Fréttablaðið - 24.04.2005, Blaðsíða 8

Stangarhyl 3 · 110 Reykjavík
Sími: 591 9000 · www.terranova.is
Akureyri Sími: 461 1099
MasterCard
Mundu
ferðaávísunina!
Súpersól til Portúgal
25. maí í 2 vikur
frá kr. 39.995
Í Algarve fer allt saman sem prýða má gott frí. Frábærir skemmtigarðar, gylltar strendur,
úrval veitingasta og fjölbreytt afþreying. Nú bjóðum við frábært tilboð til að njóta alls
þess sem þessi heillandi staður hefur að bjóða. Þú bókar og tryggir þér sæti og 4 dögum
fyrir brottför færðu að vita hvar þú gistir.
Kr. 55.990
M.v. 2 fullorðna. Súpersól tilboð.
25. maí í 2 vikur. Netverð á mann.
Kr. 39.995
M.v. 2 fullorðna og 2 börn. Súpersól tilboð.
25. maí í 2 vikur. Netverð á mann.
Skógarhlíð 18 • 105 Reykjaví
R íkisstjórnarleiðtogarnir minntust þess á föstudag að liðinvoru tíu ár frá því að stjórnarsamstarf Framsóknarflokks ogSjálfstæðisflokks hófst, eftir að leiðtogar flokkanna, Davíð
Oddsson og Halldór Ásgrímsson, handsöluðu samstarfið á Þingvöll-
um á vordögum 1995. Það er leitun að lengra stjórnarsamstarfi hér á
landi, og aðeins Viðreisnarstjórnin svokallaða, sem Alþýðuflokkur og
Sjálfstæðisflokkur mynduðu 1959 og starfaði fram til ársins 1971,
hefur setið lengur að völdum. Það samstarf var mjög á kostnað Al-
þýðuflokksins eins og oft vill verða þegar lítill flokkur starfar með
stórum flokki í ríkisstjórn. Þessa hefur líka orðið vart í samstarfi nú-
verandi stjórnarflokka. Framsóknarmenn hafa eflaust gert sér grein
fyrir þessari stöðu eftir síðustu kosningar til Alþingis, og þessvegna
verið harðir á því að þeir fengju stól forsætisráðherra síðari hluta
kjörtímabilsins. Sú ákvörðun vakti ekki mikla hrifningu hjá mörgum
sjálfstæðismönnum sem kunnugt er, en þá er á það að líta að þeir töp-
uðu fjórum þingsætum í síðustu kosningum, en Framsóknarflokkur-
inn stóð í stað, og mátti reyndar ekki við því að minnka mikið.
Þetta tíu ára stjórnartímabil núverandi stjórnarflokka hefur mjög
einkennst af uppgangi í efnahagslífinu. Þar um veldur að ytri aðstæð-
ur hafa að ýmsu leyti verið okkur hagstæðar, framsæknir einstak-
lingar og fyrirtæki hafa notfært sér það frelsi sem íslensk fyrirtæki
fengu loks, og þátttaka okkar í Evrópska efnahagssvæðinu hefur bor-
ið ríkulegan ávöxt, eins og glöggt sést á útrásinni margumtöluðu.
Uppgangurinn í efnahagslífinu á þessum árum hefur skilað sér til all-
flestra í þjóðfélaginu, en því er ekki að neita að meiri gjá er nú milli
þeirra sem minna mega sín og hinna sem komast vel af. Fátækt hef-
ur reyndar verið hérlendis eins og annars staðar, en fólk er opnara nú
á dögum og tjáir sig gjarnan um bágan hag sinn og er ófeimið við það.
Sjávarútvegsumræðan hefur gjarnan yfirgnæft önnur umræðu-
efni hér á landi á undanförnum árum, en nú ber minna á henni. Kvóta-
kerfið hefur verið fest í sessi og stjórnvöld þurfa því ekki að vera í
eilífum útistöðum við hagsmunahópa um þau mál. Þótt fiskur og
sjávarafurðir séu langstærsti og mikilvægasti útflutningur okkar,
hefur hlutur sjávarútvegs í landsframleiðslunni stöðugt farið minnk-
andi, því aðrar greinar hafa komið þar til. Sjávarútvegurinn heldur
þó áfram að vera okkar lifibrauð. Það er ekki aðeins að hann verður
áfram uppistaðan í útflutningi okkar, heldur mun þekking okkar og
tækni við sjávarútveg stöðugt aukast og verða verðmætari á alþjóða-
vettvangi.
Eitt er það mál sem mun gnæfa yfir öll önnur á tímabili þessarar
ríkisstjórnar, ef frá er talið efnahagslífið, og það er virkjunin við
Kárahnjúka. Sagan ein mun dæma um það hvort hún verður veglegur
minnisvarði um framsýni og dug manna hér á landi um aldamótin,
eða hvort hér hefur orðið umhverfisslys. ■
24. apríl 2005 SUNNUDAGUR
SJÓNARMIÐ
KÁRI JÓNASSON
Aðeins Viðreisnarstjórnin hefur starfað
lengur en núverandi stjórn.
Davíð og Halldór
við stjórn í tíu ár
FRÁ DEGI TIL DAGS
Eitt er það mál sem mun gnæfa yfir öll önnur á
tímabili þessarar ríkisstjórnar, ef frá er talið efna-
hagslífið, og það er virkjunin við Kárahnjúka. Sagan ein
mun dæma um það hvort hún verður veglegur minnis-
varði um framsýni og dug manna hér á landi um alda-
mótin eða hvort hér hefur orðið umhverfisslys.
,,
Kergja í stjórnarsamstarfinu
Einhver kergja virðist vera milli stjórnar-
flokkanna vegna eftirlaunalaganna. Lögin
sjálf urðu að miklu fjölmiðlamáli þegar
þau voru samþykkt og í ljós kom að
nokkrir fyrrverandi ráðherrar, sem enn
voru í vinnu hjá ríkinu, fengu greidd eftir-
laun ofan á þau laun sem þeir fengu fyrir.
Málið vakti töluverða reiði í samfélaginu.
Ýmsir töldu að með þessu væru þing-
menn að skammta sér fremur ríflega. Ekki
minnkaði það reiðina þegar ljóst var að
fulltrúar alla flokka á þingi stóðu að frum-
varpinu. Verkalýðsforystan fór mikinn í
gagnrýni sinni á lögin og gekk málið það
langt að sumir innan hreyfingarinnar
sögðu sig úr Samfylkingingunni. Svo fór
reyndar að Samfylkingin dró stuðning
sinn við frumvarpið til baka. Með þeirri
ágætu undantekningu sem Guðmundur
Árni Stefánsson er.
Allt misskilningur
Nú er komið í ljós að öll gagnrýni á eftir-
launalögin var á misskilningi byggð. Að
minnsta kosti ef marka má orð Davíðs
Oddssonar í fréttum Stöðvar 2 í fyrra-
kvöld. Þar sagði hann að tvöfaldar greiðsl-
ur til fyrrverandi ráðherra hefðu ekkert
með síðustu breytingar á eftirlaunalögun-
um að gera. Sá möguleiki hefði verið í
lögunum fyrir. Sem oft áður er
Davíð fastur fyrir. Hann segir nú
að það standi alls ekki til að
breyta lögunum um eftirlaun
ráðherra og þingmanna.
Óánægja
í Framsókn
Þessi yfirlýsing Davíðs
hefur vakið hörð við-
brögð meðal fram-
sóknarmanna. Þeir vilja endurskoða lögin
og breyta þeim. Það er því kominn upp
ágreiningur meðal stjórnarflokkanna um
þetta mál. Hversu innilega sannfæringu
Halldór Ásgrímsson og aðrir framsóknar-
menn hafa fyrir því að vilja breyta lögun-
um er hins vegar annað mál. Framsóknar-
flokkurinn er særður eftir að hafa gengið í
gegnum erfið mál undanfarið. Ber þar
hæst fréttastjóramálið svokallaða. Finnst
mörgum framsóknarmönnum sem Sjálf-
stæðisflokkurinn hefði getað staðið þéttar
við hlið samstarfsfélaga sinna þegar
gagnrýnin stóð sem hæst og ekki síst
vegna þess vilja þeir að ráðherrar Fram-
sóknarflokksins láti ekki Sjálfstæð-
isflokkinn komast upp með
að láta lögin standa og
leggja ekki fram nýtt stjórn-
arfrumvarp.
trausti@frettabladid.is
Ég get svo sem byrjað á því að lýsa
sjálfum mér sem staðföstum manni
... já, alvörugefnum einstaklingi
sem hleypur ekki á eftir duttlung-
um tímans og því síður nýj-
ungagirninni og stundarvinsældum.
Og ég gæti sagt mig andvígan rétt-
indum kvenna, á móti getnaðar-
vörnum og fóstureyðingum, mót-
fallinn hjónaskilnuðum, með ímug-
ust á hommum og lesbíum og sagt
allar stofnfrumurannsóknir ættað-
ar úr neðra. Og ég gæti hneykslast á
rokki, úthúðað kvikmyndum fyrir
klámfengi og gert alvarlegar at-
hugasemdir við alla léttúð samtím-
ans.
Ég gæti sumsé hugnast nýjum
páfa.
Blessuðum Benedikt.
Alveg afskaplega.
En þvílíkt argasta afturhald.
Margir málsmetandi kaþólikkar
eru miður sín eftir að ljóst varð að
þýski kardinálinn Joseph Ratzinger
var kjörinn nýr trúarleiðtogi þess
röska milljarðs jarðarbúa sem trúir
því staðfastlega að páfinn í Róm sé
arftaki Péturs postula og þiggi
þannig umboð sitt beint frá Guði.
Aðrir fela vonbrigði sín í
bænum. Og enn aðrir ætla að
bíða og sjá, vanir því að páfinn í
Róm gangi hægt um gleðinnar
dyr ... festina lente.
En menn sumsé bjuggust við
breytingum. Eða öllu heldur
vonuðust. En sitja svo uppi með
tæplega áttræðan trúarleiðtoga
sem þykir líklegur til að færa
kirkjuna aftur í aldir; þekktur
fyrir andúð sína á öðrum trúar-
brögðum, kunnur fyrir taum-
hald sitt á allri framfarasinn-
aðri hugsun, næstum alræmdur
fyrir skoðanir sínar á stöðu kon-
unnar.
Sjálfur páfinn í Róm.
Í nútímanum.
Þegar Joseph Ratzinger
klæddist skrúða Benedikts sext-
ánda á þriðjudaginn í nýliðinni
viku og baðaði út höndum sínum
framan við tugþúsundir á
Péturstorginu í Róm horfði ég á
heiminn hökta ... svona eins og
bilaðan bíl, eða bensínlausan.
Hvað hefur það með staðfestu
að gera að neita konum um
sjálfsagðan rétt, neita prestum
að kvænast og neita fólki um
kynhneigð sína.
Og allt í nafni hvers? Ekki
Jesú Krists ... í mínum huga.
Þegar nýi páfinn greip saman
höndum framan við hreyfðan múg-
inn í Páfagarði á þriðjudag varð
mér hugsað til alls þess meirihluta
kaþólskra manna sem eru fátækir
íbúar Afríku og sunnanverðrar Am-
eríku og horfði á hans heilagleika á
svölum Vatíkansins boða stefnu
sem bannar varnir gegn alnæmi,
sjálfshjálp gegn fátækt og svívirðir
siði frumbyggja.
Og allt í nafni hvers? Ekki Jesú
Krists.
Þegar nýi páfinn brosti sínu blíð-
asta á svölunum við bústað sinn á
þriðjudag varð mér hugsað til þess
að þarna stóð holdgervingur and-
stöðunnar við nútíma læknavísindi
og rannsóknarstarf – og að mynd-
ugleiki hans væri andhverfa upp-
lýsingar, fræðslu, víðsýni og
umburðarlyndis.
Og allt í nafni hvers?
Og ég minnist orða fátækrar
konu í suðurhluta Ameríkunnar
sem horfði á þennan nýja leiðtoga
lífs síns og spurði einfaldlega í inni-
byrgðum vonbrigðum sínum:
„Hvað eigum við að gera? Við erum
kaþólikkar?“
Trúin er manninum mikilvæg.
En það er upplýsingin sömuleiðis.
Að ekki sé talað um skynsemina,
þessa dásamlegu samlegð raka og
tilfinninga.
Öll umræðan um páfadóminn á
síðustu dögum hefur vonandi sýnt
mönnum mikilvægi þess að mega
efast; mega efast um orð svona
manns sem tekur sér eitthvert
mesta trúarvald sem sögur fara af –
og ... hefur ekki endilega rétt fyrir
sér þótt hann sé hátt skrifaður á
harðspjöld sögunnar. Já, mega
hrista höfuðið af hæfilegri undrun,
brosa að þeim forréttindum að fá að
vera annarrar skoðunar og
málsvari allt annarra lífsgilda.
Á þriðjudaginn í síðustu viku
fann ég til léttisins ... að vera lút-
erskur. Að hafa alist upp í um-
burðarlyndu samfélagi sem leyfir
einstaklingnum að njóta sín; kennir
fólki góða siðu en kaffærir það ekki
í kreddum og ranghugmyndum um
lífið sjálft. Á þriðjudaginn hugsaði
ég með mér; þvílík og mikilvæg
kaflaskil sem það voru þegar Ís-
lendingar skiptu um sið á sextándu
öld. Vissulega var kristnitakan
merk, en áhrifaríkari og
ánægjulegri var siðbreytingin
sem reyndist sannkölluð siðbót.
Vandi Rómarkirkjunnar á
síðustu tímum er flótti fólks frá
taktlausum trúarkreddum sem
boðaðar eru af svölunum ofan
við torgið hans Péturs postula.
Vandi Páfagarðsins er áhuga-
leysi ungs fólks á ofstæki og al-
hæfingum sem standast ekki
staðreyndir. Vandi kaþólskunn-
ar er að hún hefur lokað sig af,
falið sig fyrir umheiminum – og
neitar að horfast í augu við alla
þá upplýsingu og framfarir sem
einkenna nýja tíma. Hún bein-
línis hræðist tækifæri samtím-
ans. Og henni er uppsigað við
frelsið. Óttast jafnvel jafnréttið.
Á ferðalögum mínum um
heiminn hefur mér alltaf fund-
ist heillandi að koma við í
kaþólskum kirkjum. Setjast þar
á bekk og hugleiða; horfa á alla
þögnina sem þúsundir ára hafa
safnað saman á veggina. En ég
hef jafnframt virt fyrir mér
jafnaldra mína – kaþólska – sem
sitja ef til vill innar á bekknum
og burðast með þessar ólögu-
legu kennisetningar sitjandi
páfa sem þeir eru efalítið and-
snúnir í grundvallaratriðum.
Kannski algerlega. Það hlýtur að
vera skrýtið.
Einu sinni ræddi ég þetta við
kaþólska konu á Íslandi. Hún sagð-
ist vissulega vera mótfallin mörgu
því sem páfinn héldi fram en hún
leiddi það einfaldlega hjá sér. Og
margt væri náttúrlega alveg for-
kastanlegt sem hann léti frá sér
fara en hún reyndi að horfa framhjá
því.
Þetta er náttúrlega skrýtið.
Að trúa ekki trúarleiðtoga sín-
um.
En trúa samt. ■
Sinn er hver siðurinn
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐAL-
SÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
TÍÐARANDINN
SIGMUNDUR ERNIR RÚNARSSON
Öll umræðan um
páfadóminn á síð-
ustu dögum hefur vonandi
sýnt mönnum mikilvægi
þess að mega efast; mega
efast um orð svona manns
sem tekur sér eitthvert
mesta trúarvald sem sögur
fara af – og ... hefur ekki
endilega rétt fyrir sér þótt
hann sé hátt skrifaður á
harðspjöldum sögunnar. Já,
mega hrista höfuðið af
hæfilegri undrun, brosa að
þeim forréttindum að fá að
vera annarrar skoðunar og
málsvari allt annarra lífs-
gilda.
,,
TE
IK
N
IN
G
: H
EL
G
I S
IG
U
RÐ
SS
O
N