði helzt óskað að kosið yrði um
það „hverjir stjórnuðu landinu”
rikisstjórnin eða vinstri sinnuð
verkalýðsfélög. Þessi skoðun
flokksins er eðlileg, þar sem
verðbólgan hefur verið yfirþyrm-
andi undanfarin ár og verðlag
neyzluvöru hækkað allt að 50% i
tið þessarar stjórnar. Edward
Heath skoraði á leiðtoga hinna
flokkanna tveggja að þeir beittu
sér fyrir þvi að kolanámumenn
aflýstu verkfalli sinu þar til eftir
kosningar en Harold Wilson svar-
aði þessari áskorun með þvi að
leggja til að hlé yrði gjört á
kosningabaráttunni nú, og deilu-
aðilar leystu verkfallið nú þegar.
Þessu hafnaði forsætisráðherra,
enda má ætla að hann vænti þess,
að thaldsflokkurinn vinni sigur,
og að þá geti rikisstjórnin af alefli
sýnt verkalýðsfélögunum i tvo
heimana. Sem sagt önnur vika
kosningabaráttunnar i Bretlandi
er hafin og horfur á að aðaldeilu-
málin verði verðlagsmál. Þessu
hlýtur Harold Wilson og flokkur
hans að fagna. Enda hefur
foringi stjórnarandstöðunnar
orðið mun hvassyrtari undan-
farna daga, en hann var i upphafi.
t ræðu sem Wilson hélt i Man-
chester sl. laugardag, réðist hann
harkalega á rikisstjórnina fyrir
meðhöndlun þeirra á verðlags-
málunum. Hann sagði að verð-
lagsmál væru aðalmál kosning-
anna: „Hækkandi verðlag — hin-
ar gifurlegu verðhækkanir, sem
ógna lifskjörum allra i Bretlandi,
ógna öryggi þeirra, ógna öldruð-
um”. Þannig var tónninn i ræðu
hans. Hann sýndi fram á með ótal
dæmum, að verðhækkanir nú,
væru hinar mestu siðan i Kóreu-
stryjöldinni.
Edward Heath neitaði þvi, að
verðlagsmál væru aðalmál þess-
ara kosninga. Á blaðamanna-
fundi sagði forsætisráðherra:
„Þjóðin gerir sér ljóst, að aðal-
mál þessara kosninga er: Ætlar
þú að hafa staðfasta rikisstjórn,
sem mun auka þjóðartekjur eftir
þeim leiðum, sem allir lita svo á,
að séu sanngjarnar”?
Um helgina var Heath á fund-
um með ráðgjöfum sinum, en
geröi hlé á kosningafundum,
vegna þeirrar venju ihaldsmanna
að ræða ekki pólitik við almenn-
ing á sunnudögum!!
Talið er að Ihaldsflokkurinn
muni reyna að gjöra þjóðnýtinga-
áætlanir Verkamannaflokksins
að aðalmáli næstu viku barátt-
unnar. Sérstaklega er þeim þyrn-
ir i augum sú áætlun Verka-
mannaflokksins að þjóðnýta auð-
lindirnar i Norðursjó.
í áróðri sinum hefur Frjáls-
lyndi flokkurinn lagt aðaláherzlu
á, að foringjar hinna tveggja
meginflokkanna séu „öfgasinn-
ar” og „ófærir um að stjórna”.
Þess vegna hljóti brezkir kjós-
endur að gefa Frjálslynda flokkn-
um tækifæri nú. Þessi lina flokks-
ins virðist bera árangur, þvi
stjórnmálasérfræðingar telja að
staða Frjálslynda flokksins sé
sterkari i þessum kosningum en
hún hefur verið siðan á „gull-
aldartimum” flokksins.
Og þá er að spyrja hverju menn
spá um úrslitin.
Skoðanakannanir sýna, að
Ihaldsflokkurinn heldur enn for-
ystu en Verkamannaflokkurinn
sækir á. Þó er þetta mismunandi
eftir þvi hvaða aðilar fram-
kvæma kannanirnar. Þannig
sýna hægrisinnuðustu blöðin stór-
aukna sókn thaldsflokksins en
frjálslyndari blöð eins og The
Guardian, að Verkamannaflokk-
urinn sé i sókn.
En öllum ber saman um að
Frjálslyndi flokkurinn sé i stór-
sókn. Hafa þeir, sem bjartsýnast-
ir eru fyrir hans hönd spáð þvi, að
flokkurinn muni hljóta allt að
fimmtiu þingsæti. Þetta hlýtur þó
aö teljast mikil bjartsýni.
Ef Frjálslyndi flokkurinn ynni
slikan kosningasigur kæmi upp
ný staða i brezkri pólitik. Sam-
steypustjórn er ekki venjuleg hér
á landi nema á striðstimum. Og
ekki er talið að slík stjórn yrði
mynduð nú. Heldur er talið að
undir slikum kringumstæðum
myndi annar tveggja stærstu
flokkanna mynda minnihluta-
stjórn með stuðningi Frjálslynda
flokksins. Og þá verður að telja,
að Frjálslyndir muni fremur
velja að styðja stjórn Ihalds
flokksins. Endá hefur Harold Wil-
son oft lýst þvi yfir áður að hann
muni ekki vinna með Frjálslynd-
um.
Hver útkoma þjóðernisflokk-
anna i Skotlandi og Wales verður,
er erfitt að spá um. Báðir aðilar
leggja áherzlu á aukna heima-
stjórn. Einn af málsvörum
Welskra þjóðernissinna sagði fyr-
ir skömmu, að kjósendur þyrftu
einfaldlega að velja á milli
„frjáls Wales eða gjaldþrota
Englands”. Sami tónn er frá
Skotlandi, enda eiga Skotar mik-
illa hagsmuna að gæta, þar sem
Norðursjávarauðæfin eru. Auk-
inn hluti Skota af þeirri köku er
mikils virði, ekki hvað sizt vegna
þess, að Skotar hafa verið verst
settirá Stóra-Bretlandi um lifsaf-
komu.
Á Norður-trlandi fjallar barátt-
an að mestu um heimamál. Þar
eru miklir flokkadrættir, og hef >
ég ekki séð neinar spár um hver
muni bera hæstan hlut þar.
En það eru fleiri en hinir eigin-
legu stjórnmálaflokkar, sem taka
þátt i þessari baráttu. Til dæmis
hafa Samtök stúdenta, sem telja
um 660.000 félagsmenn tekið virk-
an þátt i þessum kosningum.
Hafa samtök þeirra sent frá áer
ávarp, þar sem lhaldsflokkurinn
er fordæmdur en skorað á félags-
menn að kjósa Verkamanna-
flokkinn.
Námsmenn hafa hlotið litinn
skilning rikisstjórnarinnar um
aukinn námsstyrk, og er þetta lið-
ur i baráttu þeirra fyrir bættum
kjörum.
Frambjóðendur flokkanna i
hinum ýmsu kjördæmum eru
önnum kafnir við að sannfæra
„háttvirta kjósendur” um ágæti
Jeremy Thorpe.
sitt. Þeir ganga hús úr húsi til að
leita atkvæða, og halda ræður á
markaðstorgum og götuhornum.
Bilar aka fagurskeyttir af
áróðusspjöldum um göturnar og
hvarvetna eru gluggar skreyttir
myndum af foringjunum — þetta
eru eins og jólaskreytingar, —
misfagrar að visu!!
Þeir stóru, —• foringjarnir —
halda blaðamannafundi á hverj-
um morgni, þenja sig um landið
þvert og endilangt i þyrilvængj-
um og lúxusbilum og hund-
skamma hvor annan.
Sjónvarp og útvarp eyða meiri
tima i kosningaumræður en frá-
sagnir af fótbolta, svo allir mega
sjá, að það stendur mikið til á
Bretlandi þessa dagana.
Mér sýnist að Heath sé heldur
að þyngjast á hlaupunum. Harold
Wilson eykur sprettinn, en
Jeremy Thorpe brokkar hress og
kátur, enda til mikils að vinna.