Atuagagdliutit - 24.04.1958, Blaðsíða 5

Sujoma måjime sapåtiugå ag-
sut kiagtoK Manitsume ajo-
Kit ilåt umiårKaminik Manit-
sup timåne KerertaKaKi&sume
angalaoru j orpoK.
taima sapåtikut angalaru-
jomikut sujunertarineKartOK pingår-
nerpåK tåssa upernakut nerpikatang-
nerup nagsatånik tingmiartugagsså-
nguarsiomeK, åmamiuna uvdlOK tai-
mane alianåinermit pigssarserpiåsa-
ngångikaluaråinilunit autdlåimik sit-
dlimaserdlune autdlångitsomeK ajor-
naus,savigkame. ajoKilo angalarujor-
niarsimagame ajunangcKaoK: nalu-
naeKutap akunere mardlugsuit mu-
lugame tikipoK tåteråt ikigpatdlångit-
sut pissarisimavdlugit — igdligortit-
seKalune. unugdlo tåuna ajoKikune
tåteråt suausserdlugit mamarssauti-
gineKarput.
kisianile tamåna nangmineK avdla-
nut avatånltunut pingårtorsiutigssåu-
ngilaK — imaKa taimågdlåt ajoKe pi-
ssaKardluamerane KutsåneKarsinau-
vok. tåterårtunerånitdle soKutiginar-
nerussoK tåssa ajoKip nuliata tåterå-
nik erisartitdlune tåteråt ilåta nisu-
migut ringinguaKarneranik navssår-
nera.
nio ringertalik ajoKip itujårpå pi-
ssusigssardlo maligdlugo isumagerKi-
tagssångordlugo kæmnerip agdlagfia-
nut tuniukiartortinago aKaguane a-
tuarfingmut nagsardlugo.
tingmissap ringiata erninaK uisåt-
dlautigineKarneranut soKutigineKar-
dluarneranutdlo pissutaussoK tåssa
ringe Sovjetunionimit pissungmat —
sordlume méreat oKartut: „uvfalo
Ruslande taima ungasigtigissoK".
tåteråu toKorérsoK nerineKakata-
rérsordlo pissutauvdlune mc-ruat a-
tuartut ilait tingmissanik téukuninga
agsut såkortumik soKUtigingnigtu-
ngoraluarput, taimane ringe Manitsu-
mit Sovjetip tungånukardlune autdla-
rikatagsimavoK. tamånale méncat n§-
maginångilåt. nunapilunerssup Rus-
landip sua’tungånit pissunersoK påse-
rusugdluinarpåt, tåssa peKatigigdluta
nautsorssorusugkaluardlugo — soru-
name migssanginerinangajangmik —
tåteråp tingmisimasså KanoK isorar-
tutiginersoK.
inuit KanoK ilivdlutik pinerpou
tingmissat nalunaeKutsigkat påseru-
sungnartortainik påsingningniarner-
mik misilissarérsimassut oKalugtupå-
tigut tingmissap Ruslandime^ sumer-
piamit pissånerata påsinigsså ilima-
sutigingitdluinarKuvdlugo. „tamatu-
muna KanoK ilivdluse påsissaKåsaga-
luaruvse piåmerpåmik ukiut mardluk
Kångiuterértinagit tusaganarungnå-
ngilase," oKarfigåtigut. — uvagutdle
taima sivisutigissumik utaruinigssaK
sivisuvatdlårsorårput.
uteritsuneK-una inuit agsut pissu-
serigajugkåt, imaKalo tamåna nav-
suiautigssauvoK taima OKarfigineKa-
raluaravta uninåssutiginginavtigo. tå-
ssame aulajangersimavugut tingmi-
ssap sumit pissuneranik påsissutigssa-
mik sflgaluamigdlunit pigssarsinig-
ssaK anguniarumavdlugo. taimåitu-
mik Københavnime umassunik ka-
erniartordlutik sumungnartamerat
påsiumavdlugo), tamatumungalo ata-
titdlugo taima ingerdiaortarnermingne
avKutingnåve åma påsissaKarfigiuma-
galuardlugit.
taima tingmissanik nalunaeKutsi-
ssarneu niuisigut nunap nalunaeuut-
sivfiup arxanik agdlagartalingmik ri-
ngilerdlugit danskiussumit autdlar-
nerneKarKår,simavoK. angut téssauvoK
Københavnime atuarfit ilåne umassu-
nik iliniartitsissussoK tingmissanik
soKutigissaKartOK Hans Christian
Mortensen (1921-me toKUssoK), ukiut
1900-gssåta nålemeréne tingmissanik
autdlartartunik nalunaeKutsersuissa-
lerKårsimassoK. pingårtumik tingmiau
autdlartartoK Danmarkime takugssao-
KissoK stær, soKutigissarisimavå. kiav-
dlunit ukiåkut Danmarkimisimassup
ilisimavå tingmiaK tåuna autdlartar-
tungmat. ukiåkume piaruat sagfiugag-
ssatut KivdlapalungneKartut amerdla-
sukutårdlutik tingminermut sungiu-
sarråtartorssuput — kingusingneru-
ssukutdlo kujåmut nunanut issingine-
russunut autdlartardlutik.
iliniartitstssumut Mortensenimut a-
perKutaussoK tåssa nunat issaisangne-
russut tåuko sumipat? — tingmissat-
dlo sukorKutdlutik nunat tåuko ornig-
tarpait?
aperKumik tamatuminga autdlar-
niuteKardlune nalunaeKUtsersuinig-
ssamik isumagssarsivoK; ukiordlo 1899
tingmissat nalunaeKutsigkat sujugdlit
ikiorteKardlune Jyllandime igdloKar-
fingmit Viborgimit autdlartipai. tai-
mailiomermingnile pileruautåne a-
ngussait pakatsinartoKångitsorsimå-
ngitdlat. tåssame nalautsornerinau-
ssumik iluagtitsinikut aitsåt tingmiå-
lunguanit nalunaeKutsigausimassunit
autdlaingnigtoKarsinauvoK ingminig-
dlunit toKusimassunik navssårtOKar-
sinauvdlune. pingårtumingme ukiune
sujugdleme nalunaeKutsissamerup
nutårdluinaunerane ilisimaneKéngxne-
ranilo påsissaKamiamigssaic ajoma-
KuteKåsaoK, taimanime kiap eruar-
sautigisavå tingmissat toKungassut
niumikut ringeKarnersut misigssusav-
dlugit? kisalo åma påsinarsisimavoK
ringilersuilerKårtut pilerdlågssivdlu-
tik kukussuteKartarsimassut. Morten-
senivdlo pingårtumik malugisimavå
ringiliussane oKimåipatdlårtut, tåssa
ringiliane sujugdlit sagfiugagssamit
zinkimit sanasimagamigit. taimåitu-
mik kingorna aluminium atulerpå,
pitsaunerungårmatdlo sule måna ti-
kitdlugo sagfiugagssaK tamåna ting-
missanut ringilersutigalugo atorne-
KartuarpoK.
autdlamersarKårneu ajomaKute-
KarsimagaluaKissoK taimåitoK kingor-
na Mortensenip ingerdlavigssap er-
Kortup autdlamersimaneranut ugper-
narsautigssat atausinåungitsut misigi-
ssarsimavai. ukiumit taineuartumit
toKunine tikitdlugo tingmissat 6.000
migssinge nalunaeKutsersimavai;
tingmissatdlo ringisa tåukua ilarpag-
ssue nanineuarput inuanutdlo uterti-
neKardlutik.
tingmissanik nalunaeKutsiniaréine
tamatigut isumagissariaKarpoK ringe
At tegne et korrekt kort over et så. stort område, som vist her, er på grund af jordkuglens
runding ikke muligt — i hvert fald ikke på denne måde. Kortet skal blot tages som en
skitse, der så nogenlunde angiver den umådelige afstand fra A) Murmannkysten til B) Suk-
kertoppen. C) er Holland, hvor man engang har fundet en ride (således kaldes tatteratten i
Danmark), der var mærket i Grønland.
mauna takutineKartutut isorartutigissoK titartardlugo nuna’åssiliornigssd nunarssåp Kåta
Kårajungnera pissutigalugo crKortumik suliarineKarsinåungilaK. mauna nuna’dssiussaliaK
migssangersuiåinauvoK, tåssfinalo takutiniarneKarpoK Murmannkystenimit Manitsumut Ka-
non ungasigtigssoK. C tåssa Holland, tåteråp kalåtdlit nunåne nalunaeKutsigausimassup su-
jumornenarfia. tåteråK Danmarkime laissarpåt en ride.
ivertitagssau tingmissap igpingnariså-
ngingmago igpingnarilisanagulunit.
piarKat mikivatdlåt nalunaeuutser-
nigssåt Kavsinik ajornakusorsinau-
ssarpoK, tåssa ringit tingmissanut
inersimassunut nåmagugtut mikivat-
dlånut angivatdlårtarmata. taimåikå-
ngat tauva tamatigut ilerKorineKar-
tarpoK tingmiaK nalunaeKutsingit-
dluåinésavdlugo — taimame mikitigi-
titdlugo nåmagissånik nalunaeKutse-
raluaråine tingmiaK inerigpat ringia
mikivatdlålisaoK tingmissamutdlo ig-
piginarsisavdlune.
☆
sivitsutdlartOK kisame umassunut
katerssugausivigssuarmit akissutisi-
vugut. agdlagkatigut OKautigineKar-
poK tåteråp nalunaeKutsemeKarfia
sumerpiaK inersoK nalunartoK, kisiå-
nile nagsiuneKartutut itut ringilersu-
tit Ruslandip avangnamut sineriåne
Finlandikunut Kanigtume Murmann-
kystimik taineKartume atomeKartar-
tut OKautigineKarput.
kisamiuna påsissutigssamik ajorpat-
dlångitsumik pigssarsikasitdlartugut.
erninaK atlasit alåkarterpavut tåte-
råvdlo ingerdlavigisimassåtut iiimagi-
sinaussavta isorartussusia migssanger-
sordlugo ugtortarniarssaralugo. nar-
dluinardlugo ugtoråine (taima inger-
dlasimanaviångikaluarpoK, tåssa ser-
merssuaK Karssutagssarisagamiuk)
sugdlunångitsukasiuvoK, tåssa kilo-
tingmiaK tarfissoK
agdl.
titartaissordlo
BENT GYNTHER
meterit 4000 migssilioramigit. nardlui-
nardlunile ingerdlasimanaviångingmat
sukorKusimånigsså taimungåinanga-
jak migssangersorsimavarput. tåte-
råK-una tingmitdlarKigsoK uvdlut ta-
maisa imåinarssuarmut samungar-
ssuaK tingmisinaussoK, ilåne 75 km
sujumut utimutdlo. taimåikaluardle
ilimagissariaKångilaK „tåteråjuterput“
Norgep avangnånit nardlumuinaK At-
lantikoK ikårdlugo Karp Farvelip tu-
ngånut ingerdlasimåsassoK — taimai-
liorsimagaluarunime nunasingivigdlu-
ne uvdlorpagssuit ingerdlaorsimå-
sangmat. ilimanameruvordle Mur-
mannkystenimit Norgep avangnamut
nåa uiardlugo Norgep kimut sineriå
atuardlugo kujavartersimåsassoK ima-
Kalo nalautsomerinarmik umiarssuit
Atlantikukortautit ardlåt — sordlo
imaKa Kalåtdlit-nunåliartautit ilåt —
nåmagtoriaramiuk Atlantikukut ikår-
nerane ingiatdlorsimagå. avKumik tai-
måitumik ugtortainiåsagåine soruna-
me erKoriainerinaussugssauvoK; tai-
måitorme erKoriaivugut migssanger-
dlugulo tåteråp pissarineKamine ti-
kitdlugo kilometerit 7000 migssinge
tingmisimésagai.
erKarsautigaluguna erKumikulugtoK
tåteråK erKardlerit naujåkut Kalåt-
dlit-nunåne nalinginaunerssåt Kalåt-
dlit-nunåmiutaviungingmat. sordlo
råsit tåteråvata takuterérå, ukiåkut
Kalåtdlit-nunåt inuvdluarKugånga-
miuk ungasigsorssuarmut ingerdlaor-
sinaussarpoK. amerdlanerit Amerikap
avangnardliup nuriavigtåta kangimut
sineriå atuartarsimavåt kujåmut New
Foundland tikivigdlugo. kisiåne åma
ilisimaneKarpoK tåteråK Kalåtdlit-nu-
nåne nalunaeKutsigausimassoK Hol-
landime sujumomeKarsimangmat.
marseKalinartoK tåteråt Kalåtdlit-nu-
(Kup. 17-me nangisaoK)
terssugausivigssuarmut (Zoologisk
museum) agdlagpugut, umåmiugi-
ssavtinik nalunaerfigalugit neriutiga-
lugulo katerssugausivigssuarme tåssa-
ne inuit rusit tåterånik nalunaeicut-
sersuissarnerånut tungassunik ilisi-
massaKåsassut. agdlaréravta tauva u-
tarKilerpugut.
utarKinivtine tåteråt inunerénut på-
sissags,sausinaussunik ujardlerdluta
pigssarsiorniarssarivugut; kisalo åma
tingmissat nalunaeKutsersomeKartar-
nerånut tungassunik påsissagssarsior-
dluta.
kingugdlermut tungassumik påsi-
ssaKarnigssaK ajornångineroKaoK. si-
vitsungitsoK mérKat amerdlanerit ili-
simalerpåt tingmissat autdlartartut
åsisigingitsut nalunaeKutsersomeKar-
tartut ukiume sumitamerat påsiumav-
dlugo (pårdlagtuanigdlunit: upernakut
5